Morgunblaðið - 12.09.1986, Blaðsíða 12

12,
ttORCVNffiAfíl#, FÖSTyDAGyB J2. SEPygMRElt .1^6,,
Flugmálastjóri um skýrslu Flugslysanefndar:
„Komnir lengra en til-
lögur nefndarinnar ná“
„Flugslysanef nd hefur aug-
ljóslega gert mjög ítarlega úttekt
á flugumferðarþjónustunni og
þessu atviki, og ég hef í sjálfu
sér engu við það að bæta,“ sagði
Pétur Einarsson flugmálastjóri
er hann var spurður álits á
skýrslu flugslysanefndar vegna
atburðarins yfir Austfjörðum 2.
júní sl.
Pétur sagði um tillögur flugslysa-
nefndar til endurbóta í flugum-
ferðarþjónustunni: „Við erum búnir
að vera vinna að endurskipulagn-
ingu flugumferðarþjónustunnar sl.
þrjú ár, á fullri ferð, og raunar erum
við komnir miklu lengra en tillögur
flugslysanefndarinnar kveða á um.
Við erum komnir mjög langt áleiðis
með að framkvæma inegnið af því
sem lagt er til að gert verði."
Pétur sagði að fyrsta svar Al-
þjóðaflugmálastofnunarinnar
vegna umsóknar um tölvustýrðan
ratsjárbúnað hér og fleira hefði
verið mjög jákvætt, þótt ekki hefði
verið gengið frá neinu endanlega.
Hann kvaðst eiga von á svari frá
ICAO í októbermánuði og kvaðst
hann fastlega búast við að endanleg
ákvörðun yrði tekin í þeim mánuði.
„Þá verður bytjað að framkvæma
þetta eftir ákveðinni áætlun, og
þannig unnið í fjögur ár eða þar
til allur tækjabúnaðurinn og til-
heyrandi er upp kominn," sagði
Pétur.
Alexander Stefánsson, félagsmálaráðherra:
Of snemmt að segja
hvenær lán verða veitt
„ÉG ER fyrir það fyrsta undrandi á svona yfirlýsingum frá manni,
sem ég veit ekki til að sé neitt í tengslum við sfjórn Húsnæðisstofnun-
ar rikisins á einn eða neinn hátt þannig að hann veit ekki neitt um
hvernig þessi mál verða þegar kemur til að meta umsóknir og ann-
að slíkt; hann hefur ekki hugmynd um það,“ sagði Alexander
Stefánsson félagsmálaráðherra í samtali við Morgunblaðið i gær í
tilefni þeirra ummæla Péturs Blöndal formanns Landssambands
lífeyrissjóða í Morgunblaðinu í gær, að þeir sem sækja um lán hjá
Húsnæðisstofnun í septembermánuði geti í fyrsta lagi fengið lán
eftir 6-12 mánuði, ef keypt er í fyrsta sinn en annars ekki fyrr en
í fyrsta lagi eftir 24 mánuði.
„Pétur ætti að vita það, að í
samningum aðila vinnumarkaðarins
er gert ráð fyrir því, að lífeyrissjóð-
imir í landinu beinlínis ijármagni
þessa hækkun lána, sem þama á
sér stað með því að samþykkja að
55% af ráðstöfunarfé sjóðanna fari
til byggingasjóðanna og samkvæmt
vægustu spám verður það fjármagn
ekki undir þremur og hálfum millj-
arði á næsta ári og gæti farið upp
í fjóra eða fjóra og hálfan milijarð,
ef tekið er mið af þeim breytingum
sem munu taka gildi um greiðslur
til lífeyrissjóðanna, þannig að allt
það sem kemur fram í athugasemd-
um Péturs er út í loftið og mótmæli
ég skrifum sem þessum, sem bara
eru gerð til þess að rugla fólk í
ríminu.
Einnig vil ég taka fram, að með
lagasetningu þessari var ekki ætl-
unin að fara að búa til einhveija
sprengingu á húsnæðismarkaðnum.
Gert var ráð fyrir því að viðhalda
þeirri hæfilegu aukningu í bygging-
um, sem hér þarf að vera og
aðalbreytingin liggur í því að lánin
hækka svo gífurlega, upp í allt að
70% af byggingarkostnaði, en það
er alls ekki þar með sagt að auka
eigi byggingarveltuna á næsta ári;
eitthvert meðalhóf verður að hafa
á því. Það er því alger misskilning-
ur að hér sé verið að koma af stað
einhvetju byggingarflóði yfir
landið.
Ég undrast þessar yfirlýsingar
Péturs, hann veit greinilega ekkert
hvað hann er að segja; órökstuddar
fullyrðingar, sem ekki eiga við eins
og staða málsins er núna.“
Aðspurður um það hvenær þeir,
sem sóttu um lán í september og
væru inni í nýja kerfinu gætu átt
von á því að fá lán sín, sagði Alex-
ander. „Þetta er ekki spurning, sem
ég get svarað í augnablikinu. Það
er verið að útbúa fjárlög og láns-
fjárlög og strax þegar ákvörðun
hefur verið tekin hjá ríkisstjóminni
verður Húsnæðisstofnun látin vita
og þá tekur hún það inn í sína
umfjöllun um þær umsóknir, sem
hafa borist og eru gildar. Miðað við
þær áætlanir, sem við höfum gert,
þá reiknum við með því að allir
þeir sem eru að byggja eða kaupa
í fyrsta sinn eigi að fá lán á næsta
ári og síðan verður bara að sjá
hvert framhaldið er, en um þetta
get ég ekki fullyrt að svo stöddu
og vil ég engar yfirlýsingar um
þetta gefa.“
Kennaraskortur
0
enn í Reykjavík
KENNARASKORTUR er enn í
Reykjavík, kennara vantar m.a.
við þrjár bekkjardeildir í Hóla-
brekkuskóla, sérkennara vantar
í hálfa stöðu við Fellaskóla og
enskukennara vantar í 8. og 9.
bekk í Hvassaleitisskóla. Skóla-
stjórar segja að óvenjuerfitt hafi
verið að manna skólana þetta
skólaár.
Siguijón Fjeldsted skólastjóri
Hólabrekkuskóla sagðist ekki jafn
vongóður nú eins og síðastliðna viku
um að hægt yrði að ráða réttinda-
kennara við skólann. Hann sagði
þessa erfiðleika m.a. stafa af því
að kennarar væru ekki ráðnir við
sérstaka skóla, þeir væru ráðnir við
grunnskóla borgarinnar og ef þeir
skiptu um húsnæði fylgdi oft í kjöl-
farið flutningur milli skóla og
skólaayfirvöld vissu það oft ekki
fyrr en í byijun skólaárs. Þá sagði
hann hluta þessara erfiðleika við
skólann stafa af því að ákveðið
hefði verið að hafa alla yngstu
bekkina eftir hádegið, og því vant-
aði þijá kennara í hlutastöður, þeir
réttindakennarar sem hefðu spurst
fyrir um þessar stöður óskuðu eftir
fullu starfi. Siguijón sagðist ekki
muna eftir að jafn erfitt hefði verið
að manna skólann þau 13 ár sem
hann hefur verið við skólann. Hann
sagði að réttindalaust fólk hefði
haft samband við skólann en ráðu-
neytið þyrfti að taka ákvörðun um
hvort þáð yrði ráðið, en með því
myndi nýr kafli hefjast í skólasögu
Reykjavíkur, þar sem réttindalausir
kennarar hefðu ekki verið við störf
í skólum borgarinnar síðustu ár,
a.m.k. ekki hjá aldurshópunum
7-12 ára.
AF ERLENDUM
VETTVANGI
Hvers vegna styðja
Bandaríkin „contrana“?
GERT er ráð fyrir að Bandaríkjaþing samþykki á næstunni frum-
varp, sem heimilar Reagan forseta að veita hinum svokölluðu
„contra“-skæruliðum í Nicaragua 100 miiljón dollara aðstoð. Nú
þegar hafa 15.000 manns fallið í baráttu „contranna" gegn einræð-
isstjórn sandínista. Reagan þurfti að taka á öllu sínu til þess að
fá stuðning þingsins til þessa; samkvæmt skoðanakönnunum eru
flestir Bandarikjamenn andsnúnir afskiptum Bandaríkjanna af
Nicaragua og virðast óttast „annað Víetnam“. Evrópubúar eru
upp til hópa á móti aðgerðum Reagans og íbúar rómönsku
Ameríku eru enn óhrifnari að skurki hans, þrátt fyrir að þeir
séu síður en svo hrifnir af sandínistum. En hvað liggur að baki
ákvörðun Reagans?
Þessi mynd segir meira en mörg orð um stefnu sandínista.
INicaragua búa aðeins þijár
milljónir manna og því hafa
margir spurt hversvegna allt þetta
fjaðrafok sé út af þessu litla, ann-
ars flokks einræðisríki í Mið-
Ameríku. Það sem málið snýst
að mestu um er gamalt deiluefni
beggja vegna Atlantsála. Hversu
langt eiga Bandaríkin að ganga
tif þess að koma á lýðræði í þróun-
arlöndunum og að hve miklu leyti
eiga stórveldin að leika valdatafl
sitt á reitum Þriðja heimsins?
Reagan virðist ekki hafa margar
efasemdir og hann hefur sagt að
„contrarnir“ kunni að þurfa að
ná völdum í Nicaragua með valdi,
vilji sandínistar ekki fallast á að
halda lýðræðislegar kosningar
undir eftirliti hlutlausra aðila, s.s.
Samtaka Ameríkuríkja, eða SÞ.
Hefur Reagan rétt fyrir sér?
Það er undir tvennu komið: Hvort
Nicaragua er að verða hreint
kommúnistaríki eða ekki og hvort
stuðningur Bandaríkjanna við
byltingu, eða innrás í rómönsku
Ameríku þjónar hagsmunum
Bandaríkjanna og í raun álfunnar
allrar.
Fáir draga í efa að í Niearagua
sé einræðisstjóm, sem er á góðri
leið með að gera land sitt gjald-
þrota á öllum sviðum. Nær öll
borgararéttindi hafa verið afnum-
in, útgáfa síðasta ftjálsa dag-
blaðsins var bönnuð fyrir
skömmu, kirkjan á í vök að veij-
ast og stjórn Suður-Afríku bliknar
í samanburði, þegar litið er til
ofsókna stjórnarinnar gegn indí-
ánum. Ofan á annað bætist svo
efnahagsvandinn sem er orðinn
tröllaukinn. Erlendar skuldir hafa
aukist stórlega, en þjóðarfram-
leiðsla minnkað að sama skapi.
Er nú svo komið að jafnvel
hrísgijón og baunir eru skammt-
aðar.
Viturlegasta ráðstöfunin gegn
slíkri stjóm væri að láta hana
fara á hausinn í friði og ró og
sandínistar virðast vera á góðri
leið með það. Talið er að stuðning-
ur við stjómina sé nú sáralítill,
en það sem Reagan hefur mestar
áhyggjur af er það að sandínistar
muni koma sér svo vel fyrir, að
óánægja þegnanna megni ekki að
koma þeim frá völdum. Sandínist-
ar hafa 75.000 manna her, gráan
fyrir jámum og 44.000 manna
varalið. Þessi her, sem er sá lang-
stærsti í Mið-Ameríku, er stærri
en svo að hann sé ætlaður til
þess eins að beijast við „contr-
ana“ og til þess að veija landa-
mæri ríkisins. Er ekki laust við
að að manni læðist sá gmnur að
með honum eigi að leggja fullt
helsi hefðbundinnar kommúnista-
stjómar á landsmenn.
Kommúnistar eru öðruvísi
Fyrir lýðræðissinna er komm-
únistastjóm ekki aðeins ógnvekj-
andi vegna andstyggilegra
hugsjóna, heldur einnig vegna
þess að það verður ekki aftur
snúið. Francóistar víkja úr vegi,
Marcosar fara, Duvalierar flýja
og hægt er að koma Somozum
frá völdum. En eftir tæpra 70 ára
reynslu hefur ekki ein kommún-
istastjóm, hversu viðbjóðsleg sem
hún hefur verið, hrökklast frá
völdum.
Þessar stjórnir sitja áfram,
hvað sem á dynur, vegna þess að
einn flokkur, Kommúnistaflokk-
urinn, hefur öll völd í hendi sinni,
allt frá æðstu stjórn efnahags-
mála, niður til þess hvort leyfilegt
sé að lesa Andrés Önd eða ekki.
„Hefðbundnar" einræðisstjómir
hafa ekki þéssi alræðisvöld og því
er auðveldara að koma þeim frá.
Hervald getur verið hið eina sem
stöðvar framgang einræðisins, en
þá þarf líka að grípa til þess í tíma.
Ekki eru allir sannfærðir um
það að sandínistar séu kommún-
istar og benda á ýmislegt því til
stuðnings. En því miður bendir
flest til þess að landið sé á hrað-
ferð í faðm rússneska bjarnarins
og mörg einkenni Austur-Evrópu-
ríkja eru þegar til staðar. Stofnað-
ar hafa verið „hverfanefndir" með
víðtæk völd, leynilögregla, sem
þjálfuð er af Kúbumönnum, fer
sínu fram og herinn og fjölmiðlar
em undir beinni stjórn sandínista.
Einnig hafa sandínistar óskað eft-
ir að verða aðilar að Comecon,
efnahagsbandalagi kommúnista-
ríkja.
Sumir hafa haldið því fram að
Bandaríkjamenn hafi með stuðn-
ingi sínum við „contrana" ýtt
sandínistum út í að leita stuðnings
Rússa. Svo er ekki, því að á árun-
um 1979 til 1980 fengu sandínist-
ar 118 milljónir Bandaríkjadala í
þróunaraðstoð frá Bandaríkjun-
um, en á meðan þágu þeir vopn
og hernaðarráðgjafa frá Kúbu.
Þegar Reagan hefur gert hlé á
aðstoð sinni við „eontrana", hafa
sandínistar eflt tengsl sín við
Kremlarbændur og hert á ofsókn-
um gegn stjórnarandstæðingum
innanlands. Varla er hægt að
komast hjá því að draga þá álykt-
un að hið eina sem forði Nicarag-
uabúum frá örlögum kúbanskrar
alþýðu sé hemaður „contranna".
„Contrarnir“
Margir líta enn á „contrana"
sem einhvern glæpalýð og leifar
þjóðvarðliðs Somoza. Þessi skoð-
un á ekki lengur við rök að
styðjast. „Contramir" hafa vissu-
lega framið ýmis ódæði, en þau
em hvorki betri né verri en þau
sem fylgja öllum stríðum. Talið
er að í her „contranna" séu ríflega
2.000 fyrri fylgismenn Somoza-
ættarinnar, en að jafnmargir
fyrrverandi sandínistar séu þeirra
á meðal. Hinir borgaralegu leið-
togar þeirra, eins og Adolfo
Calero, Arturo Cmz og Alfonso
Robelo, em velþekktir lýðræðis-
sinnar. Það sem e.t.v. segir mest
um „contrana" er fjöldi þeirra. Á
fímm ámm hefur þeim Qölgað úr
2.000 í 16.000 og eru þeir allir
sjálfboðaliðar, öfugt við stjórnar-
herinn.
Hvað næst?
Verði Nicaragua algert komm-
únistaríki mun það draga tals-
verðan dilk á eftir sér. I fyrsta
lagi yrði stofnun Alþýðulýðveldis
Nicaragua byltingarmönnum um
gervalla álfuna mikil hvatning. í
öðm lagi stafar öðmm ríkjum
hætta af sandínistum. Þar til þeir
urðu uppteknir af „contmnum“,
aðstoðuðu sandínistar uppreisnar-
menn í E1 Salvador, Guatemala
og Honduras. Þá sögðu sandínist-
ar að „byltingin breiddist út yfir
landamærin". Líklegt má telja að
sandínistar hæfu byltingarút-
flutning sinn að nýju, ef „contr-
amir“ leggðu upp laupana.
Spumingin er hversu langt
Bandaríkjamenn vilja ganga.
Bandaríkjaþingi er hættan ljós,
en er óráðið í afstöðu sinni. Ann-
ars vegar vill það ekki leggja út
í stríð gegn sandínistum, en það
vill hafa „contrana" til staðar, ef
byltingin fer úr böndum. Ronald
Reagan vill hins vegar að sandín-
istar fari frá völdum og ekkert
múður. Hvað verður, mun tíminn
leiða i ljós.
Grein þessi birtist sem leiðari í breska viku-
ritinu The Economist.