Tíminn - 06.05.1919, Blaðsíða 29

TÍMINN
149
varp til nýrra laga um rjetl landeigauda að
vatni á landi hans.
Fyrsta frumvarpið í áliti nefndarinnar
heitir »Förslag til Vatlenlag«, og liljóðar
1. gr. þess þannig:
wEnlivar áger att, sávidt ej liár nedan
eller eljest i lag annarledes stadgas, rada
öfver det valten, som linnes á hans grund«.
Tekið er fram i nefndarálilinu, að nefnd-
in telji það ekki hlutverk sitt, að taka af-
stöðu til þess, hvort rjeltur sá yfir vatninu,
sem er sameinaður eignarrjetlinum yfir
landinu, sem það hylur, skuli nefnast eign-
arrjettur eða ekki, því að nefndin álitur að
það sje aðalalriðið, að rjettur landeigand-
ans að vatninu, sem hylur landareign hans,
er jafn sterkur og varanlegur sem eignar-
rjetturinn, og það bæöi eftir núgildandi
lögum sem og frumvarpi nefndarinnar.
(Nefndarálitið bls. 162).
Eftir núgildandi norskum lögum, er rjett-
ur landeiganda yfir vatninu, sem er á landi
hans, nefndur eignarrjettur, sbr. 1. gr. laga
»Om Vasdragenes Benyttelse« frá 1. júlí
1887,
Pann 22. jan. 1876 skipaði konungur 7
manna nefnd til þess að undirbúa frumvarp
til vatnalaga og skilaði nefndin álili sinu
31. jan. 1878 ásamt frumvarpi til vatnalaga.
f athugasemdum við frumvarp þelta á bls,
27, fer nefndin nokkrum orðum um vatna-
löggjöíina í Noregi, Svíþjóð og Finnlandi
að fornu og nýju og skal sá kaíli tekin hjcr
upp orðrjettur á frummálinu:
»1 Norge liar. derimod, saavelsoin i Sve-
rige og Finland, •Sætningen om Grundeie-
rens fulde Eiendomrset til det Grunden
paa löbende Vand fra de ældsle Tider
været anerkendt saavel i Theorien som i
Praxis, uden Hensyn til, om Vasdraget er
stort eller lidet, farbart eller ikke, salt eller
fersk. Eiendomsretten slutter sig til Grun-
den indtil dennes Grænse, og det gör ingen
Forandring, hvad enten den er törl Land,
eller bedækkct sf Vand (jfr. Brandts Tings-
ret S. 33—34 og 434—39, Forelæsninger over
Retsliistorie S. 211—213; Aschehoug, om
Eiendomsret til Havgrund, i Ugebl. f. Lovk.
X. S. 385-38). For de ferske Vasdrags Ved-
kommende har Sætningen fundet sit mest
utvetydige Tdtryk i Lovb. 5—11—5, der er
tagen af Magnus Lagaböters Landslov VII.
48 (Chr. IV. 44), hvis Kilde igen er den
ældre Gulatingslovs Kap. 85, jfr. den svenske
Vestgölalov II. Mylnub. § 7, at, livor Aa
eller Elv forandrer sit Löb, »da eier den
Aaen, som Jorden aatte, der hun bröd; end
den anden eier Grunden cller Öen indtil
det, som var midt i Aaen, der hun randt
ret af gammel Tid . . . .«.
(Reglan um ótakmarkaðan eignarrjett
landeiganda á þvi vatni, sem er á jöröu
lians, hefir aftur á móti frá aldaöðli verið
viðurkend í Noregi, Svíþjóð og Finnlandi
bæði í orði og verki (Theori og Praksis),
og án tillits til þess hvort vatnsfallið er
stórt eða lítið, skipgengt eða ekki skipgengt,
salt eða ósalt. Eignarrjetturinn fylgir land-
areigninni til endimarka hennar, og það
skiftir eigi máli, hvort hún er þurt land,
eða vatni hulin (sbr. hlutarjett Brandts, bls.
33—34 og 434—39, fyrirlestrar um rjettar-
sögu, bls. 211—13; Aschehoug, um eignar-
rjett að mararbotni í vikubl. fyrir lögfræði
X. bls. 385—88). Að þvi er snerlir ósalt vatn,
er þetta skýrast tekið fram i lögbókinni
5—11—5, sem teltin er eftir landslögum
Magnúsar la'gabætis VII. 48 (Chr. IV. L. 44)
en sú grein er sniðin eftir 85. kap. í Gula-
þingslögum hinum fornu, sbr. Vestgauta-
Iögin sænsku II. Mylnub. § 7, — þar sem á
eða íljót breytir JTarvegi sínum »þá á sá ána,
sem jörð átti, sem hún braut; en hinn á
land eða liólma þangað til, er áin var mið,
er hún rann rjett að fornu«).
Hjer greint ákvæði er nálega samhljóða
56. kap. landsleigubálks Jónsbókar.
Pann 30. desbr. 1909, var enn skipuð