Morgunblaðið - 02.12.1992, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. DESEMBER 1992
Nútímatónlist á
Kj arvalsstöðum
__________Tónlist_______________
Jón Ásgeirsson
Stjórn Kjarvalsstaða hyggst
standa fyrir kynningu á tónverkum
ungra tónskálda með tónflutningi
verka þeirra á Kjarvalsstöðum í
vetur og voru fyrstu tónleikamir sl.
sunnudag, en á þeim voru flutt tón-
verk eftir Kjartan Ólafsson.
Tónleikamir hófust á gítarverki,
Tilbrigði við jómfrú (1984), sem
Pétur Jónasson flutti mjög fallega.
Verkið em röð tilbrigða, sem mót-
ast af breytilegri tónskipan og flutn-
ingsaðferð og má segja að verkið
sé bæði könnun á mótun efniviðs
og þeirri leiktækni, sem gítarinn
ræður yfir.
Dimma (1985) er samið þá Kjart-
an stundaði nám í Amsterdam og
er fyrir lágfíðlu og píanó en flytjend-
ur vora Helga Þórarinsdóttir og
Anna Guðný Guðmundsdóttir. Ut-
færsla tónhugmyndanna er að
mestu tematísk en einnig mótuð af
flutningsaðferð, oft við ytri mörk
grófleikans, til að afmarka andstæð-
ur verksins, sem var ágætlega flutt
af Helgu og Önnu Guðnýju.
Lokaverk tónleikanna er eins
þátta strengjakvartett, sem höfund-
urinn nefnir String Q (1988) og
saminn var í Helsinki. Kvartettinn
ber sömu höfundareinkenni og
Dimma en þau birtast þar með
meiri leikni og í stærra broti. Gréta
Guðnadóttir, Júlíana Elín Kjartans-
dóttir, Helga Þórarinsdóttir og Rich-
ard Talkowsky fluttu verkið á sann-
færandi máta. Tónstíll Kjartans er
ofinn saman úr hefðbundnum gild-
um og nýjungum en um leið per-
sónulegur og mótaður af sterkum
andstæðum og skýrri framsetningu
tónhugmynda.
Kjartan hefur nýlokið námi frá
Sibeliusar akademíunni og sérlega
lagt sig eftir gerð tölvutónlistar og
_________Tónlist___________
Ragnar Björnsson
Lúðrasveitin Svanur hélt tónleika
í Langholtskirkju sl. sunnudag.
Aðventutónleika kallaði sveitin
hljómleika þessa, þó ekki færi mik-
ið fyrir aðventutónlist við þetta
tækifæri, þótt færa fram á fyrsta
sunnudegi í aðventu. Að því leyti
vora þessir tónleikar nokkuð frá-
brugðnir venjulegu lúðrasveitar-
spili, að verkefnin voru öll (að und-
anskildum jólasálminum In Dulci
Jubilo) framskrifuð fyrir blásara-
sveit, og m.a. heil sinfónía með í
spilinu. Nýr stjómandi ko_m og fram
með sveitinni, Örn Óskarsson.
Sveitin er að mestu skipuð ungu
og því óreyndu fólki, að öllum lík-
Sýningum er að Ijúka á Kæru
Jelenu eftir Ljúdmílu Raz-
umovskaju sem sýnd hefur verið
fyrir f«Hn húsi í Þjóðleikhúsinu
síðan í októher í fyrra. Hundrað
og fimmtugasta og jafnframt
allra slðasta sýning verður fiöstu-
daginn 11. desember.
í fréttatilkynningu segir að Kæra
Jelena hafi slegið öll aðsóknarmet
á Litla sviði Þjóðleikhússins á síð-
asta leikári. Sýningarnar urðu alls
128 á leikárinu, þar af nokkrar í
hannað tölvuforrit, sem hann nefnir
Calmus. Kjartan útskýrði ýmislegt
er tengist þessu forriti og vísaði til
tækniatriða, sem koma fyrir í
„tölvustuddri“ tónsmíð fyrir flautu-
einleik, er höfundurinn nefnir
Calculus. Tónsmíði mun ávallt
byggjast á vali höfundar en tölvu-
fomt, eins og Calmus, getur verið
áhrifamikið vinnutæki og er í sjálfu
sér ekki meiri forsögn í úrvinnslu
tónefnis en sá lærdómur og leikni-
þjálfun, sem tónhöfundar þurfa að
afla sér í sérstöðiuðum mennta-
stofnunum, eins og tónlistarskólum.
Höfundur leggur forritinu til grun-
nefnið og hann velur og vinnur síð-
Blásarakvintett Reykjavíkur hélt
tónleika í Listasafni Siguijóns
Ólafssonar um síðustu helgi en fé-
lagarnir hyggja á tónleikaferð til
Lundúna á næstunni. í farteskinu
hafa þeir kvintetta eftir Anton
Reicha, Carl Nielsen og nýtt verk
eftir Áskel Másson.
Tónleikarnir hófust á blásara-
kvintett í Es-dúr eftir Anton Reycha
(1770-1836). Þetta er ágæt tónlist,
sérstaklega fyrsti kaflinn, en seinni
kaflarnir eru þó mun minni í sniðum,
þó lokaþátturinn sé sérlega
skemmtilegur og vel skrifaður fyrir
hljóðfærin. Þeir félagar léku verkið
í heild mjög vel en höfðu auðheyri-
lega nokkra skemmtan af leikandi
tónmáli lokakaflans.
Kvintett fyrir tréblásara (1991)
eftir Áskel Másson er í raun tveggja
þátta tónsmíð, því þrír seinni þætt-
irnir skulu leiknir sem heild og era
að lengd til svipaðir þeim fyrsta.
Kvintett Áskels er gott tónverk og
tekst honum oft að nota hljóðfærin
þannig, að minnir á hljómsveit að
umfangi og úrvinnslu, sérstaklega
indum nemendum og allt niður í
börn. Það er því ekki hægt að ætl-
ast til þess sama af slíkum hópi og
væri um atvinnufólk að ræða og
áreiðanlega á hörð gagnrýni ekki
rétt á sér í þessu tilfelli.
Eigi að síður var ánægjulegt að
hlýða á leik þessa unga fólks, sem
sýndi hve breiddin í tónlistarnámi
er mikil orðin, og einnig að kynn-
ast alvöru lúðrasveitarefnum. Tón-
leikarnir hófust á Fanfare for St.
Edmundsbury, fyrir þrjá trompeta,
eftir Benjamin Britten sem Búi
Petersen, Jóhann Stefánsson og
Snorri Valsson fluttu og hefði það
gjarnan mátt vera hreinna og ör-
uggara í tónmyndun. Gordon Jacob,
annað enskt tónskáld, átti næsta
leik sem var Original Suite í þrem
þáttum, March, Intermesso og
leikferð um Norður- og Austurland.
í haust var leikritið svo tekið upp
aft'ur á Litla sviðinu, en þegar ljóst
var að engan veginn reyndist unnt
að anna eftirspum áhorfer.da, var
ákveðið að færa það yfir á'Stóra
sviðið. Þar hefur leikritið síðan
gengið fyrir fullu húsi síðan í októ-
ber.
Verkið er miskunnarlaus lýsing
á siðleysi því sem gripið getur um
sig við ákveðnar kringumstæður.
Bjögur ungmenni heimsækja
kennslukonu sína á afmælisdegi
Kjartan Ólafsson tónskáld.
an úr útkomunni, sem er nákvæm,
fjölþætt og alnýtin.
Tónverkið Calculus er eins könar
reynsluverk og skiptist, eftir því sem
undirrítaður greindi, í sjö kafla,
bæði eftir skipan tónefnis og út-
Blásarakvintett Reykjavíkur.
fyrsti þátturinn, sem í heild er vel
sérlega gerð tónsmíð. Kvintett
Áskels er erfiður í flutningi og var
frábærlega vel leikinn.
Lokaverkið á tónleikunum var
kvintett op. 43, eftir Nielsen. Þetta
verk hefur oft verið flutt af Blásara-
kvintett Reykjavíkur en hann skipa
Finale. Þegar 50 manna hópur blás-
ara spilar forte í miklum hljóm-
burði Langholtskirkju hættir maður
að greina gott og illt. Margt hljóm-
aði þó laglega í Intermessoinu, í
Finalinn vantaði nokkuð á samhæf-
ingu og nákvæmni. Eftir hlé kom
hennar með afdrifaríkum afleiðing-
um. Sýningin og leikur fimmmenn-
inganna þóttu með bestu leiklistar-
viðburðum siðasta leikárs og var
Anna Kristín Amgrímsdóttir til-
pefnd til menningarverðiauna DV
fyrir túlkun sína á Jelenu.
Leikarar era: Anna Kristín Arn-
grímsdóttir, Baltasar Kormákur,
Halldóra Bjömsdóttir, Hilmar Jóns-
son og Ingvar E. Sigurðsson. Þau
fjögur síðasttöldu eru meðal yngstu
leikara Þjóðleikhússins. Leikstjóri
er Þórhallur Sigurðsson.
færslu fyrir hljóðfærið. Það hófst
með tónölu og stilliiegu ferli, er síð-
an bæði stækkaði hvað snertir tón-
svið og hraða. Tónefnið er unnið
úr ýmiss konar ferlisformum, tón-
stigum, endurteknum nótum, brotn-
um hljómum og ýmsum gerðum tón-
bila og var auk þess mótað af ýms-
um tónmyndunaraðferðum, sem
mögulegar eru á þverflautu. Martial
Nardeau lék verkið af hreinni snilld.
Því verður tæplega trúað, að for-
rituð tölva muni nokkurn tíma verða
frumleg og það kom að nokkru fram
í flautuverkinu Calculus, sem er
ekki nýstárlegt hvað snertir tónskip-
an en ákaflega vel unnið. Það skipt-
ir í raun ekki máli hvernig verk er
tilkomið, aðeins hvort verkið er góð
tónlist, sem flytjendur og hlustendur
telja sig eiga erindi við.
Það sem ráðið verður af þeim
verkum sem flutt voru eftir Kjartan
að þessu sinni, er Ijóst að hann er
efnilegt tónskáld, kunnáttumaður
góður og líklegur til að gera eitt
og annað gott er tímar líða.
Bemhard Wilkinson á flautu, Daði
Kolbeinsson á óbó og „englahorn",
Einar Jóhannesson á klarinett, Jos-
eph Ognibene á horn og Hafsteinn
Guðmundsson á fagott. Flutningur
þeirra félaga var í hæsta gæðaflokki
og fylgja þeim til ferðarinnar bestu
óskir.
svo Iangviðamesta verk tónleik-
anna, Symphonie funébre et tri-
omphalé eftir H. Berlioz. Sinfóníuna
skrifaði Berlioz upphaflega í þeim
búningi sem það var flutt í nú, þ.e.
fyrir stóra blásarahljómsveit, og í
tilefni vígslu Sigurbogans í París.
Síðar umskrifaði hann verkið fyrir
venjulega sinfóníuhljómsveit og
kór. Ekki leyndi sér snilli Berlioz í
að skrifa fyrir hljóðfæri og þessi
hljóðfæraskipan hentar mjög vel
innihaldi verksins. Það sem mér
fannst helst á vanta var meiri ná-
kvæmni í hryn og meðvitaðri svörun
þemanna, en best kom út leikur
Sigurðar Þorbergssonar á básún-
una, með fallegan tón og gott vald
á hljóðfærinu. Stjórn Amar var
skýr og örugg en dálítið litlaus og
dálítið er svæfandi að horfa stöðugt
slegna fjóra fjórðu, nauðsynlegt er
að þora að gefa eftir og leyfa hljóm-
sveitinni að spila „eftir eyranu".
Frekar fátt áheyrenda var viðstatt
þessa tónleika og datt undirrituðum
í hug hvort ekki væri ráð fyrir lúðra-
sveitir að safna að sér áskrifendum,
líkt og karlakórarnir gera.
Nýr geisladiskur
Það var lagið
STYRKTARTÓNLEIKAR voru
haldnir í Langholtskirkju í októ-
ber síðastliðnum. Tónleikarnir
voru haldnir til styrktar orgel-
sjóði Langholtskirkju og tónlist-
arfólkið gaf alla vinnu sína við
tónleikana.
í fréttatilkynningu segir: „Það
óvenjulega við þessa tónleika var
að þar komu saman margir vinsæl-
ustu óperu- og dægurlagasöngvar-
ar þjóðarinnar ásamt einum besta
kór landsins, Kór Langholtskirkju,
og kammersveit og flutti dægur-
tónlist í nýrri útsetningu. Öll lögin
eru útsett sérstaklega fyrir þetta
tilefni af þeim Jóni Sigurðssýni,
Ólafi Gauk, Ríkarði Erni Pálssyni
og Magnúsi Ingimarssyni.“
Nú er kominn út geisladiskur
sem tekinn var upp á þessum tón-
leikum og heitir hann Það var lag-
ið. Á geisladisknum syngja með
Kór Langholtskirkju Andrea Gylfa-
dóttir, Egill Ólafsson, Pálmi Gunn-
arsson. Sigríður Beinteinsdóttir,
Bergþór Pálsson, Garðar Cortes,
Ólöf Kolbrún Harðardóttir og Signý
Sæmundsdóttir. Lögin sem þau
syngja þekkja flestir. Ég veit þú
kemur í kvöld til mín, Þitt fyrsta
bros, Ó þú, Án þín, Söknuður og
Stúlkan mín. Geisladiskurinn á að
höfða til allra aldurshópa, en ágóði
af sölu hans rennur í sjóð Lang-
holtskirkju og verður hann seldur
í hljómplötuverslunum og Lang-
holtskirkju. Það var lagið fæst
einnig á snældum.
Nýjar
bækur
■ Annað heftið í heildarút-
gáfu tónverka Skúla Hall-
dórssonar,
Sönglög 2 er
komið út. í
þessu hefti eru
34 sönglög
auk verksins
Morgunn án
orða • fyrir
píanó og sópr-
an eða flautu. Skúli
Söngverkin Halldórsson
eru við ljóð 13
skálda. Þau eru Einar Bene-
diktsson, Guðjón Guðjónsson,
Ingibjörg Vilhjálmsdóttir,
Jón Thoroddsen, Jónas Árna-
son, Jónas Hallgrímsson, Páll
J. Ardal, Skáld-Rósa, Theod-
óra Thoroddsen, Þorsteinn
Gylfason, Þórbergur Þórðar-
son og Orn Árnason. Auk
þess tvö þjóðlög. Á kápu Söng-
verka 2 er myndin Hafmeyjan
eftir Mugg en Sigfús Halldórs-
son teiknaði letur.
Úgefandi er Skúlaútgáfan.
Isalög sf./Jón Kristinn
Cortez vann nótnasetningu
og textum bókarinnar. Fjöl-
ritunarstofa Daníels Hall-
dórssonar sá um prentun og
frágang. Félagsprentsmiðjan
hf. prentaði kápuna. Verð
1900 krónur.
■ Ævintýri fjölþjóðagengis-
ins. Óhugnanleg pláneta
nefnist teiknimyndasaga eftir
Kristjón, Krislján Jón Guðna-
son.
í kynningu útgefanda segir
að-þetta sé ævintýrasaga sem
gerist árið 2009 bæði út í
geimnum og á jörðinni um fjöl-
þjóðagengið íslensku piltana þá
Steina og Dodda og vinstúlkur
þeirra þær Míu frá Kóreu og
Leni frá Indonesíu.
Útgefandi er KJG útgáfa.
Bókin er 48 bls. og kostar
,480 krónur.
Lúðrasveit í
Langholtskirkju
Lúðrasveitin Svanur.
Frá Þjóðleikhúsinu
Sýningum að ljúka á Kæru Jelenu
Blásarakvintett Reykjavíkur