Morgunblaðið - 02.12.1992, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. DESEMBER 1992
9
NYKOMIN
LEÐURSTÍGVÉL
Stærðir: 37—46.
Verð: 7.990,-
Litur: Svart.
Einnig gott úrval
af karlmannaskóm.
Sendum í póstkröfu.
SKOSALAN
Laugavegi 1 (gegnt Skólavörðustíg), sími 16584.
Nú er rétti tíminn til að
hefja reglulegan sparnað með
áskrift að spariskírteinum
Mikilvægi
þekkingar
Reich kennir við John
F. Kennedy-skólann í
Harvard og hafa þeir
Clinton verið vinir um
árabil. Kynntust þeir árið
1968 þegar báðir fóru til
Oxford í Englandi til
náms. Báðir gengu þeir
svo í lagaskóla Yale-
háskóla. Reich hefur gef-
ið út átta bækur um al-
þjóðlega hagfræði, og
heitir sú nýjasta, Vinna
þjóðanna.
I grein sem birt Var í
þýska tímaritinu Der
Spiegel fyrir skömmu
reifar Reich þau ráð sem
hann myndi gefa Banda-
rikjastjórn ef hann væri
spurður um það hvemig
mætti lækna bandarískt
efnahagslíf. Hann telur
vandann tvíþættan. Ann-
ars vegar sé skammtíma-
vandi, kvef, sem lýsi sér
í þvi að skuldum vafin
fyrirtæki treysti sér ekki
til að veija fé til fjárfest-
inga fyrr en þau hafi
vissu fyrir þvi að eftir-
spurn verði eftir nýjum
vörum. Hann telur vaxta-
lækkun óráðlega, jafnvel
þó að Þjóðveijar sýni
aukinn sainstarfsvilja í
þeim efnum, vegna þess
að hún gæti orðið til þess
að gengi dollars hryndi
og fjárfestar misstu end-
anlega traust á honum.
Hinar miklu skuldir
bandariska rikisins segir
Reich gera að verkum að
það væri stórhættulegt,
jafnt fyrir gengi dollars
sem bandariskan hluta-
bréfamarkað, ef farið
yrði út í frekari skulda-
söfnun. Það gæti þó
reynst nauðsynlegt, til að
koma efnahagslífinu i
gang, ef „kvefið“ væri
ekki horfið í byijun næsta
árs. Forsetinn ætti þá
ekki annarra kosta völ en
að fjárfesta þegar í stað
i vegagerð og öðrum op-
inberum framkvæmdum.
Það yrði hins vegar að
koma skýrt fram þá þeg-
ar að reikninginn ætti að
borga með skattahækk-
unum og samdrætti ríkis-
útgjalda.
Langtímavandami,
sýkinguna, segir Rcicli
Robert Reich
Hugmyndir Reichs
Hagfræðikennaranum Robert Reich hefur verið
falið af Bill Clinton, nýkjörnum forseta Banda-
ríkjanna, að undirbúa stefnu demókrata í efna-
hagsmálum. Reich segir í nýlegri tímaritsgrein
að skipta megi efnahagsvanda Bandaríkjanna
í tvennt. Annars vegar skammvinnu efnahags-
legu „kvefi“, sem brátt muni hverfa, og hins
vegar alvarlegri sýkingu, sem óvíst er hvort
hægt verði að lækna.
fólginn í tekjumuninum í
þjóðfélaginu. „Nú er að
verða til þriðjaheimsþjóð
innan landamæra Banda-
rílgaima. Og þessi þjóð
stækkar örar en skulda-
baggi ríkisins. Á sama
tíma draga hinir auðugu
sig í hlé inn í þægileg
úthverfi eða afgirt hverfi.
Miðstéttin sem áður var
svo stór er að minnka; í
Bandaríkjunum eru að
verða til með miklum
hnaða tvö liagkerfi sem
hafa lítil tengsl sín á milli:
annað er í skrifstofutum-
unum og iðngörðunum en
hitt á götum borganna,"
segir Reich.
Skýringuna á því að
tekjumunuriim fari vax-
andi segii- hami m.a. þá
að miðlungsvel borguðum
störfum fækki. T.d. skrif-
stofustörfum sem áður
gátu tryggt fólki með
stúdentspróf eða þeim
sem hættu framhalds-
námi góðar tekjur. Því
valdi aukin vélvæðing og
sjálfvirkni, aukin alþjóða-
viðskipti og aukið vægi
þekkingar. Á öllum svið-
um sé krafist aukinnar
menntunar. Nú séu þeir
starfsmenn eftirsóttastir
sem geti greint vandamál
og leyst þau. Reich segir
að skilyrði þess að fjölga
megi Bandaríkjamöimum
sem koma til greina í vel
borguðu störfin sé efling
menntakerfisins. Nefnir
hann eftirfarandi atriði
m.a.: Gera verði fólki
kleift að endurmennta
sig, eða stunda svokallað
sinám. Tengja beri námið
starfinu þannig að fólk
geti bætt við sig þekkingu
án þess að þurfa að hætta
vinnu. Reich leggur til að
öll fyrirtæki af tiltekinni
lágmarksstærð veiji
hluta fjár síns til mennt-
unar starfsfólks og þá
eigi þeir að ganga fyrir
sem ekki hafa háskóla-
próf. Haim vill að ríkið
veiti námslán sem aimað-
hvort skuli endurgreidd
að námi loknu eða endur-
goldin með samfélags-
þjónustu. Hann leggur til
að haldin verði samræmd
próf í grunnskólum um
landið allt. Skólar sem
ekki næðu lágmarksút-
komu fengju sérstakan
stuðning hins opinbera.
Hann vill fjölga dagheim-
ilum og segir að ekki eigi
að líta á þau sem félags-
lega þjónustu eingöngu
heldur einnig tæki til að
auka framleiðni.
Skjöl Nixons
Bandarískur dómstóll
ákvað á dögunum að af-
henda bæri Richard Nix-
on, fyrrum Bandaríkja-
forseta, skjöl sem hann
var sviptur í tengslum við
Watergate-málið og að
honum bæri að greiða
skaðabætur. Þetta mál
hefur vakið mikla athygli
í Bandaríkjunum og við-
brögð verið misjöfn. í for-
ystugrein New York Tim-
es um það segir m.a.:
„Það er nógu slæmt að
Nixon skuli fá þessi skjöl
dæmd í sína vörslu, en
þama er um ræða skjöl
embættis, sem hami mis-
notaði. Það er hins vegar
farið út fyrir öll velsæm-
ismörk með því að láta
bandaríska skattgreið-
endur greiða fyrir skjöl,
sem samkvæmt öllum
hefðbundnum lagatúlk-
unum, eru þegar þeirra
eign.
Hvemig gat áfrýjunar-
dómstóllinn í Washington
komist að þessari fái'án-
legu niðurstöðu? . . . í
áranna rás hefur forset-
um tekist að gera laga-
legt tilkall til skjala sinna,
fyrst og fremst vegna
þess að þau vom i þeirra
vörslu á meðan þeir
gegndu embætti. í stað
þess að rífast við fráfar-
andi forseta hafa embætt-
ismemi samið um tak-
markaðan aðgang. En
þeh' samningar tóku aldr-
ei á spurningunni um
eignarhald. Og jafnvel þó
að maður fallist á þau
vafasömu rök að flestir
forsetar hafi átt skýrt til-
kall til þeirra skjala, sem
fjalla um opinber embætt-
isverk þeirra, þá hefur
Nixon engan rétt á að
hagnast Ijárhagslega á
þeim skjölum, sem em
afrakstur forsetatíðar
hans.“
ríkissjóðs.
Notaðu símann núna,
hringdu 1
62 60 40,
69 96 00
eða 99 66 99
sem er grænt númer.
RÍKISVERÐBRÉFA
Kalkofnsvegi 1, Hverfisgötu 6, sími 91- 626040
sími 91- 699600 Kringlunni, sími 91- 689797
t:
RABBFUNDUR. í VÍB-STOFUNNI
I FLUGTAKSSTÖÐU EFTIR 500
MILUÓNA KRÓNA SPARNAÐ
A morgun, fimmtudaginn 3. desember, verður
Sigurður Helgason, forstjóri Flugleiða hf., í VÍB-stof-
unni og ræðir við gesti um stöðu og framtíð Flugleiða.
Verður viðunandi hagnaður af rekstri félagsins í
framtíðinni? Hvernig er útlit ársins 1993? Er einhverra
breytinga að vænta í rekstri félagsins? Verður leitað
samstarfs við erlend flugfélög?
Fundurinn hefst kl. 17:15 og er öllum opinn.
Ármúla 13a, 1. hæð.