Ársrit Torfhildar - 01.04.1987, Blaðsíða 92

sig viö. Samtímis því verður sjálfsvitund þess (subjekt) til og
aðskilnaðurinn ásamt tilraunum þess til samsömunar valda
klofningi sjálfsvitundar þess í meðvitund og dulvitund. Lögmál
föðurins og tungumálið mynda meðvitundina en líkami móðurinnar
og allt sem tengist honum fer í dulvitundina fyrir tilstilli
málsins. Barnið gerir nú móðurina að Öðrum (með stórum staf),
þ.e. því sem þaö er ekki, og bælir, eða setur til geymslu i
dulvitundinni, allt sem tengist henni, hvatir og þrána eftir
fullnægju móðurbrjóstsins. Þessari þrá skiptir Lacan, einsog
Freud, í fjóra þætti sem eru: hvöt, upptök, viðfang og markmið.
Kynvitund verður til á þessu stigi, þ.e. barnið tekur nú upp
kynhlutverk sitt samkvæmt lögmáli fööurins og lærir að gera
aðila af gagnstæðu kyni að viðfangi kynþrár sinnar.
Bæði meðvitund og dulvitund fá formgerð sína úr tungumálinu
en það er einmitt þess vegna sem hægt er að sjá ýmis merki
dulvitundarinnar einsog þrá, móðursýki og jafnvel geðveiki í
sjálfu málinu. Þetta orðar Lacan í setningunni: uFormgerð dulvit-
undarinnar svipar til tungumáls."^) Tengsl meðvitundar við
föðurinn en dulvitundar viö móðurina sem og þessi samstofna
formgerð þýða einnig að á sama hátt og barnið er orðið viðskila
við móðurbrjóstið og því klofin sjálfsvitund þá eru oröin einnig
orðin viðskila við merkingarmið sín, þ.e. tengsl orðs og hlutar
(viðfangs) hafa riðlast og jafnvel rofnað. Án efa eru þetta
veigamestu ástæður þess að franskir feministar finna í kenn-
ingum Lacans stuðning fyrir eigin kenningar.
Barnið í konunni
Auðvelt er að skipta sögunni nDraumnum" í fjóra hluta
þannig að í 1. hluta sjáum við konu sem gengur með barn og sér
það í eins konar hillingum en þennan hluta kalla ég draumsýn.
í 2. hluta, baráttunni, sjáum við viðbrögð umhverfisins, bæði
barnsföður konunnar, kvenna í bænum og forstjóra, við þungun
konunnar. Öll eru þau á sömu lund: að vilja eyða barninu,
sakfelling, útskúfun. í 3. hluta, draunmum, sjáum við draum sem
konuna dreymir um barnið. Fyrst er hún himinlifandi en fram
kemur vera sem er fyrst Guð, síðan djöfullinn, en að lokum
konan sjálf og sú mynd verunnar drepur barnið á hryllilegasta
90