Morgunblaðið - 12.09.1986, Blaðsíða 20

20_______
Grænland
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. SEPTEMBER 1986
Matvörur dýrar,
einkum fiskurinn
Nuuk, frá fréttaritara Morgunbladsins,
GRÆNLENZKU landstjórninni
hefur ekki enn tekizt að ná einu
af þeim markmiðum, sem hún
hafði sett sér við úrsögnina úr
Evrópubandalaginu, en það er
framleiðsla á ódýrum matvælum
fyrir innanlandsmarkað á Græn-
iandi.
í hagtölum í Danmörku er m.a.
byggt á ýmsum matvörum við út-
reikninga á kaupgjaldsvísitölu. Við
þá útreikninga hefur komið í ljós, að
engar aðrar tegundir matvæla handa
grænlenzkum neytendum hafa hækk-
að jafn mikið í verði á síðasta ári og
grænlenzkar fískvörur. Það er verðið
á þeim, sem hefur meiri áhrif á vísitöl-
ur og þar með verðbólguna en verðið
Veður
víða um heim
Lœgst Hæst
Akureyri 8 skýjað
Amsterdam 2 17 heiðskfrt
Aþena 27 léttskýjað
Barcelona 25 léttskýjað
Berlín 5 16 skýjað
Brussel 8 17 skýjað
Chicago 21 32 heiðskírt
Oublin 5 17 heiðskírt
Feneyjar 21 heiðskfrt
Frankfurt 3 18 heiðskírt
Genf 8 19 heiðskírt
Helsinki 12 14 skýjað
Hong Kong 27 31 skýjað
Jerúsalem 18 28 heiðskfrt
Kaupmannah. 9 14 heiðskfrt
LasPalmas 25 skýjað
Lissabon 21 26 skýjað
London 9 17 skýjað
Los Angeles 18 26 skýjað
Lúxemborg 16 léttskýjað
Malaga 24 súld
Mallorca 27 léttskýjað
Miami 26 31 skýjað
Montreal 10 17 skýjað
Moskva 7 11 heiðskírt
New York 15 25 rigning
Osló 3 10 skýjað
París 9 19 heiðskírt
Peking 16 28 heiðskfrt
Reykjavik 9 skýjað
RfódeJaneiro 14 27 heiðskírt
Rómaborg 17 23 rigning
Stokkhólmur 7 12 heiðskírt
Sydney 10 20 heiðskírt
Tókýó 22 31 heiðskírt
Vínarborg 16 léttskýjað
Þórshöfn 8 skúrir
N.J. Bruun.
á nokkrum öðrum matvörum í Græn-
landi.
Á hveiju ári kaupa Grænlendingar
matvæli fyrir 25 millj. d. kr. (tæpl.
130 millj. ísl. kr.). Af þessari fjárhæð
fara 15 millj. d. kr. (rúml. 75 millj.
ísl. kr.) í lambakjöt og 10 millj. d.
kr. (rúml. 50 millj. ísl. kr.) í fískvör-
ur. Einungis lambakjöt hefur lækkað
lítillega í verði til neytenda eða um
8. d. kr. kflóið.
Carl Ivar Carliin, framkvæmda-
stjóri framleiðslustarfsemi þeirrar,
sem fram fer á vegum grænlenzku
landstjórnarinnar, hefur látið hafa
eftir sér, að hið háa verð á físki sé
að kenna mikilli álagningu í græn-
lenzkum verzlunum. Nefnir hann sem
dæmi, að verksmiðjur landstjómar-
innar selji lax í heildsölu á 41 d. kr.
kílóið (rúml. 210 ísl. kr.), en að lax-
inn kosti þrisvar sinnum meira þegar
hann kemur fyrir augu neytenda í
smásöluverzlununum.
Suður-Afríka:
FRELSINU FEGIN
Eins og lesendum Morgunblaðsins mun vera í fersku minni, braust ung fjölskylda í gegnum eitt
hliða Berlínarmúrsins, Checkpoint Charley, hinn 29. ágúst. Nú hefur parið Martina Ley og Hans-
Joachim Pofahl og Kirsten dóttir þeirra komið sér fyrir, en þau stilltu sér upp við hliðið, inni á
bandaríska hernámssvæðinu, svo Ijósmyndari gæti tekið af þeim mynd við staðinn þar sem örlög
þeirra réðust.
Ekkja King og Winnie
Mandela hittust í gær
Soweto, AP.
EKKJA Martins Luthers King,
Coretta Scott King, hitti i gær
Winnie Mandela á síðasta degi
heimsóknar sinnar til Suður-
Afríku. Að sögn fréttamanna var
fundur kvennanna mjög hrif-
næmur.
Frú King barðist við tárin eftir
einkafund hennar og frú Mandela
og sagði: „Mér fínnst það mikil
gæfa að hafa loks hitt Winnie og
fengið að snerta hana.“ Að þessum
orðum mæltum faðmaði hún frú
Mandela að sér. Eiginmaður henn-
ar, Nelson Mandela, er forystumað-
ur Afríska þjóðarráðsins og situr í
fangelsi.
Frú King kom til Soweto í svartri
bifreið af gerðinni Mercedes-Benz
og var hún umsvifalaust umkringd
af syngjandi bömum, sem fognuðu
komu hennar ákaflega.
Frú King hafði áður ætlað að
hitta P.W. Botha, forsætisráðherra
Suður-Afríku, en hætti við það, þar
sem leiðtogar Afríska þjóðarráðs-
ins, ANC, neituðu að hitta hana að
þeim kosti. Louis Nel aðstoðarupp-
lýsingamálaráðherra sagði að þessi
atburður væri lýsandi fyrir vanda-
mál Suður-Afríku, því þama hefði
frú King látið undan þvingunum
svartra öfgamanna. „Hvemig á frú
King að skilja vanda lands okkar,
þegar hún fær aðeins aðra hliðina
á málinu?“ spurði Nel.
í ríkisútvarpi Suður-Afríku var
fjallað um sama mál. „í Suður-
Afríku er til fólk, sem hafnar
viðræðum og sem koma í veg fyrir
að erlend fyrirmenni geti aflað sér
upplýsinga - séð allar hliðar máls-
ins. Þess háttar fólk beitti frú King
þrýstingi, til þess að hún heyrði
aðeins og sæi það sem þeim þóknað-
ist... Frú King var ýtt út í að
móðga þjóðhöfðinga . . . Hinir öfg-
asinnuðu vinstrisinnar hafa með
meðferð sinni á frú King komið upp
um sig frammi fyrir heimsbyggð-
inni, þeir hafa sýnt að þeir hafna
samningaviðræðum og friðsamlegri
og kristilegri lausn á vanda Suður-
Afríku."
Blaðið The Sowetan, sem er hallt
undir ANC, sagði hins vegar að
viðræður frú King við P.W. Botha
hefðu að engu gagni komið. „Við-
ræður frú King við Buthulezi, hefðu
verið enn gagnslausari." Buthulezi
er hófsamur leiðtogi sex milljóna
Zulu-manna.
Kannski Peres og Mubarak tak-
ist að velgja upp „kalda friðinn“
FUNDURINN í Alexandriu milli þeirra Shimons Peres, forsætis-
ráðherra ísraels, og Hosni Mubaraks, forseta Egyptalands, er
talinn þýðingarmikill, um það þarf ekki að fjölyrða. Fyrst og
fremst er á það bent að nú eru liðin fimm ár siðan þjóðarleið-
togar Egypta og ísraela hittust og þessi fundur geti orðið til að
draga úr þeirri spennu, sem hefur verið milli ríkjanna. Eins og
kunnugt er hittust þeir Begin, þáverandi forsætisráðherra ísra-
els, og Anwar Sadat, forseti Egyptalands, í Alexandriu i ágúst
1981. Tveimur mánuðum síðar var Sadat myrtur. Mubarak tók
við og lýsti yfir þeim eindregna vilja sínum að fylgja vinsam-
legri stefnu gagnvart ísrael. Á það hafði þó lítið reynt, þegar
ísraelar gerðu vorið eftir innrásina i Libanon og Egyptar brugð-
ust reiðir við og fordæmdu ísraela harðlega. Að vísu slitu þeir
ekki stjórnmálasambandi, en sendiherra hefur verið á hvorugum
staðnum síðan og talað hefur verið um „kalda friðinn“ allar göt-
ur síðan.
Menn eru hæfílega bjartsýnir á
þennan fund nú. Sérfræðingar
benda á að þeirri djúpstæðu tor-
tryggni sem er milli Israela og
Egypta verði ekki eytt þótt leið-
togar landanna hittist á kurteisis-
fundi. Til að svo megi verða þurfi
að efla almenn skipti milli
ríkjanna á öllum sviðum. Það var
reynt fyrst eftir að friðarsamning-
ur milli Israels og Egypta var
gerður í marz 1979. Ýtt var und-
ir að ferðamannaskipti hæfust,
menningarsendinefndir fóru í
gagnkvæmar heimsóknir, vöru-
sýningar voru haldnar og fleira
mætti telja. Ýmislegt benti til að
raunveruleg tengsl gætu myndast
milli þessara tveggja fomu fjenda.
Þetta breyttist svo allt við innrás-
ina í Líbanon og margt sem fylgdi
í kjölfar þeirra atburða. Mubarak
hefur ekíci reynzt sterkur forseti
og glímir við mikla erfiðleika
heima fyrir. Hann hefur einnig
reynt að nálgast Arabaleiðtoga á
ný, en Egyptaland var nánast ein-
angrað í arabaheiminum eftir að
Sadat fór til ísraels og ákveðið
var að reyna að ná friðarsamning-
um milli ríkjanna. Atburðurinn
fyrir rúmu ári, við Rash Burka í
Sinai þegar egypskur landamæra-
vörður skaut sjö ísraela, þar af
Hosni Mubarak.
voru nokkur böm, til bana, að því
er virðist af heiftarhug og tryll-
ingi einjgöngu, vakti óskaplega
bræði í Israel. Mönnum þótti sem
egypsk stjómvöld sýndu því máli
undramikið skeytingarleysi og
reiðin í garð Egypta blossaði upp
af endumýjuðum krafti innan
ísraels.
Samt tókst Egyptum og ísrael-
um loks að koma sér saman um
Shimon Peres.
að reyna að bæta þessi köldu sam-
skipti, og þar er Taba-málið, sem
sagt hefur verið frá í fréttum eitt
dæmið. Ákveðið hefur verið að
sendiherrar verði á ný í Kairó og
Tel Aviv. Að öðru leyti er ekki
hægt að sjá í fljótu bragði hvaða
árangur fundurinn gæti borið.
Peres hefur takmarkað svigrúm
til samninga um eitt né neitt þar
sem Yitzak Shamir, tekur nú senn
við embætti forsætisráðherra.
Enda óljóst að svo komnu máli
um hvað þeir ættu að semja.
Mubarak setur málefni Pajestínu-
manna á oddinn og vill að Israelar
fallist á einhverskonar sjálfsstjóm
fyrir þá eins og hann álítur að
Begin og Sadat hafí á sínum tíma
náð samstöðu um. Peres og liðs-
menn hans eru ófáanlegir til að
ræða slíkt og tala um að það
myndi ógna tilveru ísraelsríkis.
Svo er að það er vandséð um
hvað þeir Peres og Mubarak ættu
að tala um — að minnsta kosti
með það fyrir augum að komast
að niðurstöðu og fá á þann hátt
áþreifanlegan árangur.
„Orð eru til alls fyrst,“ sagði
Ezer Weizmann ráðherra og einn
af eindregnustu fylgismönnum
þess að Israelar sýni meiri sveigj-
anleika í skiptum við araba
almennt. Hann er í föruneyti Per-
es og það hefur ugglaust góð
áhrif á egypsku fulltrúana, þar
sem Weizmann nýtur trausts hjá
þeim. En auðvitað er ekki nóg að
vera bjartsýnn og hafa snjöll orð-
tök á hraðbergi. Orðin eru að vísu
til alls fyrst. En þau fyrstu voru
sögð fyrir níu árum og þau hafa
fjarska lítið þokað málinu í átt til
raunhæfrar lausnar þrátt fyrir
allt. Kannski takist aðeins að
velgja upp kalda friðinn milli ísra-
ela og Egypta. Við öllu meira
verður ekki búizt að svo komnu.
Miðað við ástandið síðustu ár er
það betra en ekki.
(Hcimildir: AP, Jerusalem Post)
Texti: Jóhanna Kristjónsdóttir.