Morgunblaðið - 11.11.1987, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. NÓVEMBER 1987
29
Kólaskaga og við Eystrasalt.
Þótt styrkur þeirra til hemaðar
bæði á sjó og landi sé ekki mikill
á Kólaskaga gætu þeir, ef til átaka
kæmi, auðveldlega hertekið Bjam-
areyju. Sérsveitir á Svalbarða gætu
einnig verið fljótar að taka flugvöll-
inn á Longyearbyen. Þó er ekki
víst hve fljótt hann yrði tilbúinn til
notkunar, heldur færi eftir því hve
mikið Norðmönnum hefði tekist að
eyðileggja áður.
Jan Mayen yrði heijum Sovétríkj-
anna meira vandamál. Heræfíngar
Norðmanna nú nýlega sýndu, að
ef átök bijótast út er gert ráð fyrir
að einungis verði sent málamynda-
herlið til eyjarinnar. Þrátt fyrir
þetta yrði áhættusamt fyrir Sovét-
menn að reyna að ná eyjunni á sitt
vald, sérstaklega ef sjó- og flugher
þeirra réði ekki hafínu milli Noregs
og Jan Mayen.
NATO hefur ekki uppi neinar
áætlanir til vamar Bjamareyju,
Svalbarða eða Jan Mayen. Eins og
ég minnist á í bók minni Nordic
Security and the Great Powers
(Vamir Norðurlandanna og risveld-
in), hefur SACLANT, yfírherstjóm
NATO á Atlantshafí, boðist til að
gera áætlanir um vamir Svalbarða
ef norsk yfírvöld fara fram á það.
Það skyldi engan undra að norska
stjómin hefur leitt þetta þegjandi
hjá_ sér.
Á síðustu árum hafa Bandaríkja-
menn aukið möguleika sína til að
flytja herafla til þessa heimshluta.
NATO hefur eytt miklu fé í að
bæta aðstöðu sína á íslandi og ís-
lendingar hafa tekið meiri þátt í
starfí innan NATO en áður. Með
þvj að koma upp birgðastöðvum í
Noregi og Danmörku getur nú
bandaríska hermálaráðuneytið látið
flytja verulegan herafla til þessara
landa. SACLANT hefur einnig
áætlanir um að flytja herafla til
Færeyja.
Agreiningur Bandaríkja-
manna og Norðmanna
Nú er spumingin sú, hvort
Gorbachev tekst að grafa undan
þessum áætlunum.
Staðreyndin er sú, að nú líta
flestir Norðmenn Sovétríkin mildari
augum en áður. Jafnframt hafa
tengsl Noregs og Bandarílq'anna
farið versnandi. Þessi þróun hófst
með deilum um neðanmálsgrein í
lokayfírlýsingu ráðherrafundar
NATO. Þessar deilur vom<þó alls
ekki alvarlegar, því af hálfu Banda-
ríkjanna vom það aðeins tiltölulega
fáir embættismenn sem tóku þátt
í þeim.
Málið færðist síðan inn í banda-
ríska þingið og kom fyrir augu
almennings vegna Toshiba-Kongs-
berg málsins. Þetta hefur valdið
meiri taugatitringi á báðar hliðar
en ég hef nokkum tíma séð síðan
ég kom til Noregs árið 1969. Þótt
nýleg lögregluskýrsla hafí eitthvað
sefað tilfínningar manna í Was-
hington er leiknum alls ekki lokið.
Gremja Norðmanna varðandi arf-
taka Carringtons lávarðar, fram-
kvæmdastjóra NATO, hefur að
mestu lent á Þjóðveijum. Banda-
ríkjamenn hafa þó einnig fundið
fyrir henni og hún er líkleg til að
magnast verði ákvörðun um fram-
kvæmdastjórann frestað fram á
næsta ár.
Ef Ryzhkov sýnir vilja til raun-
vemlegra samninga um landa-
mæralínuna um Barentshaf, mun
traust Norðmanna á Bandaríkjun-
um enn minnka.
En svo ég sé ekki með ýkjur á
vantraust Norðmanna á Sovétríkj-
unum sér djúpar rætur. Þótt margir
bandarískir þingmenn eigi erfítt
með að skilja það er Noregur mjög
hemaðarlega mikilvægur fyrir
Bandaríkin. En hvað um það, sam-
bandið milli Noregs og Banda-
ríkjanna er á rangri leið. Til að
snúa þeirri þróun við þurfa ríkis-
stjómir beggja landa virkilega að
taka sig á.
Höfundur er fyrrv. starfsmaður
bandarísku utanríkisþjónustunn■
ar. Hann vinnur nú við ritstörf í
Osló.
FÍskveiðasjóður lán
aði til smíða og
kaupa á 42 skipum
FISKVEIÐASJÓÐUR íslands
hefur veitt lánsloforð til smíða
og kaupa á 42 skipum í ár og í
fyrra, þar af 23 á þessu ári. Sjóð-
urinn lánaði til smíða á 3 togur-
um á þessu ári og eru þeir allir
smíðaðir erlendis. Hann mun
ekki veita fleiri lánsloforð á
þessu ári, að sögn Más Elíssonar
forsljóra sjóðsins.
„í sumum tilfellum," sagði Már,
„er skipsskrokkurinn smíðaður er-
lendis og síðan gengið frá skipinu
hér heima, þannig að það er spum-
ing hvort skipin era þijú eða fimm
sem sjóðurinn lánaði til smíða á í
íslenskum skipasmíðastöðvum í ár.
í fyrra lánuðum við til smíða og
kaupa á nítján skipum en við veitt-
um ekki lánsloforð fyrir togara í
fyrra. Af þessum 42 skipum, sem
við veittum lán til smíða og kaupa
á í ár og í fyrra, vora átta keypt
notuð erlendis frá. Við lánum ekki
til kaupa á notuðum íslenskum skip-
um né heldur til kaupa á eldri en
fjögurra ára gömlum erlendum
skipum,“ sagði Már.
„Við börðumst í tvö ár til að fá
að smíða einn 100 tonna bát en
hann liggur hér í höfninni og fær
engan kvóta," sagði Sævar Birgis-
son framkvæmdastjóri Skipasmíða-
stöðvar Marsellíusar hf. á ísafirði
er hann var spurður að því hvers
vegna íslendingar smíði ekki fleiri
skip sjálfír.
„Það þarf að lækka lánshlutfall
Fiskveiðasjóðs af verði þeirra skipa
sem smíðuð era erlendis. Það er
nú 60% en 65% af verði þeirra skipa
sem smíðuð era hérlendis. Einnig
þarf að gera okkur kleyft að greiða
eitthvað fyrir úreldingu. Eitt at-
vinnutækifæri í skipasmíðum
skapar þrjú í öðram greinum. Tveir
þriðju hlutar verðs á nýju skipi era
vegna búnaðar sem keyptur er af
viðkomandi skipasmíðastöð. Það er
sjaldgæft að íslenskur búnaður sé
notaður í skip sem smíðuð era er-
lendis en við myndum kaupa hann
hér,“ sagði Sævar.
Október
kaldari en
í meðalári
KALT var um allt land í októ-
ber, og var meðalhiti í Reykjavík
2,2 stig, sem er tæplega þrem
stigum kaldara en í meðalári. Á
Akureyri var meðalliitinn í mán-
uðinum tveim stigum lægri en í
meðalári, að sögn Oddu Báru
Sigfúsdóttur, deildarsljóra veð-
urfarsdeildar Veðurstofu ís-
lands.
Óvenju mikil úrkoma hefur verið
norðanlands í haust, og gerði þar
kuldakast með norðanhvassviðri og
snjókomu í byijun október. I
Reykjavík hefur aiftur á móti verið
sáralftii úrkoma, og er það eflaust
ástæða þess að menn hafa rætt um
að haustið sunnanlands sé óvenju
gott, þrátt fyrir að kalt hafí verið
í veðri.
KVIKMYNDæ-
GERÐAR-
MENN!
SJÓNVARPB
INNLEND DA&'
SKRÁRGERÐARDEILD ÓSKAR
EFT/R TILBODUM’ í GERÐ KV/KMYNCA
ÆTLAETA YNGSTU ÁHORFENDUM. MYND/N ER HLUTI
AF SAMNORRÆNUM MYNDAFLOKKL PARSEM HVER
KV/KMYND ER SJÁLFSTÆTT VERK OG VERÐUR SÝND Á
ÖLLUM NORÐURLÖNDUNUM. LENGD MYNCARINNAR PARFAÐ
VERA UM 20 MÍNÚTUR. í ÚTBOÐLNU FELST ENCANLEGUR
KOSTNAÐUR V/Ð GERÐ MYNCAR/NNAR ÁSAMT
HANDRITISEM VERKTAKL VELUR SJÁLFUR.
TILBOÐUM PARFAÐ SK/LA T/L SJÓNVARPS/NS
FYR/R 1. JANÚAR 1988. KV/KMYND/N AFHEND/ST
FULLBÚ/N EIGISÍEAR EN 1. DESEMBER 1988.
NANARL UPPLYS/NGAR VEITIR CA&
SKRÁRFULLTRÚ! BARNAEFNLS
SJÓNVARP/NU LAUGAVEG/176
106 REYKJAVÍK _
S/ML 38800.

r(iu
RÍKISÚTVARPIB
HÓPFERÐABÍLAR ENDURGJALDSLAUST
Hljómar - Júdas - Magnús Þór - Jóhann G. - Jóhann
Helga - María Baldurs - EinarJúl. - Anna Vilhjálms -
Gjlcimp
SKEMMTISTAÐUR
Fyrirtæki og félagasamtök:
★ Útvegum hópferðabíla fyrir stærri
hópa frá höfuðborgarsvæðinu endur-
gjaldslaust.
★ Kjörið tækifæri fyrir fyrirtæki og fé-
lagasamtök að bregða sér i stórkost-
lega skemmtiferð á góða genginu.
★ Gerum tilboð fyrir fyrirtæki og félaga-
samtök utan af landi.
★ Hótel á Suðurnesjum veita gestum
okkar sérstakan afslátt.
Stórkostleg
skemmtidagskrá
★ Eins og alþjóð veit eru flestir af bestu
tónlistarmönnum landsins frá Suður-
nesjum. Nú taka þeir höndum saman
og flytja eigið efni á heimaslóðum í
örfá skipti og aðeins fyrir matargesti.
★ Þriggja rétta glæsilegur kvöldverður
á Saga Class.
★ Hljómsveit Magnúsar Kjartanssonar
leikur fyrir dansi. Óvæntar uppákom-
ur eftir miðnætti. Húsið opnað fyrir
aðra en matargesti kl. 23.00. Miða-
sala við innganginn.
★ Nánari upplýsingar eru veittar í
Glaumbergi í síma 92-14040.