Morgunblaðið - 11.11.1987, Blaðsíða 15

Nýtt tölvuforrit fyrir lækna:
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. NÓVEMBER 1987
15
Medicus leysir
pappír ssj úkra-
skrána af hólmi
Rætt við Bárð Sigurgeirsson, sem
ásamt Guðmundi Sverrissyni og Sverri
Karlssyni hefur hannað hið nýja forrit
Bárður Sigurgeirsson læknir við tölvuskjáinn. Moigunblaðið/Júlíus
VERÐSAMANBUROUR 30 DAGSKAMríTA
Valium Díazepam S MG 100 G00
Valium □íazepam 5 MG 100 465
Stesolid Díazepam S MG 100 344
Stesolid □xazepam 5 MG 50 341
Apozepam □íazepam S MG 100 SSS
Apozepam □iazepam 5 MG 100 S1 1
Apozepam Díazepam 10 MG 100 14B
Diazepam (Delta) Díazepam S MG 100 319
Diazepam (Delta) □íazepam S MG 100 106
Diazepam (LR) □íazepam S MG 100 320
Diazepam (LR) □íazepam 5 MG 100 103
□iazepam (LR) Díazepam Lína Upp/Niður 10 MG PgUp/PgOn — Sk j ár~ 100 53

Tölvuútskrift úr Medicus sem sýnir samanburð á verði nokkurra róandi lyfja. Lengst til vinstri er sér-
lyfjaheitið, í næsta dálki sést virkt efni lyfjanna, þá kemur styrkur í milligrömmum, því næst pakkninga-
stærð sem verðútreikningurinn byggir á og lengst til hægri sést hvað 30 daga meðhöndlun með lyfinu
myndi kosta.
LÆKNARNIR Bárður Sigur-
geirsson og Guðmundur Sverris-
son hafa, ásamt Sverri Karlssyni
kerfisfræðingi, hannað nýtt for-
rit fyrir lækna. Forritið er kallað
Medicus og vakti það mikla at-
hygli er það var kynnt á þingi
norrænna heimilislækna, sem
haldið var hér á landi siðastliðið
sumar. Voru læknar frá hinum
Norðurlöndunum aimennt sam-
mála um að Medicus væri full-
komnara en þau forrit sem þekkt
eru í þeirra heimalöndum og er
nú í undirbúningi að þýða forri-
tið og markaðssetja það á hinum
Norðurlöndunum. Það er fyrir-
tækið Hjarni og Rökver hf.sem
markaðssetur forritið. Meðal
þeirra kosta, sem Medicus þykir
bjóða upp á er að það er auðvelt
í notkun, fljótvirkt og gefur
betra yfirlit yfir vandamál sjúkl-
ingsins. Þá má nefna að í forrit-
inu eru aðgengilegar upplýsing-
ar um Iyf og verðsamanburð
lyfja, sem auðveldar hagkvæm-
ara lyfjaval. Morgunblaðið ræddi
við Bárð Sigurgeirsson lækni og
spurði hann nánar um læknafor-
ritið Medicus og þá möguleika
sem það býður upp á.
„Á síðari árum hefur verið vax-
andi áhugi á að skrá og meðhöndla
sjúkraskrár í tölvu og er nokkur
fjöldi erlendra tölvukerfa til. Flest
þeirra henta hins vegar illa íslensk-
um aðstæðum og kerfjast mikillar
vinnu af hendi notenda. Þess vegna
fóru menn að velta fyrir sér mögu-
leikanum á að hanna íslenskt kerfi
sem tæki mið af aðstæðum hérlend-
is og væri auðvelt í notkun og það
er ástæðan fyrir því að við hófumst
handa," sagði Bárður er hann var
spurður um tildrög þess að farið
var út í hönnun Medicus.
„Hugmyndin fæddist um svipað
leyti hjá okkur Guðmundi Sverris-
syni, héraðslækni á Seyðisfirði, þótt
Guðmundur hafí líklega verið með
heldur mótaðari hugmyndir en ég
til að byija með. Við byggjum á
niðurstöðum sem fengust af Egil-
staðarannsókninni, sem var ákaf-
lega merkileg rannsókn að mörgu
leyti, þar sem þróað var tölvukerfí
til skráningar samskipta í heilsu-
gæslu. í framhaldi af þeirri rann-
sókn voru settir nýir staðlar innan
heilsugæslunnar, sem hafa verið
notaðir síðan. Þar á meðal var
hannaður sérstakur samskiptaseðill
til að skrá samskipti læknis eða
heilbrigðisstarfsmanna við sjúkling-
inn. í þessari einstæðu rannsókn
var sem sagt lagður sá grunnur sem
við höfum byggt á við hönnun for-
ritsins.
Egilstaðarannsóknin hófst árið
1975 og lauk 1978 og reynslan sem
þar fékkst hefur haft áhrif á hvem-
ig unnið er með pappírssjúkraskrár
í dag. Menn vinna yfírleitt það sem
kallað er „vandaliðað" (problem
orienterað) og það var einmitt
markmið Egilstaðarannsóknarinnar
að prófa nýtt sjúkraskrárform, sem
byggist á þessu vandaliðaða kerfí.
Ut frá þessu höfum við unnið og
Medicus-forritinu er ætlað að leysa
af hólmi pappírsskrána og spara
með því bæði tíma og fyrirhöfn.
Allar upplýsingar um sjúklinginn
og sjúkdóma hans eru geymdar í
tölvunni og því aðgengilegar sam-
stundis."
Auðveldar hagkvæmt
lyfjaval
í tölvukerfínu er að finna skjá-
myndir sem svara til flestra hluta
sjúkraskrárinnar, svo sem sam-
skiptaseðill, vandamálalisti, lyfja-
blað, rannsóknir og grunnupplýs-
ingar. Viðkomandi læknir eða
heilbrigðisstarfsmaður getur því á
augabragði fundið allar þær upplýs-
ingar sem hann vanhagar um og
sparað sér mikinn tíma og fyrirhöfn
sem fylgir því að þurfa að fletta
upp í fjölda skýrslna og uppsláttar-
rita. Bárður sagði að Medicus hefði
verið í notkun í tæpt ár, meðal
annars hjá Hallgrími Magnússyni
svæfingarlækni og hjá nokkrum
heimilslæknum í Reykjavík og jafn-
framt á heilsugæslustöðvum.
Reynslan hefði verið mjög góð og
sýnt, að forritið hentar mjög vel
við íslenskar aðstæður. Auk þess
hefði Medicus vakið mikla athygli
á þingi norrænna heimilislækna
síðastliðið sumar og í framhaldi af
því væri nú hafínn undirbúningur
að þýðingu og markaðssetningu
forritsins fyrir hin Norðurlöndin.
„í tölvukerfinu er að mestu líkt
eftir því hefðbundna umhverfí sem
læknar þekkja úr venjulegri sjúkra-
skrá,“ sagði Bárður ennfremur.
„Þar er auðvelt að skrá vandamál
sjúklingsins, lyfjameðferð, aðra
meðferð og niðurstöður rannsókna.
Samskiptaform, einkenni, greining
og lyfjameðferð eru skráð með al-
þjóðlegum kódum sem gerir töl-
fræðilega úrvinnslu örugga og
auðvelda.
Þá er afar þýðingarmikið að í
Medicus er að fínna skrá yfír öll lyf
sem eru skráð á íslandi með upplýs-
ingum um sérlyflaheiti, virk efni,
pakkningar, verð, ábendingar og
frábendingar, aukaverkanir og
fleira. Hægt er að leita að lyfj'um
bæði eftir virkni og nafni. Þessi
skrá er uppfærð á þriggja mánaða
fresti sem tryggir að upplýsingam-
ar eru alltaf nýjar. Samanburður á
verði sambæilegra lyfja auðveldar
hagkvæmt lyfjaval og að mínum
dómi ætti þetta að geta lækkað
lyfjakostnað hér á landi um tugi
milljóna króna,“ sagði Bárður.
Hann sagði að háan lyfjakostnað
hér á landi, sem talsvert hefði verið
rætt um að undanfömu, mætti að
hluta til rekja til þess að læknar
hefðu hingað til ekki haft aðgengi-
legt yfírlit yfír skráð lyf og verð-
samanburð. „Menn hafa orðið að
fletta upp í fjölda rita til að fá þenn-
an ljfyasamanburð og raunar hefur
það verið ógemingur að fylgjast
með á þessu sviði og átta sig á
hvaða lyf em hagkvæmust. Með
tilkomu Medicus mun þetta gjör-
breytast og hugsanlega hafa þau
áhrif að lyfjakostnaður mun lækka
hér í framtíðinni," sagði Bárður.
Auðveldar fyrirbyggj-
andi aðgerðir
„í þessu hefðbundna kerfí sem
við höfum búið við hefur reynst
erfitt að fylgjast með áhættuhóp-
um. Sem dæmi má taka innköllun
sjúklinga til innflúensubólusetning-
ar. Segjum að ákveðið hafi verið
að kalla inn aldraða einstaklinga,
sjúklinga með ákveðna langvinna
sjúkdóma og sjúklinga sem að hafa
haft illkynja sjúkdóma. Vegna þess
að allar upplýsingar um þessa sjúkl-
inga em tölvuskráðar getur læknir-
inn beðið um lista yfír einstaklinga
sem uppfylla þessi skilyrði.
Annað dæmi gætum við tekið
um það sem ég vil kalla „skróp-
lista". Þá er um að ræða einstakl-
inga sem eiga að mæta til
reglubundins heilsufarseftirlits, til
dæmis vegna of hás blóðþrýstings.
Tölvan getur þá gefíð lista yfír þá
einstaklinga sem hafa ekki mætt í
reglubundið eftirlit á tilteknu tíma-
bili.
Með tilkomu tölvutækninnar
opnast þama möguleikar til bættrar
heilsuvemdar, sem ekki hafa verið
fyrir hendi áður.
Öll pappírsvinna heyrir
fortíðinni til
„Medicus heldur utan um alla
reikninga fyrir læknisverk og gefur
kvittanir jafnóðum fyrir þá sem
þess óska. í lok mánaðarins prentar
tölvukerfið reikningsyfirlit til
sjúkrasamlaga og Tryggingarstofn-
unar ríkisins. 011 aukavinna varð-
andi reikninga eftir að vinnu á stofu
lýkur heyrir fortíðinni til hjá þeim
sem nota Medicus," sagði Bárður
ennfremur. „Raunar má segja að
með tilkomu forritsins verði öll
pappírsvinna úr sögunni. Forritið
hjálpar til við skriftir læknabréfa.
Uppsetning granntexta er að hluta
til sjálfvirkt. Læknirinn eða ritari
hans ákveða hvort á að innifela
texta úr sjúkraskrá í bréfinu. Hægt
er að velja texta sem tengist
ákveðnum vandamálum og síðan
má bæta við texta að vild.
Þá er hægt að nota Medicus
bæði sem einnota og fíölnota kerfí
eftir því hvað hentar hveijum og
einum. Þetta gerir mönnum kleyft
að byija smátt með eina tölvu en
bæta síðan smám saman við búnað-
inn. Þar sem margir læknar starfa
saman er möguleiki á öflugu fjöl-
notakerfi með skjá hjá hveijum
notanda.
Kostimir við að tölvuskrá sjúkra-
skrárupplýsingamar á þennan hátt
era í stuttu máli þessir: Sjúkraskrá-
in er alltaf aðgengileg og í henni
er alltaf að fínna nýjustu upplýsing-
ar. Betra yfírlit er yfír vandamál
sjúklinganna. Skráningin verður
nákvæm og kerfísbundin og allar
upplýsingar era aðgengilegar fyrir
vísindavinnu. Þá auðveldar það að
fylgja eftir sjúklingum með lang-
vinna sjúkdóma og ennfremur
auðveldar það framkvæmd heilsu-
vemdar og fyrirbyggjandi aðgerða.
Síðast og ekki síst era aðgengilegar
upplýsingar um lyf, ábendingar,
frábendingar, aukaverkanir og
fleira og aðgengilegur verðsaman-
burður auðveldar hagkvæmara
lyfjaval," sagði Bárður Sigurgeirs-
son að lokum.
SVG