Ársrit Torfhildar - 01.04.1987, Síða 19

Dallas. Þegar Stephen Carrington hvarf gætti Dynasty þó þess
velsæmis að láta hann deyja í flugslysi (dæmigert rósamál I sápu-
óperu um nleikara í geymslu, kemur eða kemur ekki aftur, leikinn
af sama eða öðrum leikara"). Miss Ellie fór einfaldlega í burtu
um stund og kom til baka leikin af annarri, þó nokkuð ólíkri,
leikkonu. Áhorfendur hættu þó ekki að horfa á þættina eins og
búast mátti við. Sennilega urðu til brandarar um skiptin en
frásögnin hélt áfram án vandkvæða.
Þetta undarlega samband milli minnis og gleymsku segir okkur
sitthvað urn frásagnarháttinn sem þessir vinsælu framhaldsþættir
beita. Það er greinilega frásagnarháttur sem á við sjónvarp og
þá sérstaklega sápu-óperur. Enginn annar frásagnarháttur gerir
jafn ósvífnar kröfur til neytenda. Framhaldsþættir í útvarpi geta
tekist á við dauða eða skipti á leikara án mikilla vandkvæða. Breytt
rödd gerir aðrar kröfur til trúgirni áheyrenda. í kvikmyndum
eru slík skipti óframkvæmanleg. Endanleiki kvikmynda krefst
þess að ímyndinni sé haldið. Málaferli ekkju Peters Sellers við
Blake Edwards vegna nýs leikara í stað hins látna eiginmanns
hennar eru til rnerkis um hve slík skipti eru erfið. Þegar þess er
gætt hvernig kvikmyndin heldur ímyndinni í ákveðinn tíma, er
meðtekin og lýkur síðan, sést vel hvað sjónvarpið er ólíkt.
Sjónvarpið reynir einnig að halda uppi ímynd en á annan hátt
en kvikmyndir. Þrátt fyrir að mjög lítið sé um beinar útsendingar
í sjónvarpi (íþróttir eru undantekning) getur sjónvarpið enn skapað
þá blekkingu að hlutirnir séu að gerast. í skemmtiefni sjónvarps
er vinnsla efnis, klipping, val og samsetning þátta algjörlega
háð áhrifamættinum. Ráðandi þáttur í töfrum sjónvarps er gegnsæið,
það að myndavélin er eins og beint framhald sjónar okkar. Á
þessu ber mest í atburðum og fréttum úr samtímanum en það á
einnig þátt í skemmtanagildi sápu-ópera. Á meðan sápu-óperur
eins og Dallas og Dynasty byggja mikið á fagurfræði fjölskyldu-
vandamálamynda - þann eiginleika allra atburða að vera
þýðingarmiklir, einbeita sér einungis að því sem snertir
aðalfjölskylduna, hin óstöðvandi atburðarás - nota þær sér einnig
þá blekkingu að hlutirnir séu að gerast. Raunar má segja að sú
náttúra skemmtunarinnar að vera næstum endalaus auki þessi
áhrif, sérstaklega með skilaboðunum: nFramhald í næsta þætti".
17