Ársrit Torfhildar - 01.04.1987, Page 48

og hernaðar. Hægast er að túlka þær sem lofgjörð um hreysti og
þolgæði, hugrekki og styrk í stríði. Á hinn bóginn má túlka þær
sem ádeilu á stríð, mannvíg og grimmd. Bardagalýsingar Hómers
eru oft á tíðum það óhugnalega raunsæjar að ef þær hefðu verið
skrifaðar af íslendingi á síðustu áratugum léki lítill vafi á hvert
markmið rithöfundarins hefði verið. Heljarslóöarorusta sem Benedikt
Gröndal skrifaði um miðja síðustu öld hefur löngum verið túlkuð
sem stríðsádeila vegna lýsinga af svipuðu tæi, sem eru þó sýnu
ýktari. Það hefur litlu breytt þótt höfundurinn hafi sjálfur sagt
verkið einasta verið 1(skemtilega uppáfinningu gjörða á þann hátt
sem riddarasögur vorar eru..." (B.G.:244). Vissulega er hætt við
að túlkun á friðarboðskap Hómerskviða beri merki þeirrar kórvillu
sem tíunduð var hér að framan; siðferðiskennd túlkandans ráði,
en engu að síður má finna í textanum rök henni til stuðnings.
í Ilíonskviöu er sérstaklega athyglisverð setning sem er
tvíendurtekin. í fyrsta þætti segir Agamemnon við Akkilles: nÞú
ert mér leiðastur allra konunga, fóstursona Seifs, því þér eru
jafnan kærar deilur, orustur og bardagar." (II.: 8) í lok fimmta
þáttar ávarpar Seifur Ares með svo til sömu orðurn: "Þú ert mér
leiðastur allra guða, þeirra er á Ólympi búa; því þér eru jafnan
kærar deilur, orustur og bardagar". (II.: 113) Þarna er um
kaldhæðnislega mótsögn að ræða þar sem breytni þeirra
Agamemnons og Seifs er í litlu samræmi við þessi orð. í
Odysseitskviöu rná einnig finna dæmi þessum lík. Einu sinni sem
oftar þegar Odysseifur fer huldu höfði lýgur hann til um fortíð
sína:
Eg hafði jafnan gaman af árbúnum skipum og orustum,
velsköfnum spótum og örvum; þetta, sem er hræðilegt í sér,
og öðrum stendur ógn og ofboð af, var mín skemmtan; og
hefir guð víst gert mig svo lyndan, því ýmsum láta ýmsar
iðnir. (Od.:221; skáletrun undirritaðs)
Stuttu áður segir hann: "Þeim sælu guðum líka ekki ofríkisfull
verk, en réttvísi og sanngirni virða þeir mikils." (Od.:217)
Fullyrðingar sem þessar stinga í stúf við þann heildarveruleika
sem kviðurnar lýsa, sérstaklega Ilíonskviða. Athyglisverð eru orð
Penelópu þegar hún ræðir við Odysseif dulbúinn:
46