Mímir - 01.04.1986, Síða 8

alls þorra ungs fólks. Margar rokkstjörnur
verða gúrúar og hjarðmenn fyrir mergð manna,
sungnar og síteraðar útum allan heim. Text-
arnir eru oft ekki merkilegir en túlka engusíður
heimsmynd ungmenna; Dylan og Lennon eru
ekki ininna þekktir af textum sínum en lögum.
Það er mikið sungið um frið, bróðurþel og
æsku — og ekki síst ástina sem vissulega er oft
tjáð af tilfinningu en jafnframt fer að bera á
nýu viðhorfi til hennar, kæruleysinu, þarsem
viðlagið er: Iet’s spend the night together.
Hugmyndir sem eiga rætur sínar í þeim
hreyfingum og listastefnum sem hér voru
nefndar tel ég að megi greina í ljóðum íslenskra
ungskálda á 8. áratugnum. Raunar er nú hálf-
partinn óþarft að taka þetta fram sérstaklega
því það hefði mátt vera eitthvað stórkostlegt að
í fjarskifta- og samgöngumálum þjóðarinnar ef
ekki hefði örlað á neinum straumum úr iðu-
kasti þessara hreyfinga. Þó er kannski rétt að
nefna að auðvitað eru umræddar hugmyndir
æði stað- og stílfærðar einsog jafnan er með er-
lendar hugmyndir í íslensku landslagi og
blandaðar innlendum hræringum í pólitík og
listum.
Yrkisefni og viðhorf
í kjölfar þeirra umróta sem lítillega var fjall-
að um hér að framan virðist vera sem þjóðfé-
lagsáhuginn aukist og gagnrýnistónninn verð-
ur æ meira áberandi í íslenskri ljóðagerð.
Yrkisefni sín sækja ungskáldin yfirleitt til nú-
tímans og lífsins í borgarsamfélaginu sem þau
ýmist deila á eða hæðast að í ljóðum sínum.
Nútíma þjóðfélagi er gjarna lýst sem ófreskju
sem maðurinn verður að berjast við af öllum
kröftum svo hann verði ekki gleyptur með húð
og hári; heimurinn er fangelsi þarsem múrarnir
eru reistir úr auglýsingaspjöldum og refsingin
er ævilangt neyslukapphlaup; og allir hafa
fangarnir lent í einangrunarklefa — sérhver
húkir einn í sínu horni. Manninum — fangan-
um — er lýst sem utangáttar, firrtum og villu-
ráfandi; hann er leiksoppur aflanna sem beina
lífinu í þá farvegi sem gefa mestan arð:
spretthlaupararnir mása
hart er barist á lífsgæðabrautinni
um gull og silfur og brons
frammí rauðan dauðann
mása þeir þessa marklausu braut
með útbrunna kyndla
(BSS: Nætursöltuð ljóð, bls. 32).
Þótt yrkisefni ungskáldanna séu etv. ekki
beinlínis ný af nálinni sé litið til annarra tíma-
bila í íslenskri ljóðagerð, þá eru áherslurnar
amk. allt aðrar: það er ekki lengur verið að
kveða um bóndann sem yrkir jörð sína af þög-
ulli alvöru, ekki um glaðbeitta sjómenn á
hvítskúruðum togurum, né heldur um fegurð
fjalla og firninda og ekki eru ort innhverf ljóð
um könnun hugarfylgsnanna. Aherslan liggur
afturámóti á borgaranum, stöðu hans gagnvart
þjóðfélaginu, sjálfum sér og heiminum; tilgang-
ur mannsins með lífi sínu er þema sem oft
skýtur upp kollinum í ljóðum ungskáldanna og
spurningin „hvað erum við að gera með að
sanka að okkur öllu þessu drasli” er óneitan-
lega undirtónn víða í kveðskap þeirra:
syngdu þá um ástina!
ástina sem selur hárkollur skugga og brjóst
ástina sem selur húsgögn og þvottavélar
ástina sem selur gular nærbuxur á eiginmanninn
ástina sem selur lyktarlausar samfarir
ástina sem klínir saman þjóðfélagið
ástina sem selur og ástina sem kaupir
(PG: Splunkunýrdagur, bls. 82).
Eða einsog Steinunn Sigurðardóttir segir í ljóði
77/ Páls:
Þótt ég ætti ísskáp,
bifreið, sjónvarp og ryksugu,
en hefði ekki frystikistu,
— þá ætti ég ekki neitt.
(StS: Þar og þá, bls. 29).
Umhverfi borgarans — sjálfborgin — erekki
óalgengt yrkisefni hjá ungskáldunum enda hafa
einmitt margir orðið til að kalla þau borgar-
skáld. Mölin er þó ekki lengur tákn syndafalls
8