Börn og menning - 2024, Síða 32

30
b&m
myndabók fyrir yngstu kynslóðina, því þar þarf að
leggja grunninn að ást á bókum og sögum, helst svo
kirfilega að sú ást endist ævilangt.
Líkt og algengt er með góðar bækur fyrir yngri kyn-
slóðina – og reyndar líka í sumum bókum fyrir eldri
lesendur – er sögunni ekki bara miðlað með orðum:
allt leggst á eitt, söguþráður, letur og þó einkum
myndirnar sem eru órjúfanlegur hluti af sögunni
og bæta við hana. Mörgæsirnar, vinir Magna, hafa
hver sín sérkenni, myndbrotin sem við sjáum úr
sögunum sem Magni les eru ævintýraleg, hvalurinn
vinalegur, börnin á bókasafninu greinilega áhuga-
samir lesendur og svo framvegis; við kynnumst
þeim öllum að einhverju marki. Leturbreytingar
og STÓR eða feitletruð orð hjálpa þeim sem les
fyrir barnið að setja áherslur á rétta staði og kannski
breyta stundum röddinni. Langskemmtilegast er þó
að ólæst barnið fær alls konar upplýsingar úr mynd-
unum og veit því meira en söguhetjurnar – og jafn-
vel sá sem les söguna fyrir það – og verður þannig
virkur þátttakandi í lestrinum. Það er svo ekki verra
að barnið getur lesið myndirnar sjálft, rifjað söguna
upp eða prjónað við hana og túlkað hana eftir eigin
höfði eða kannski samið nýja sögu. Góðar mynda-
bækur er hægt að lesa og skoða aftur og aftur þótt
maður sé ekki enn orðinn læs og þær eru endalaus
uppspretta nýrra hugmynda.
Vandinn að þýða barnabækur
Barnabækur styrkja ekki bara ímyndunaraflið heldur
stuðla þær líka að auknum málþroska og auðugri
orðaforða. Þótt það séu kannski ekki mörg orð á
hverri blaðsíðu í myndabókum er enginn hægðar-
leikur að þýða þær svo vel sé, því auðvitað á text-
inn að vera á vandaðri íslensku, ekki of háfleygur
eða uppskrúfaður fyrir unga viðtakendur en lipur
og auðskilinn án þess að vera á einhverju smábarna-
máli. Hann þarf að vinna með myndunum – og öf-
ugt – og koma til skila þeirri kímni og leik að orðum
sem iðulega er að finna í frumtextanum. Og svo þarf
hann auðvitað líka að passa á síðurnar og vera mátu-
lega langur eða stuttur, því eins og bent var á hér
að framan koma fyrir ýmsar leturbreytingar sem eru
beinlínis hluti af heildinni.
Baldvin Ottó Guðjónsson leysir verkið ágætlega af
hendi og er frumtextanum hæfilega trúr, því sumt
er hreinlega ekki hægt að þýða beint svo vel fari, t.d.
heiti bókarinnar, Once upon a Penguin. „Einu sinni
var mörgæs“ er vel ásættanleg íslenskun og sama má
segja um hlutinn sem Magni finnur og var big, red
Einu sinni var mörgæs © Magda Brol
Einu sinni var mörgæs © Magda Brol