Ársrit Torfhildar - 01.04.1987, Page 17

Reinharð Reinharðsson:
Hvar ertu Miss Ellie?*
Sápa er hugtak sem gagnrýnendur nota sem samheiti yfir rusl.
Bandarískar sápu-óperur eins og Dynasty og Dallas eru álitnar
sérstaklega óáhugaverðar til gagnrýni, ef hægt er að tala um að
vinsælt sjónvarpsefni sé hæft til gagnrýni. Þessir þættir eru þeir
umtöluðustu sem sýndireru í sjónvarpi, sakaðir um að vera aðalfæða
hinna fávísu, og grafa hættulega undan lestrar- og skriftar-
kunnáttu æskunnar.
Sápu-óperur almennt og fjölskylduvandamála-sápur sérstak-
lega krefjast þó mjög þroskaðrar lestrarkunnáttu. Það er kannski
ekki um að ræða lestrarkunnáttu sem menntastofnanir viðurkenna,
eða greind byggða á staðreyndum né lestri ritaðs texta. En að
fylgjast með sápu-óperum eins og Dallas og Dynasty krefst
raunverulega lesturs og skilnings á flóknum frásagnarmáta
sjónvarps, jafnvel meira en lestur venjulegrar skáldsögu gerir.
Krafist er af áhorfendum sápu-ópera að þeir fylgist með frásögn
sem spannar fjölda ára og er sjaldnast á nokkurn hátt í eðlilegu
samhengi. Átökin í Dallas og Dynasty halda linnulaust áfram,
engin af aðalpersónunum mundi nokkurn tíma fá keypta
líftryggingu. Þær skjögra frá einu áfallinu til þess næsta, ná sér
eftir banvænan sjúkdóm í einurn þætti til þess eins að glata
sjóninni nokkrum þáttum síðar. En þrátt fyrir þessi linnulausu
átök er sjaldnast sagt frá því sem á undan hefur gengið. Einstaka
sinnum bjóða handritin upp á endursögn, þegar Bobby og Pamela
í Dallas endurvekja samband sitt þá er fortíðin rakin til þess að
enginn missi af mikilvægi dauða Bobbyar. Venjulega er áhorfendum
látið eftir að muna það sem áður hefur gengið eða nota eigin
getgátur til að ráða í óséða þætti.
Auk þessa undraverða minnis er áhorfendum einnig ætlað að
geta fylgst með mörgum sögum samtímis. í langan tíma eru sumar
persónur aðeins lítillega tengdar atburðum þáttanna. í Dallas
fylgdi frásögnin fyrir stuttu nokkrum hjónaböndum samtímis en
* Unnið upp úr grein Rosalind Couard: Come back Miss Ellie; on character and narrative
in Soap-Opera" sem birtist í Critical Quarterly, vol 28, nos 1 & 2.
15