Morgunblaðið - 12.09.1986, Blaðsíða 13

l^ORÖÖíjÉ^ítói FÖ^TW&ÖtÍá 'Í2. SeM’^ÍÖÉR' tó86' -
M
Deila Tryggingastofnunar
og Tannlæknafélags Islands
eftir Ólaf G.
Karlsson
Það hefur ekki farið framhjá
neinum, að erfið staða er komin upp
í samningaviðræðum milli Tann-
læknafélags íslands og Trygginga-
stofnunar ríkisins, eftir að
samninganefnd TR heyktist á að
standa við tilboð sitt um bráða-
birgðasamning, sem hefði skapað
vinnufrið, og ráðherra heilbrigðis-
og tryggingamála tók á málum á
þann hátt, að ekki varð við unað.
Þykir rétt, að sjónarmið tann-
lækna komi hér fram í stuttu máli,
en kvartað hefur verið yfír því, að
þeir hafí oft sinnt því illa að koma
sínum málum á framfæri.
Um næstu áramót verða 6 ár
síðan TR sagði upp samningi sínum
við TFÍ. Eftir þeim samningi hafði
verið unnið frá árinu 1975. Við
uppsögnina var ákveðið að vinna
eftir þessu gamla samkomulagi, þar
til nýr samningur sæi dagsins ljós
og hefur svo verið gjört þar til í
júlílok sl., er sýnt var að fiilltrúar
Tryggingastofnunar ætluðu með
framkomu sinni að sigla viðræðum
í strand.
Sjálfsagt undrar margan rétti-
lega hve langur tími hefur liðið án
þess að nýr samningur yrði gerður
og ósjálfrátt læðist að manni sá
grunur, að eftir allt saman hafí
gamli samningurinn verið Trygg-
ingastofnun hinn hagstæðasti, þó
að ýmis fyrirbæri í íslenskum
stjómmálum hafí haldið uppi árás-
um á islenska tannlæknastétt á
grundvelli hans.
Segja má, að beinar samninga-
viðræður hafa litlar verið fyrstu
árin eftir uppsögn samningsins en
því meiri áhersla lögð á vinnu í
nefndum við endurskoðun gjald-
skrár og aðgerðaliða, svo og hönnun
reikningseyðublaða. Var þannig
búið að leggja af mörkum óhemju
vinnu af hálfú gjaldskrárnefndar
og stjórn TFÍ á umræddu tímabili
þegar hinar eiginlegu samningavið-
ræður hófust fyrir rúmu ári.
Er skemmst frá því að segja, að
þær viðræður voru frá upphafí
ómarkvissar og báru öll einkenni
seinagangs af hálfu Trygginga-
stofnunar og drógust þess vegna á
langinn.
Það má vera, að slíkur farvegur
henti vei launuðum nefndarmönn-
um ríkisins, en ólaunuðum fulltrú-
um tannlækna, sem þurftu að
hlaupa frá verkum sínum á þessa
fundi, var oft nóg boðið.
Það er algengur misskilningur
hjá almenningi að líta eingöngu á
gjaldskrá tannlækna sem mæli-
kvarða um tekjugjöf og reka upp
stór augu ef gjaldskráin hækkar í
hundraðshlutum umfram það sem
laun almennt gera.
Sannleikurinn er sá, að meiri-
hluti gjaldskrárinnar verður til
vegna kostnaðar við rekstur tann-
lækningastofu og væri öllum fróð-
legt að sjá, hver sá kostnaður getur
verið.
Samningurinn frá 1975 var
byggður á sérstökum kostnaðar-
grunni og ákveðnum reglum um
útreikning launaliðs, sem fram
skyldi fara á þriggja mánaða fresti.
Við endurskoðun þessa gamla
kostnaðargrunns nú 10 árum síðar
kom í ljós, að hann var orðinn löngu
úreltur eins og tannlæknar reyndar
vissu og höfðu fundið fyrir við
rekstur og stofnkostnað síðustu ár.
Nægir að benda á gjörbreyttar að-
stæður vegna fjármagnskostnaðar.
Sjálfstætt starfandi tannlæknir
þarf einnig að sækja í sína gjald-
skrá m.a. möguleika á að komast
í sumarleyfi, veikindadaga, lífeyris-
sjóðsgjöld og síðast én ekki síst
kostnað og tíma vegna endur-
menntunar sem honum er lögum
samkvæmt skylt að inna af hendi
og Tryggingastofnun ríkisins hefur
tekið að sér að bera allan kostnað
af í samningum við stóran hluta
lækna.
Útreikningur að nýjum kostnað-
argrunni og virkum vinnutíma
tannlæknis á eigin stofu var lagður
fram í upphafí viðræðna sl. haust
og féllst samninganefnd Trygg-
ingastofnunar á hann eftir að
tannlæknar höfðu samþykkt veru-
legar breytingar til lækkunar og
komið þar til móts við TR.
Þar sem nú þótti hilla undir nýj-
an samning, frestuðu tannlæknar
að reikna út nýja gjaldskrá 1. júní
eins og ætlast var til skv. gamla
samningnum og unnu áfram á
gjaldskrá frá 1. mars. Fljótlega kom
í ljós óvæntur ágreiningur um ýmsa
liði í hinni nýju gjaldskrá, sem gjald-
skrámefnd TFI hafði unnið með
trúnaðartannlækni Trygginga-
stofnunar í þeirri trú að hann
starfaði skv. umboði samninga-
nefndar og var nú sýnt, að loka-
samningur var víðs fjarri.
Á þessu stigi komu fram tilboð
frá samninganefnd TR um bráða-
birgðasamkomulag, sem unnið
skyldi eftir þar til samningar næð-
ust.
Þar bauð TR tannlæknum
23,47% hækkun á gjaldskrá frá 1.
sept. 1985 vegna hækkana á kostn-
aðargrunni. Launaliðsgrunnur
skyldi standa óbreyttur, en breyt-
ingar á þessum liðum yrðu svo
reiknaðar á hefðbundinn hátt frá
þeim tíma. Að auki var þess kraf-
ist, án nokkurs rökstuðnings, að
álag sérfræðinga í tannlæknastétt
skyldi lækka úr 40% í 20%.
Tanniæknar samþykktu gjald-
skrárhækkunina en höfnuðu svo
mikilli skerðingu á sérfræðiálagi
þar sem sannað er, að sérfræði-
menntun íslenskra tannlækna, sem
einungis fer fram erlendis, er þeim
mun dýrari en til dæmis tannlækna
annars staðar á Norðurlöndum sem
geta stundað sérfræðslunám í
heimalöndum sínum á fullum laun-
um. Þó var fallist á að lækka álagið
í 26% og 32% eftir greinum, en því
var hafnað. Þegar samninganefnd
TFÍ vildi taka tilboð Trygginga-
stofnunar til nánari skoðunar, var
það dregið til baka. Þegar leitað
var skýringa á þessum ótrúlegu
vinnubrögðum, varð fátt um svör.
Samninganefnd TR virtist,
líklega fyrir tilviljun, hafa komist
að því að á Norðurlöndum mætti
einhverstaðar finna tannlæknisverk
lægra verðlögð en á íslandi og það
þyrfti að skoða betur.
Þó að sl. 5 ár virðist ekki hafa
dugað Tryggingastofnun til að
kanna þau mál, þá kemur það
íslenskum tannlæknum ekkert á
óvart að svo geti verið. Þegar borið
er saman verð á vörum og tækjum
til tannlækninga hér og annars
staðar á Norðurlöndum, þá kemur
í ljós, að við þurfum að greiða
50—100% hærra verð en félagar
okkar ytra fyrir sömu vöru. Einnig
ber að líta á það, að tryggingakerf-
in eru misjafnlega upp byggð og
t.d. í Svíþjóð er fjöldi tannlækna-
stofa ríkisrekinn.
Þá mátti láta sér skiljast að ráð-
herra teldi sjálfsagt, að tannlæknar
dunduðu sér enn um sinn eftir
gamla samningnum meðan athug-
aðir væru möguleikar á því að
lækka tolla og aðflutningsgjöld á
efni og tækjum til tannlækninga.
Þessi skyndilega hugljómun ráð-
herra gladdi vissulega huga tann-
lækna, því á undanfömum árum
hafa reglulega verið sendar beiðnir
til stjómvalda um að vömr til tann-
hirðu og tannlækninga yrðu ekki
lengur hátollaðar sem munaðar-
vara, en því hefur í engu verið sinnt.
Það er aftur alveg ljóst, að slíkar
breytingar gerast ekki eins og hendi
sé veifað, eins og viðbrögð fjármála-
ráðherra sýndu, og þessar hug-
myndir því síðbúið innlegg í
samningagerðina.
Þegar viðræðurnar vom komnar
í þennan hnút í júlílok og tannlækn-
ar vom enn að vinna eftir gjaldskrá
frá 1. mars sáu stjóm og samninga-
Ólafur G. Karlsson
„Þessa siðblindu ráð-
herra má kannski rekja
til misviturra ráðgjafa,
en fulltrúar tannlækna
í undangengnum samn-
ingaviðræðum hafa
sannfærst um, að ekki
mun vera hörgull á
þeim.“
nefnd félagsins ekki önnur úrræði
en að gefa út einhliða viðmiðunar-
gjaldskrá, sem formlega skyldi
gilda frá 1. júní. Var ákveðið að
23,47% kostnaðarhækkunin, sem
samninganefnd TR hafði boðið,
skyldi tekin í gjaldskrá í þremur
áföngum í stað eins, eins og verið
hefði samkvæmt tilboðinu, en að
öðm leyti skyldi gjaldskráin reiknuð
á hefðbundinn hátt.
Þannig átti gjaldskráin að hækka
um 9,24% 1. júní skv. gamla samn-
ingnum, en með hluta af kostnaðar-
hækkun varð hækkunin 13,12%.
Þá var ákveðið að næsta hækkun
viðmiðunargjaldskrár yrði 1. okt. í
stað 1. sept. vegna þess hve langt
var liðið á verðlagstímabilið, þegar
breytingin var gerð.
Viðbrögð heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðherra, Ragnhildar
Helgadóttur, era öllum kunn. Gefín
var út gjaldskrá með 5,5% hækkun,
sem tannlæknum var ætlað að
vinna eftir til 30. nóv. nk.
Við útreikning þessarar gjald-
skrár var ekki farið eftir þeim
meginreglum, sem gilt hafa um
útreikning launaliðar og ákvæði er
um í hinum margnefnda gamla
samningi milli TFÍ og TR, en eins
og áður sagði átti gjaldskrá skv.
því að hækka um 9,26%.
Með gjaldskránni er ekki gert ráð
fyrir endurskoðun og leiðréttingu
1. sept. 1986 eins og ákvæði er um
í samningi, hvað þá að nokkurt mið
sé tekið af samþykkt Trygginga-
stofnunar á hækkun kostnaðar-
gmnns.
Þessa siðblindu ráðherra má
kannski rekja til misviturra ráð-
gjafa, en ftilltrúar tannlækna í
undangengnum samningaviðræð-
um hafa sannfærst um, að ekki
mun vera hörgull á þeim. Það
skyldi engan undra, að tannlæknar
höfnuðu því að vinna eftir gjaldskrá
byggðri á slíkum gmnni og gang-
ast undir ofbeldisaðgerðir af þessu
tagi.
Eins og oft vill verða í málum
sem þessum bitna þau verst á þeim
er síst skyldi, sem sé tyggingaþeg-
um, og kom það fljótlega í ljós þegar
endurgreiðslur til þeirra em stöðv-
aðar.
Til að reyna að greiða úr þeirri
flækju féllust tannlæknar á að taka
í notkun að minnsta kosti um stund-
arsakir meingölluð reikningseyðu-
blöð sem fylgdu hinni dæmalausu
gjaldskrá ráðherra.
Er það von forráðamanna TFI,
að tiyggingaþegar hafí sem minnst
óþægindi af þessu og megi njóta
réttar sins.
Það sem á undan er gengið mun
þjappa íslenskum tannlæknum
saman í að ná rétti sínum, hvort
sem það verður með eða án samn-
ings við Tryggingastofnun ríkisins.
Höfundur er tannlæknir í
Reykja vík og formaður gjald-
skrámefndar Tannlæknafélags
íslands.
Cornelius
Carter
3ja mánaða
námskeiðin kosta:
2 sinnum í viku kr. 5.500.-
3 sinnum í viku kr. 7.000.-
Stúdíókort kr. 8.000.-
Lausir timar í veggjabolta
Einnig hádegistímar í aerobik
að okkar hætti
Innritun
hefst 8. sept. frá kl.
11—18 í síma 687801 og
687701.
JA&-ivi6OErT
Shirlene
ilicia Blake
BaLLET
0/5 M
Mánaðarkort í aerobik
kostar kr. 1.840
Dæmi:
Jazz-modern-ballet
3 sinnum i viku
Jazz-moderen
3 sinnum í viku
Jazz-ballet 3 sinnum í viku
Jazz 2 sinnum í viku
ff
SÓLEYJAR
Sigtúni 9, s: 687701 -687801