Morgunblaðið - 31.03.1987, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 31. MARZ 1987
23
SVEINN EGILSSON HF.
Skeifunni 17. Sími 685100.
Afkomendur fyrstu vestur-
faranna koma til Islands
RÚMLEGA níutiu manna hópur vestur íslendinga er væntanlegur
til landsins á föstudaginn langa. Þetta eru afkomendur fyrstu
íslensku landnemanna í Vesturheimi sem fóru frá Eyrabakka árið
1870 og árin þar á eftir og settust að á Washington-eyju í Wisconsin.
Forsaga þessa máls er að á
síðasta ári fór sr. Kolbeinn Þorleifs-
son í boði frænda sinna til Wash-
ington-eyjUj til að rifja upp tengsl
þeirra við Island. Þá var tekin sú
ákvörðun að efna til ferðar hingað.
Að sögn Sr. Kolbeins verða í
hópnum afkomendur landnema sem
ættaðir eru af Eyrarbakka, úr
Mýrdal og frá Brú á Jökuldal. For-
ystumaður hópsins, sem fór til
Washington-eyju árið 1870, var Jón
Gíslason, sonur Gísla ísleifssonar
prests í Kálfholti og með honum fór
frá Stóru Háeyri á Eyrarbakka,
Guðmundur Guðmundsson. Guð-
mundur giftist konu frá Mundakoti
á Eyrarbakka, Guðrúnu Ingvars-
dóttur. Það er Ted Jéssen, afkom-
andi þessara hjóna og Árna
Guðmundssonar frá Litla Hrauni,
sem er aðal forgöngumaður i þess-
ari ferð til íslands.
Stærsti hluti þessa fólks hefur
ekki komið til íslands áður því þessi
byggð varð utangátta í þjóðræknis-
starfi íslendinga þegar meirihluti
vesturfara flutti síðar til Kanada.
Þetta fólk óskar eftir því að þeir
sem vilja telja til frændsemi við það
gefi sig fram við Sr. Kolbein Þor-
leifsson.
Auk þeirra ætta sem hér hafa
verið taldar upp eru í hópnum af-
komendur Hannesar Sigurðssonar,
frá Litlu Háeyri, Jóns Þórhallsson-
ar, kirkjusmiðs á Stokkseyri,
bræðranna Kristófers Einarssonar
og Ólafs frá Steig í Mýrdal og
Kára Bjömssonar úr Mýrdal. Frá
Jökuldal koma afkomendur Gunn-
laugs Jónssonar frá Brú og systkin-
anna Odds Magnússonar og
Magnínu Jakobínu Jakobsdóttur
sem einnig er ættuð úr S.-Þingeyja-
sýslu. Þá koma úr Húnaþingi
afkomendur Jónadabs Grímssonar
Líndals að ógleymdum nokkrum
afkomendum Gunnars Gunnarsson-
ar og Margrétar Jónsdóttur frá
Eyrarbakka, en kunnasti afkom-
andi þeirra á eynni er Roger
Gunnarsson sem rekur minjagripa-
verslu á Washington-eyju.
Unga f ólkið og möppudýrin
eftir Jóhannes Bender
Komandi kynslóðir ungs fólks
munu ekki láta bjóða sér endalaus
fjárútlát vegna ýmissa draumaverk-
efna stjómmálamanna. Stjómmála-
mönnum framtíðarinnar verður
ekki leyft að ausa fjármagni í óarð-
bær fyrirtæki, því þannig veðsetja
þeir framtíð ungs fólks hjá erlend-
um bankastjórum, þar sem yfirleitt
virðist þurfa erlent lánsfé til upp-
byggingar slíks.
En hveiju skila þessi fyrirtæki?
Borga þau lánin? Reynsla liðinna
ára sýnir að flestir þessara draum-
óra fljóta á niðurgreiðslum úr
ríkissjóði.
Hugsun nokkurra stjómmála-
manna virðist vera sú að þeir fái
fleiri atkvæði ef þeir koma upp
ríkisfyrirtæki í kjördæminu, á þeirri
forsendu að þeir stuðli að aukinni
atvinnuuppbyggingu á staðnum.
Þetta er að vissu leyti rétt, en þó
ekki alveg. Hver kannast t.d. ekki
við graskögglaverksmiðjur, stein-
ullarverksmiðju og saltverksmiðju?
I raun og vem eru þetta bara góð-
verk á kostnað okkar skattborgar-
anna.
Á réttri leið
I tíð núverandi ríkisstjórnar hefur
verið unnið, undir forystu fjármála-
ráðherra Sjálfstæðisflokksins, að
sölu ríkisfyrirtækja. Nokkur fyrir-
tæki hafa verið seld, þar má nefna
Sigló síld á Siglufirði, sem var seld
í hendur heimamanna og Lands-
smiðjuna í Reykjavík, sem seld var
í hendur starfsmanna. Einnig hafa
verið seld hlutabréf í Eimskipafé-
laginu, Iðnaðarbankanum og
Flugleiðum. En betur má ef duga
skal.
Gmndvallarhugsjón Sjálfstæðis-
flokksins er, að einstaklingum sé
best treystandi hvort heldur er í
atvinnurekstri eða einkalífi. Við
sjálfstæðismenn teljum því óeðlilegt
að fyrirtækjum úti um hinar dreifðu
byggðir landsins sé stjómað af mis-
vitmm embættismönnum í
Reykjavík en ekki heimamönnum.
Hvað skal gert?
Nú liggur beinast við að selja
alla ríkisbankana, en nú fyrir
skömmu var stigið skref í þá átt
með lögum um Útvegsbanka ís-
lands. Einnig þarf að selja:
1. Skipaútgerð ríkisins, en hundr-
uðum milljóna hefur verið mokað í
það fyrirtæki vegna taprekstrar.
2. Ferðaskrifstofu ríkisins þar
sem það er ekki hlutverk ríkissjóðs
að reka gistihús og selja landanum
utanlandsferðir.
3. Áburðarverksmiðju ríkisins,
sem er einokunarfyrirtæki og hefur
gert bændum erfitt fyrir um kaup
á nægum áburði vegna óeðlilegrar
verðlagningar, en höfuðorsök henn-
ar er slæmur spamaður.
4. Allar graskögglaverksmiðjur í
hendur heimamanna eða leggja þær
niður, þar sem þær em í óeðlilegri
samkeppni við einkareknu verk-
smiðjumar, þar á ég við að ríkis-
verksmiðjurnar lifa allar á ríkis-
sjóði.
5. Rás 2, þar sem einkastöðvam-
ar hafa tekið við hlutverki hennar.
Hugsanlega mætti bjóða út stöðina
með þeirri aðstöðu og þeim skyldum
sem á henni em, þannig að allir
landsmenn fái notið þeirrar dag-
skrár sem hún býður upp á.
Hvert er hlutverk ríkisins? Er það
ekki komið út fyrir sitt verksvið
þegar það stendur í atvinnurekstri?
Við þurfum jú alltaf einhver
ríkisumsvif, þar sem einstaklingur-
inn treystir sér ekki til að taka að
sér framkvæmdir. En við megum
ekki gera einstaklingnum ókleift
að spreyta sig á þeim sviðum né
öðmm. Breyta þarf lögum um ríkis-
fyrirtækin þannig að þau fái eðli-
lega samkeppni en sitji ekki ein að
hitunni.
Atvinnufrelsi —
einstakling'sfrelsi
Forsenda einstaklingsfrelsis er
atvinnufrelsi. Til að við getum náð
þessu tvennu verður að þrífast at-
vinnurekstur óháður ríkinu. Það er
því ekki hlutverk löggjafans að tor-
velda uppbyggingu atvinnulífs. Við
getum aldrei náð fullu frelsi ef við
ætlum ríkinu sífellt að hlaupa undir
bagga með óarðbæmm fyrirtækjum
hvað þá ef ríkið stofnar slík fyrir-
tæki.
Það er hlutverk eigenda og
stjómenda fyrirtækjanna að haga
rekstri sinnar framleiðslu þannig
að neytendum líki verð og gæði og
þeir fái umbun fyrir sitt verk. Sá
eðlilegi hvati virðist ekki vera til í
ríkisgeiranum, þar sem hugsunar-
hátturinn virðist vera að ríkið reddi
þessu bara ef dæmið gengur ekki
upp.
Ríkisfyrirtæki em yfirleitt einok-
unarfyrirtæki, sem lifa í skjóli þess
að ekkert annað líkt þeirra fram-
leiðslu sé í boði, þannig að neytend-
ur verði að versla við þá, enda
verðlagningin stundum svolítið
skrítin.
Stefna stjórn-
málaflokkanna
Hver er stefna stjómmálaflokk-
anna í þessum málum?
Alþýðubandalag og Kvennalisti:
Eg kýs að taka þessa tvo lista sam-
an hér vegna þess að málflutningur
'þeirra er nærri sá sami. Þessir tveir
listar treysta ríkinu betur en ein-
staklingnum í atvinnulífinu. Besta
dæmið er, að við afgreiðslu nýrra
útvarpslaga greiddu þeir báðir at-
kvæði gegn frumvarpinu. Það er
einmitt hlutverk þessara flokka að
vera á móti einkaframtakinu og
veija kerfið.
Álþýðuflokkurinn: Málflutningur
þeirra alþýðuflokksmanna byggist
mest upp á ríkisafskiptum, að
minnsta kosti lagafrumvörpin og
þingsályktanimar. Þingmenn floks-
ins fluttu tillögur á síðasta þingi
sem hljóðuðu upp á 500 milljón
króna aukafjárveitingar. Þingmenn
flokksins treystu sér ekki til að
styðja frjálst útvarp. Reynslan af
þeim flokki sýnir að hann er í raun
og veru kerfisflokkur. Einnig eru
flestir frambjóðendur flokksins
starfandi hjá ríkinu en ekki á hinum
almenna vinnumarkaði, þar af leið-
andi veija þeir sífellt ríkisgeirann.
Framsóknarflokkurinn: Stefna
framsóknarmanna fer eftir því með
hveijum þeir eru í stjóm. Þegar
þeir em í vinstri stjóm blessa þeir
ríkisafskiptin, en þegar þeir em í
stjóm með Sjálfstæðisflokknum
reyna þeir hvað þeir geta að halda
í kerfið, með misjöfnum árangri.
Sjálfstæðisflokkurinn: Stefna
Sjálfstæðisflokksins er sú að þau
fyrirtæki sem hægt er að reka af
einstaklingum skuli vera rekin af
þeim. Það kemur skýrt fram í lands-
fundaryfirlýsingum 27. landsfundar
flokksins 1987. Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur látið verkin tala í núver-
andi ríkisstjóm, eins og minnst var
á hér að framan.
Breyting-ar —
hvers vegna?
Forsenda þess að ríkið geti sinnt
þeirri þjónustu, sem því ber, er að
eitthvert íjármagn sé til skiptanna.
Þeir peningar eiga fyrst og fremst
að fara í að tryggja að þeim sem
minna mega sín í þjóðfélaginu sé
tryggð mannsæmandi afkoma. Við
þurfum að leggja meiri rækt við
að byggja upp mannúðarþjóðfélag
og varpa frá okkur kunningjaþjóð-
félaginu, þar sem markmið og
hlutverk ríkisins er jafn óskýrt og
raun er. Mikilvægur þáttur í þessu
er að ríkið gangi út úr rekstri at-
vinnufyrirtækja.
Við höfum fylgt stefnu Sjálf-
stæðisflokksins í þessum efnum í
tíð núverandi ríkisstjómar. Við er-
um á réttri leið, en eigum langt
ófarið. Höldum áfram á leið skyn-
seminnar, á leið fjarri framsóknar-
og kerfismennsku vinstri flokk-
anna. Þannig vegnar okkur best.
Reykjavík 20. mars 1987.
Höfundur er nemandi í Fjöl-
brautaskólanum við Ármúla.
Vio eigum fyrirliggjandi "1|
hinn vinsæla J J
FORD FIESTA m
346.200.-
Verð frá kr.