Morgunblaðið - 11.11.1987, Blaðsíða 49

ekkert gildi, eigi engan rétt fyrr en
eftir 12. viku, nema hún kjósi sjálf
að gefa því gildi og rétt. Ekki er
óeðlilegt að þetta komi til með að
móta afstöðu hennar.
Hér til viðbótar koma svo ótal
röksemdir, sem vandamenn gjaman
benda á og þegar leitað er til opin-
berra ráðgjafa í þessu efni, mun
ráðgjöfin ekki ætíð letjandi.
Allt þetta og ýmislegt fleira gerir
það skiljanlegt að gripið sé til fóstur-
eyðinga, en það dregur ekki úr alvöru
málsins.
Kirkjuþing telur því brýna nauð-
syn bera til, að lög verði á um
friðhelgi mannlegs lífs, tryggi rétt
þess jafnt fyrir sem eftir fæðingu.
Legvatnsrannsóknir og kannanir á
ástandi fósturs má ekki framkvæma
í öðru augnamiði, en því að verða
að liði, lækna sé þess þörf og það
mögulegt. Hitt má aldrei vaka fyrir
að svipta bamið lífi, virðist eitthvað
að.
Nú, þegar Alþingi kemur saman
í fyrsta sinn eftir kosningar, er þess
vænst að nýir menn sem þar koma
til starfa sýni þessu máli áhuga og
alvöru, ásamt þeim sem fyrir em á
Alþingi og vitað er að styðja endur-
skoðun á lögum þeim, sem þings-
ályktunartillagan víkur að.
Söngfulltrúi og
æskulýðsfulltrúi
Kirkjuþing samþykkti tvær tillög-
ur um ráðningu starfsmanna til að
hlynna að söng og safnaðarstarfí,
sérstaklega í hinum dreifðari byggð-
um. Er hér um að ræða aðstoðar-
mann söngmálastjóra sem heimsæki
og þjálfi söfnuði og kóra í kirkjusöng
og einnig æskulýðsfulltrúa á Vest-
fjörðum. Nú eru slíkir æskulýðs-
starfsmenn í hinum fjórðungunum
og er þess ekki minni þörf á Vest-
fjörðum. Gert er ráð fyrir að viðkom-
andi verði fræðslufulltrúi ef
fræðsludeild kirkjunnar verður kom-
ið á laggimar og þjóni þannig að
uppbyggingarstarfi fyrir alla starfs-
hópa, segir í tillögu flutningsmanna,
Gunnlaugs Finnssonar og sr. Lárusar
Þ. Guðmundssonar, sem sitja kirkju-
þing fyrir Vestfírði. Flutningsmaður
tillögu um söngmálafulltrúa voru
Austfirðingamir Guðmundur Magn-
ússon og sr. Einar Þór Þorsteinsson.
Samstarf kirkju
og skóla
Mikla umræður urðu á kirkjuþingi
um fræðslumál, einkum er varðar
samstarf kirkju og skóla. Tillaga sr.
Einars Þ. Þorsteinssonar um það
efni var samþykkt svo orðuð:
„Kirkjuþing minnir á mikilvægi
menntunar- og skólastarfs og telur
að auka þurfi samstarf kirkju og
skóla.
Þingið felur kirkjuráði að leita
samráðs við Kirkjufræðslunefnd um,
hvemig þetta samstarf verði best
tryggt í framtíðinni."
Sr. Þórhallur Höskuldsson flutti
tillögu um kristinfræðikennslu og
starfsréttindi guðfræðinga. Með-
flutningsmenn voru Halldóra Jóns-
dóttir og sr. Ólafur Skúlason. Er þar
lögð áhersla á hversu söfnuðurinn
megi hlúa að og styðja þá sem ann-
ast hina vandasömu kennslu f kristn-
um fræðum og þar verði til reiðu
skipuleg aðstoð af hálfu kirkjunnar.
Einnig var í umræðunni fjallað um
réttindi presta í kennslu kristinfræða
í grunnskóla. Segir m.a. í greinar-
gerð:
„Þótt fullur skilningur sé á gildi
þess að lögbinda starfsheiti og starfs-
réttindi kennara er með öllu óviðun-
andi að þeir sem hafa menntun til
og er treyst til að annast uppfræðslu
í söfnuðunum skuli ekki njóta sömu
viðurkenningar gagnvart kristin-
fræðikennslu í gmnnskóla. Samkv.
upplýsingum grunnskóladeildar hef-
ur að þessu sinni 32 starfandi
prestum og 2 guðfræðingum verið
veitt undanþága til að starfa sem
„leiðbeinandi" í grunnskóla og má
ætla að flestir þeirra hafi kristin-
fræðikennslu með höndum."
Samþykkt kirkjuþings er svohljóð-
andi:
1. „Kirkjuþing 1987 leggur áherslu
á mikilvægi kristinfræðikennsl-
unnar f grunnskólum landsins og
hveturToreldra, kennara og skóla-
stjómendur til aukins samstarfs
og umræðu um hvemig hlúa megi
sem best að þeirri námsgrein f
skólastarfinu.
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. NÓVEMBER 1987 49
2. Kirkjuþing beinir þeim tilmælum
til héraðsnefnda, að þær kanni
hver á sínum stað og í samráði
við kirkjufræðslunefnd, hvemig
styðja megi grunnskólana í krist-
infræðikennslunni svo sem með
fræðslufundum fyrir kennara og
foreldra, heimsóknum í skóla,
miðlun hjálpargagna og með því
að bjóða nemendum ásamt kenn-
ara í viðkomandi sóknarkirkju á
kennslutíma."
3. Kirkjuþing felur kirkjuráði:
a) — að afla upplýsinga um hver
hlutur kristinfræðikennslunn-
ar er í reynd í skólum landsins
í samanburði við viðmiðunar-
skrá.
b) — að kanna, með viðræðum
við guðfræðideild Háskóla fs-
lands og matsnefnd um
kennsluréttindi, hvort guð-
fræðingar með cand. theol.-
próf frá HÍ hafi rétt til að
kenna kristinfræði við grunn-
skóla og ef svo er ekki hvað
til þurfi að svo megi verða.
Einnig væri æskilegt að upp-
lýsa hvað til þurfi að guð-
fræðingar uppfylli skilyrði
laga nr. 48/1986 um lögvemd-
un á starfsheiti og starfsrétt-
indum til almennrar kennslu í
gmnnskóla og framhalds-
skóla."
Friður um friðarmál
Þeir sr. Láms Þ. Guðmundsson
og dr. Gunnar Kristjánsson bám
fram ályktun um friðarmál sem var
samþykkt samhljóða með viðbót sem
benti á tengsl friðar og umhverfis-
mála og hættuna á mengun sjávar
af kjamorkuúrgangi.
Tillagan hljóðar þannig:
„Kirlquþing 1987 fagnar þeim
árangri sem náðst hefur í afvopnun-
arviðræðum risaveldanna um að allar
meðaldrægar og skammdrægar eld-
flaugar í Evrópu verði fjarlægðar.
Kirkjuþing lýsir yfir sérstakri ánægju
vegna þess að ísland var vettvangur
þess fundar sem hafði þessa mikil-
vægu þróun í för með sér.
Þingið hvetur íslenska stjóm-
málamenn til að tengja nafn íslands
enn frekar við afvopnun með áfram-
haldandi útrýmingu allra kjamorku-
vopna að markmiði.
Jafnframt varar þingið við hug-
myndum um aukna uppbyggingu
hefðbundins vígbúnaðar.
Þingið fagnar yfirlýsingum núver-
andi utanríkisráðherra um að hann
muni styðja tillögu Svíþjóðar og
Mexfkó á þingi SÞ um stöðvun allra
kjamavopnatilrauna og áskorun til
stórveldanna um að hætta þegar öll-
um tilraunum sínum.
Þingið minnir á, að umhverfis- og
friðarmál er náskyld og þendir á að
fáar þjóðir eiga jafn mikið ( húfi og
íslendingar að haf og loft haldist
ómengað og sjórinn verði ekki notað-
ur sem sorphaugur fyrir efnaiðnaðar-
og kjamorkuúrgang. Vísast þar til
fyrirhugaðrar stækkunar kjamorku-
vers I Doumay í Skotlandi."
Kirkjusókn
Sr. Þorbergur Kristjánsson mælti
fyrir tillögu til þingsályktunar um
kirlqusókn. í greinargerð hans segir:
„Trúna tileinka menn sér aðeins
með reglubundinni iðkun, þar sem
yfir em hafðir helgir textar og bæn-
ir, við boðun orðsins tekið, sakra-
mentin höfð um hönd, þannig að
þetta verði eðlilegur þáttur lífsins.
Um Guð verður ekkert sannað
með aðferðum vfsinda og rökfræði.
Honum kynnast menn aðeins með
því að rækja þær leiðir til móts við
hann sem hann sjálfur bendir á. Þær
leiðir er að finna í messunni, engin
útspil, nýjar aðferðir eða starfs-
hættir geta komið I hennar stað.
Hér varðar auðvitað miklu, að
trúnaðarmenn safnaðanna geri sér
Ijósar skyldur sínar og ef allir þeir,
er telja sig eiga herra kirlqunnar
þökk að gjalda og eitthvaö til hans
að sækja, ef þeir allir sæktu kirkju
reglulega, væri auðveldara að hvetja
foreldra skímar- og fermingarbama
að koma til kirkju með böm sín.“
Kirkjuþing samþykkti slðan tillögu
sr. Þorbergs svohljóðandi:
„Kirlquþing minnir á mikilvægi
þess að þjóðkiriqan megi áfram og
f vaxandi mæli verða mótandi afl f
fslensku þjóðlffi og heitir á alla þá
sem gera sér ljósa þýðingu þessa,
að standa vörð um kirkjuna og
styrkja stöðu hennar með því fyrst
og fremst að sækja kirkju sína.“
Stefnumörkun vegna
kirkjueigna
Tveir kirkjuráðsmenn, þeir sr. Jón
Einarsson og sr. Jónas Gíslason,
varamaður í kirkjuráði, sr. Þórhallur
Höskuldsson og sr. Jón Bjarman
báru fram eftirfarandi tillögu sem
samþykkt var samhljóða:
„Kirkjuþing 1987 felur kirkjuráði
að skipa nefnd er geri tillögur að
framtíðarskipan kirkjueigna og um
samskipti ríkis og kirkju almennt á
fjármálasviði.
Nefndin hafí m.a. hliðsjón af sam-
þykkt kirkjuþings 1982, tillögum
starfsháttanefndar 1977 ogálitsgerð
kirkjueignanefndar 1984. Tillögur
nefndarinnar skulu miða að því að
auka fjárhagslega ábyrgð og sjálf-
stæði kirkjunnar gagnvart ríkinu.
Nefndin skili áliti eigi síðar en
1989.“
í greinargerð segir m.a.:
„Með þessari tillögu vilja flm.
koma á ný af stað umræðu um fiár-
mál og eignamál kirkjunnar, bæði
þjóðkirkjunnar sem einstakra kirkna,
í þeim tilgangi að mörkuð verði
ákveðin stefna af kirkjunnar hálfu
um framtíðarstöðu þessara mála.
Ekki er óeðlilegt að kirkjuþing hafi
frumkvæði að slíkri stefnumörkun,
en að sjálfsögðu yrðu tillögumar
einnig ræddar af öðrum aðilum kirkj-
unnar áður en til viðræðna kæmi
milli kirkju og ríkis.
Svo sem kunnugt er skilaði kirkju-
eignanefnd fyrri hluta álitsgerðar
sinnar fyrir árslok 1984 og var þar
fyrst og fremst um fræðilega úttekt
að ræða á réttarstöðu hinna svo-
nefndu kirkjueigna og ráðstöfun
þeirra fyrr og síðar. Hlutverk nefnd-
arinnar var m.ö.o. ekki að gera
tillögur um meðferð kirkjueignanna
eftirleiðis. Engu að síður benti hún
á nokkur atriði sem hún taldi að
kæmu til álita þegar til framtíðar
yrði horft. Síðari hluti álitsgerðarinn-
ar, sem er skrá og greinargerð um
hinar einstöku jarðeignir kirkjunnar,
er væntanlegur síðar á þessu ári,
skv. upplýsingum frá formanni
kirkjueignanefndar.
Flm. telja tfmabært að nýta þá
miklu vinnu sem nú liggur fyrir og
freista þess að marka á grundvelli
hennar ákveðna stefnu til frambúðar
varðandi kirkjueignimar.
Flm. álíta að óhjákvæmilegt sé um
leið að skoða í heild sinni fjármála-
tengsl ríkis og kirkju með það
markmið í huga að auka sjálfstæði
kirlq'unnar gagnvart ríkinu. í þá átt
hafa yfirlýsingar fallið hvað eftir
annað, bæði hjá sljómvöldum og
yfirstjóm kirkjunnar."
Um veitingn prestakalla,
skipnn prófasta og
kosningu biskups
Þijú mál voru á kirkjuþingi sem
snerta starfsmenn kirkjunnar. Voru
eftirfarandi ályktanir samþykktar
um þau efni:
„Kirlquþing 1987 telur að ýmsir
vankantar hafi komið fram á gild-
andi lögum um veitingu prestakalla
og felur kirlquráði að leita álits pró-
fastafundar, stjómar Prestafélags
íslands og leikmannastefnu á gild-
andi lögum um veitingu prestakalla
og gera tillögur um úrbætur eftir
því sem sú umfjöllun gefur tilefni til.
Kirkjuþing 1987 áréttar nauðsyn
þess að gengið verði endanlega frá
frumvarpi um starfsmenn þjóðkirkj-
unnar og það gert að lögum.
Kirkjuþing telur einnig rétt að
settar verði skýrar reglur um til-
nefningu prófasts og hveijir taki
þátt í henni og þær reglur kynntar
fyrir sóknarprestum.
Kirkjuþing 1987 áréttar enn nauð-
syn þess, að frumvarp um starfs-
menn kirkjunnar verði lagt fram á
Alþingi og verði gjört að lögum, en
þar er m.a. gert ráð fyrir, að biskup-
ar verði þrír.
Jafnframt felur kirkjuþing kirkjur-
áði að taka til athugunar gildandi lög
um biskupskosningu með hliðsjón af
framkomnu frumvarpi og breyting-
artillögum. Kirkjuráð skal leita álits
á efnisatriðum málsins hjá þeim er
það tekur sérstaklega til og kanna
gildandi reglur um biskupskjör f ná-
grannakirkjum."
Uppeldi til friðar
Kristján Þorgeirsson lagði fram
tillögu sem byggð er á samþykkt
foreldra- og kennarafélags Hallorms-
staðaskóla um stríðsleikföng. Kirkju-
þing samþykkti tillöguna svohljóð-
andi:
„18. kirkjuþing 1987 skorar á alla
þá, sem annast innflutning og sölu
á bamaleikföngum, að hafa ekki
stríðsleikföng til sölu í verslunum
sínum. Vakin er athygli á samþykkt
prestastefnu 1982, þar sem fram
kemur svohljóðandi ályktun:
„Vér hvetjum söfnuði landsins til
að leggja aukna áherslu á uppeldi
til friðar með því að m.a.: Vekja
menn til vitundar um skaðsemi of-
beldis í fjölmiðlum, á myndböndum,
leikföngum og á fleiri sviðum."
••
Onnur mál
Dr. Gunnar Kristjánsson benti f
tillögu sinni um breytingu á lögum
um trúfélög, að bam sem fætt er í
hjónabandi skal talið heyra til sama
trúfélagi og foreldrar þess. Þetta
gildir, þótt sóknarprestur skíri bam
foreldra í öðrum trúfélögum. „Það
er óviðunandi að skfmin, sem frá
öndverðu hefur verið inntökuathöfn
í kristna kirkju, skuli ekki gilda sem
slík f fslenskum lögum," segir flutn-
ingsmaður og lagði til eftirfarandi
viðbót við lög nr. 18/1975:
„Hver sem skírður er af sóknar-
presti skal þaðan í frá tilheyra
þjóðkirkjunni. Skal Hagstofa íslands
sjá um að skrá sérhvem sem þannig
er skírður inn f kirkjuna án sérstakr-
ar umsóknar."
Löggjafamefnd kirkjuþings af-
greiddi tillöguna með eftirfarandi
hætti:
„Vegna sýnilegra vandkvæða á
framkvæmd telur nefndin sér ekki
fært að mæla með samþykki tillög-
unnar, en felur kirkjuráði að leita
lögfræðilegs álits á efni hennar og
kynna á næsta kirkjuþingi." Hlaut
þessi málsmeðferð samþykki þings-.
ins.
Dr. Gunnar var einnig flutnings-
maður tillögu um að fella niður
sérstakan dag tileinkaðan kristinni
boðun meðal gyðinga. Var þvf máli
vísað til biskups til frekari athugun-
ar.
Þá var svohljóðandi tillaga sr.
Áma Sigurðssonar samþykkt:
„18. kirkjuþing 1987 beinir þeirri
áskorun til kirkjugarðsstjóma að þær
beiti sér fyrir ræktun skjólbelta í
kirkjugörðum.“
Eitt mál var dregið til baka við
seinni umræðu og tekið af dagskrá
að ósk flutningsmanns.
Skýrsla kirkjuráðs, reikningar
kristnisjóðs fyrir 1986 og fjárhagsá-
ætlun næsta árs voru samþykkt:
Af hálfu kirkjumálaráðherra var
svarað fyrirspum um endurskoðun á
lögum um veitingu prestakalla. Þar
er nefnd að starfi og hefur hún ekki
enn lokið umfangsmiklu starfi og því
ekki tímabært að greina frá hug-
myndum og áformum.
Skipuiag Biskupsstofu
Þorsteinn Geirsson, ráðuneytis- '
stjóri, sem er formaður nefndar sem
ráðherra skipaði til að endurskoða
skipulag og starfshætti Biskups-
stofu, greindi frá helstu niðurstöðum
hennar. Er þar helst að deildarskipt-
ing verður f starfi á Biskupsstofu og
biskupsritari verði lausráðinn og sitji
jafn lengi nýjum biskupi sem sérstak-
ur fulltrúi hans.
Auk Þorsteins sátu þeir Magnús
Pétursson, hagsýslustjóri, og sr. Jón-
as Gfslason f nefndinni.
Lokaorð biskups
Sr. Sigurður Guðmundsson settur
biskup sleit hinu 18. kirkjuþingi þjóð-
kirkjunnar og sagði m.a.:
„Þau mál — um sóknargjöld og
kirlqugarðsgjöld — eru þau mikils-
verðustu sem hér hafa verið afgreidd.
Að þau fái farsælan framgang hjá
Alþingi er kirkjunni algjör nauðsyn.
Ég er bjartsýnn á að það verði, ekki
síst fyrir þann áhuga sem kirkju-
málaráðherra sýnir málinu. Við
þökkum honum starf hans og áhuga
og biðjum honum blessunar f mikil-
vægu starfi.
Eg hef setið flest kirkjuþing frá
upphafi og ber því saman störf hinna
ýmsu þinga.
Oft var stormasamt á þingunum
og stundum hart deilt. Alltaf var þó
komist að niðurstöðu og sættir tók-
ust vegna þess að eins og ég sagði
fyrr — allir stefndu að sama marki.
Mér finnst að yfir þessu kirkju-
þingi hafi samt verið léttari blær en
oftast fyrr. Kannske finnst mér þetta
vegna stöðu minnar nú. Ég hefí fund-
ið hlýleika frá ykkur, sem hefír létt
mér starfíð, ekki aðeins á þinginu
heldur gert mér auðveldara að vinna
störf mfn í þvf millibilsástandi sem
nú er. Ég vona að þvf linni sem fyrst
og óska biskupi íslands, herra Pétri
Sigurgeirssyni, góðs bata og við
fáum notið starfskrafta hans leng-