Morgunblaðið - 12.09.1986, Blaðsíða 18

íá

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. SEPTEMBER 1986
FJORÐUNGSÞING NORÐLENDINGA
Strjálbýlis- og grunnskólamál:
Stjórn grunnskólanna
verði ekki færð úr
höndum sveitarstjórna
ÞINGIÐ fagiiar ákvörðun
menntamálaráðherra um endur-
skoðun grunnskólalaga, en varað
er við þeim hugmyndum að færa
stjórn grunnskólans úr höndum
sveitarstjórna.
Áhersla er lögð á að þegar á
næsta Alþingi fáist leiðrétting á fjár-
málasamskiptum ríkis og sveitarfé-
laga varðandi rekstur grunnskólans.
I því sambandi er bent á að kostnað-
arskipting á viðhaldskostnaði skóla-
mannvirkja fari eftir skiptingu á
eignahlutum ríkis og sveitarfélaga;
ríkið taki þátt í greiðslu orkukostn-
aðar í þeim skólahverfum sem þurfa
að búa við óhagkvæma orkugjafa;
ríkið greiði að öllu leyti kostnað við
akstur grunnskólanemenda í dreif-
býli; fræðsluskrifstofu og fræðslu-
ráðum verði falin ábyrgð og umsjón
með fjárhagsviðskiptum ríkis og
sveitarfélaga um rekstur grunnskóla
svo tryggja megi hagkvæmt skipu-
lag. Hlutverk menntamálaráðuneyt-
isins verði einkum fólgið í yfirstjóm
og eftirliti með framkvæmd skóla-
mála í landinu; sett verði skýr
ákvæði í grunnskólalögin um sam-
starf sveitarfélaga um skólarekstur
m.a. með tilliti til ákvæða sveitar-
stjómarlaga um byggðasamlög.
Þingið óskar eftir því við mennta-
málaráðherra að hann tryggi
nauðsynlega stuðnings- og sér-
kennslu í öllum fræðsluumdæmum
því skólahald sé byggðamál og andi
grunnskólalaganna sé að veita öllum
bömum jafnan rétt til náms án til-
lits til búsetu og aðstæðna. Þingið
lýsir undmn sinni á nýframkomnum
órökstuddum fullyrðingum um spill-
ingu og misnotkun sveitarfélaga við
framkvæmd skólaaksturs. Slíkar
fullyrðingar séu síst til þess fallnar
að auka skilning landsmanna á
nauðsyn þess að jafna aðstöðu til
náms í hinum dreifðu byggðum.
Varað er við vanhugsuðum breyting-
um á skiptingu skólakostnaðar, en
talið er eðlilegt að bíða eftir tillögum
stjómskipaðrar nefndar um endur-
skoðun grunnskólalaganna.
Þingið telur að á meðan fram-
leiðslustjómun í landbúnaði er
nauðsynleg, verði hún að ná til allra
búgreina þannig að samræmis verði
gætt um fjölbreytt framboð land-
búnaðarvara og heildarmarkmiði
framleiðslustjómar verði náð. Lýst
er stuðningi við setningu svæðabú-
marks. Samþykkt var að beina því
til Sambands íslenskra sveitarfélaga
að á þess vegum starfi áfram dreif-
býlisnefnd, sem tilnefnd sé af
landshlutasamtökum sveitarfélaga.
Þá verði álit landnýtingamefndar
ítarlega kynnt fyrir næsta fjórðungs-
þing.
Atvinnumál:
Fulltrúar á fjórðungsþinginu, sem að þessu sinni var haldið á Siglufirði.
Morgunblaðið/Jóhanna Ingvarsdóttir
BYGGÐAMALIN
í BRENNIDEPLI
FJÓRÐUNGSÞING Norðlendinga var
haldið á Siglufirði síðustu daga ágúst-
mánaðar og voru byggðamálin þar í
brennidepli. Á þinginu höfðu 93 fulltrúar
rétt til setu en 86 mættu. Þingmenn um-
dæmanna komu m.a. sem gestir á þingið
og fluttu ávörp auk forsætisráðherra,
Steingríms Hermannssonar, sem sagðist
vera fylgjandi þriðja stjórnsýslustiginu
til að auka valddreifingu. Stefán Thors,
skipulagsstjóri, fjallaði um forsendur fyr-
ir landnýtingu á Islandi, og Sigurður
Guðmundsson, verkefnisstjóri byggða-
nefndar þingflokkanna, ræddi um nýja
skýrslu nefndarinnar og kynnti hana.
Útflutningsatvinnuvegunum verði
tryggður rekstrargrundvöllur
FJÓRÐUNGSÞING Norðlend-
inga samþykkti að skora á
iðnaðarráðherra að beita sér fyr-
ir því að sett verði til frambúðar
löggjöf um iðnráðgjöf í lands-
hlutunum, þar sem núgildandi
Árni Emilsson
A meðan sveitarfélög-
in eru þetta smá verða
engar breytingar
— segir Árni Emilsson,
fulltrúi stjórnar
Sambands íslenskra
sveitarfélaga
„Á samráðsfundum stjórnar
sambands íslenskra sveitarfélaga
og ríkisstjórnarinnar hefur skóla-
aksturinn aldrei borið á góma.
Því kemur það okkur mjög á óvart
að breytinga sé að vænta í þeim
efnum nú,“ sagði Árni Emilsson,
fulltrúi stjórnar sambandsins, í
samtali við Morgunblaðið.
„Við höfum litið þessa samráðs-
fundi alvarlegum augum og gengið
út frá því að leikreglur séu í háveg-
um hafðar. Hinsvegar er mennta-
málaráðherra fremur fágætt eintak
af stjómmálamanni, sem getur kom-
ið manni á óvart hvenær sem er og
verða yfirlýsingar hans að skoðast
í því ljósi. Við heyrðum fréttimar
fyrst í fjölmiðlum. Stjómin mun
ræða þetta á næsta fundi sínum, 9.
september, og mun þá móta afstöðu
sína.“
Árni sagðist þó búast við að skóla-
aksturinn yrði ekki tekinn einn og
sér út nú, heldur yrði hann látinn
bíða endurskoðunar í rekstri grunn-
skólanna í heild sinni sem nú stendur
yfir. Hann sagði að ekki hefði held-
ur verið rætt á samráðsfundunum
um aukin kostnað sveitarfélaganna
í rekstri dagheimila og leikskóla, en
að undanfömu hefði ríkisstjómin
látið í það skína að breytinga væri
að vænta í þeim efnum. „Sá bögg-
ull fylgir þó skammrifi að til þurfa
að koma auknar tekjur sveitarfélag-
anna svo hægt sé að ganga að
þessu. Það hefur verið yfirlýstur vilji
bæði Alþingis og sveitarfélaga að
færa til verkefni og auka tekjur
sveitarfélaganna, en það gerist aldr-
ei neitt. E.t.v. er ástæðan sú að
sveitarfélög eru svo misstór og mis-
munandi undir það búin að taka við
verkefnum og það er hreint enginn
vilji sveitarstjómarmanna fyrir sam-
einingu. Á meðan sveitarfélögin em
þetta smá, verða engar breytingar.
Ef þriðja stjómsýslustigið er sú
lausn sem koma skal held ég að
hálf núverandi kjördæmi væru æski-
leg stærð. Ég lít björtum augum á
þjónustumiðstöðvar, t.d. eina í hveij-
um landsfjórðungi, en ef þær verða
valdalaus útibú frá Reykjavík, er
betur heima setið en af stað farið,"
sagði Ami.
lagaákvæði falla úr gildi um
næstu áramót. í lögunum verði
heimild til greiðslu launafram-
laga vegna þriggja iðnráðgjafa
á Norðurlandi. Fagnað er hug-
myndum um stofnun útibús frá
Iðntæknistofnun á Akureyri.
Nefndin telur að leita þurfi eftir
stuðningi Byggðasjóðs við atvinnu-
þróunarsjóði iðnþróunarfélaganna,
sem væru nógu öflugir til að sinna
fjárframlögum og lánum til tilrauna-
verkefna og undirbúningsverkefna á
Norðurlandi.
Lögð er áhersla á að útflutnings-
atvinnuvegunum verði tryggður
rekstrargrundvöllur enda bendi
reynsla síðustu ára til þess að saman
fari jákvæð byggðaþróun í landinu
og hagstæð afkomuskilyrði útflutn-
ingsgreinanna.
Þingið telur eðlilegt að Ferða-
málasamtök Norðurlands hafi
forystu um samræmingar- og kynn-
ingarstarf á sviði ferðamála og hafi
jafnframt veg og vanda af ráðningu
sérstaks ferðamálafulltrúa fyrir
Norðurland. Lögð er áhersla á að
starf ferðamálafulltrúa landshlut-
anna verði tryggt með lögum og að
veitt verði launaframlög til þessarar
starfsemi af fjárlagafé eða úr ferða-
málasjóði. Skorað er á landsbyggð-
armenn að efla þjónustugreinar
heima fyrir og stuðla að því að þeir
sem hyggja á atvinnurekstur njóti
jafnræðis um fjármagnsfyrirgreiðslu
af hendi lánastofnana, hvar sem
þeir búa á landinu.
Þingið tekur undir þá kröfu að
næsta verkefni í orkufrekum iðnaði
verði á Norðurlandi, er. bendir jafn-
framt á nauðsyn þess að Norðlend-
ingar haldi vöku sinni varðandi
könnun á öðrum iðnaðarmöguleik-
um, t.d. lífefnaiðnaði. Þá telur þingið
að brýnt sé að byggja upp fiskeldi
í landinu. Mælt er með hugmyndum
Orkustofnunar um skipulegar rann-
sóknir á möguleikum til fiskeldis á
Norðurlandi og eðlilegt sé að sveitar-
félögin eða aðrir hagsmunaaðilar
leggi fram 15% kostnaðar við það
verkefni að því tilskyldu að 65%
fáist á fjárlögum og 20% sé framlag
Orkustofnunar.
Samgöngu-, byggða- og sveitarstj órnarmál:
Uppbygging stjórnsýslumiðstöðva
og löggjöf um millistj órnsýslustig
ÞINGIÐ felur fjórðungsstjórn að knýja á um sérstakar ráðstafanir
af hálfu hins opinbera til að stuðla að uppbyggingu stjórnsýslumið-
stöðva á landsbyggðinni. Einnig telur þingið að brýnt sé að sett
verði löggjöf um millistjórnsýslustig, sem sæki vald sitt til kjósenda
í beinum kosningum. Það fái sjálfstæða tekjustofna og hafi umsjón
með þorra þeirra verkefna sem nú eru í höndum ríkisvaldins.
Hvatt er til þess að hagstætt verð- byggingu flugvalla og öryggisbún-
lag á olíuvörum á heimsmarkaði
verði nýtt til að auka framlög til
vegagerðar í landinu, einkum til
lagningar bundins slitlags. Stórauka
verður framlag ríkisins til hafnar-
framkvæmda, en niðurskurður
fjármagns til þeirra undanfarin ár
hefur orsakað mikinn samdrátt
framkvæmda og stefnir afkomu
margra byggðalaga í verulega
hættu. í samþykktinni segir að hér
sé ekki um spamað að ræða, heldur
frestun á vanda, sem eykst með
hveiju ári. Gera verður átak í upp-
aðar þeirra og er þess vænst að séð
verði fyrir fjármagni til verkefnisins.
Þá styður þingið hugmynd Sam-
bands íslenskra sveitarfélaga um að
komið verði á námskeiðum fyrir
framkvæmdastjóra sveitarfélaga og
sveitarstjómarínenn í samvinnu við
landshlutasamtökin. Fagnað er
ákvörðun félagsmálaráðherra um
endurskoðun byggingalaganna,
sérstaklega þau ákvæði er fjalla um
byggingaeftirlit. Jafnframt telur
þingið að óhjákvæmilegt sé að end-
urskipuleggja flugleiðakerfið innan-
lands og skorað er á ríkisstjómina
að beita sér fyrir breytingum á lög-
um um Byggðastofnun þannig að
fram komi vilji Alþingis um hvar
stofnunin skuli vera.
Þingið telur að nauðsynlegt sé að
álagningarstigar tekjustofna sveit-
arfélaga séu lögbundnir og styður
þá hugmynd um að hækka hlutdeild
aukaframlags í tekjum Jöfnunar-
sjóða sveitarfélaga. Nauðsynlegt sé
að í lögunum séu viðmiðunarákvæði
um nýtingu allra tekjustofna sveitar-
félaga þegar aukaframlag er
ákveðið. Þingið telur eðlilegast að
Jöfnunarsjóður sveitarfélaga hafi
sjálfstæðan tekjustofn, sem inn-
heimtur sé í tengslum við tekju-
stofna ríkisins, en verði ekki háður
skattastefnu ríkisins á hveijum tíma
sem hluti skatttekna ríkisins.