Morgunblaðið - 02.12.1992, Blaðsíða 33

Umboðslausir þingmenn
eftir Kristin H.
Gunnarsson
i.
Á dögunum var felld tillaga um
að bera undir þjóðina hvort Island
ætti að gerast aðili að Evrópska
efnahagssvæðinu. Það voru þing-
menn stjórnarflokkanna að undan-
skildum þremur þingmönnum Sjálf-
stæðisflokksins, sem greiddu at-
kvæði gegn þjóðaratkvæðagreiðslu.
Fróðlegt er að fara yfir röksemdir
þeirra gegn þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni. Nokkur rök voru tínd til en
veigamest voru þó þessi:
I almennum kosningum velja
kjósendur þingmenn sem fá umboð.
Allir meginþættir EES-málsins lágu
skýrir fyrir við þingkosningar í
fyrra og kjósendur gátu gert sér
grein fyrir afstöðu einstakra þing-
manna og flokka. Málið bar hátt í
kosningabaráttunni. Þingmenn
fengu þvi umboð í kosningunum til
að ljúka málinu.
n.
Þetta eru athyglisverð sjónarmið
og fela í sér tvennt: í fyrsta lagi
er viðurkennt að þingmenn þurfí
umboð frá kjósendum í málinu og
í öðru lagi að það umboð sem þeir
fá afmarkast af þeirri afstöðu sem
þingmenn og flokkar gefa upp fyrir
kosningamar. Gjörðir þeirra verða
því að rúmast innan afstöðunnar
sem upp var gefin, að öðrum kosti
þrýtur umboðið.
Þá eiga þingmenn einungis um
þtjá kosti að velja:
— Fella málið.
— Rjúfa þing og sækja nýtt
umboð á grundvelli breyttrar at-
stöðu.
— Vísa málinu til kjósenda til
úrskurðar með þjóðaratkvæða-
greiðslu.
III.
í þessari blaðagrein er borin von
að gera úttekt á afstöðu einstakra
þingmanna til EES-málsins fyrir
síðustu Alþingiskosningar, en það
er fyóðlegt að skoða afstöðu núver-
andi stjómarflokka til EES-málsins
eins og hún birtist í kosningastefnu-
skrám flokkanna og athuga hvort
EES-samningurinn eins og hann
liggur fyrir nú uppfylli yfírlýsingar
flokkanna. Ef svo er má fallast á
að þeir hafi fengið umboð til að
ljúka málinu eins og þeir halda fram
sjálfir. Hins vegar ef samningurinn
er lakari en yfirlýsingamar og upp-
fyllir þær ekki að einhveiju leyti
hafa þingmenn stjórnarflokkanna
ekki umboð til að ljúka málinu.
Um þetta er ekki ágreiningur
samkvæmt röksemdum stjórnarliða
sjálfra, svo málið snýst þá um hvort
samningurinn uppfylli kröfur flokk-
anna, eins og þær vora kynntar
fyrir síðustu Alþingiskosningar.
Þær yfirlýsingar bera með sér
að samningur lá þá ekki fyrir um
EES því lýst var afstöðu til Evr-
ópsks efnahagssvæðis með til-
teknum skilyrðum sem væntanleg-
ur samningur yrði að uppfylla.
IV.
Lítum fyrst á yfírlýsingar Sjálf-
stæðisflokksins. Þær era samþykkt-
ar á landsfundi flokksins í mars
1991, rúmum mánuði fyrir kosning-
ar. í ályktun um sjávarútvegsmál
segir m.a.:
„Fiskistofnamir á íslandsmiðum
era enn sem fyrr okkar dýrmætasta
sameign og á sjávarútvegi byggjast
lífskjör þjóðarinnar. Yfírráðum okk-
ar Islendinga yfír fískistofnunum
og afrakstri þeirra má ekki stefna
í hættu og samskiptin við Evrópu-
bandalagið verði þannig háttað að
forræði yfir fískimiðunum og nýting
þeirra haldist hjá íslendingum ein-
um.“
Þetta er skýrt, bæði forræði og
nýting fískimiðanna verða að vera
hjá íslendingum einum. Hins vegar
hefur verið samið um að EB-ríkin
fái að veiða 3.000 tonn af karfa
árlega (eða ígildi þess) í íslenskri
fískveiðilögsögu. Þar með er nýting
fískimiðanna ekki hjá íslendingum
einum eins og skilyrt er í landsfund-
arsamþykktinni. Reyndar má einnig
deila um það hvort forræðið er að
öllu leyti í höndum Islendinga, t.d.
má benda á frétt í Morgunblaðinu
þriðjudaginn 17. nóvember sl. þar
sem fram kemur að ekki er sam-
komulag um rétt íslendinga til eftir-
lits með löndunum í höfnum innan
EB úr þeim skipum sem koma af
íslandsmiðum. Þar hafa EB-ríkin
hafnað öllum hugmyndum íslend-
inga um slíkt eftirlit skv. fréttinni.
Það er augljóst að EES-samning-
urinn uppfyllir ekki þessa ályktun
Sjálfstæðisflokksins og hér er ekki
um smámál að ræða skv. ályktun-
inni, fiskistofnarnir era okkar dýr-
mætasta auðlind og lífskjör okkar
byggjast á nýtingu þeirra.
Hér skortir þingmenn Sjálfstæð-
isflokksins umboð samkvæmt eigin
málflutningi.
í ályktun um utanríkismál er
áréttað að samningar hafí ekki tek-
ist um EES og að ekki sé enn ljóst
hvort viðræðum ljúki með sam-
komulagi eða hvenær. Síðar segir:
„Sjálfstæðismenn teija að íslend-
ingar eigi samleið með öðrum
EFTA-ríkjum um þátttöku í evr-
ópsku efnahagssvæði, að því til-
skildu að samningar takist um
hindrunarlaus viðskipti með sjávar-
afurðir." Enn er skýrt að orði kveð-
ið um skilyrði fyrir stuðningi, og
Kristinn H. Gunnarsson
„Það er hins vegar al-
veg ljóst að EES-sam-
komulagið uppfyllir
ekki markmið ríkis-
stjórnarinnar og ekki
heldur skilyrði flokk-
anna sem þeir settu fyr-
ir kosningar.“
EES-samningurinn er einnig skýr,
samningar tókust ekki um hindran-
arlaus viðskipti með sjávarafurðir.
Tollar voru ekki afnumdir sem
meginregla heldur samið um lækk-
un þeirra. Tollfrelsi er ekki í við-
skiptum með sjávarafurðir. Þá er
ekki hróflað við ríkisstyrkjum EB
til sjávarútvegs í ríkjum bandalags-
ins, sem nema milljarðatugum
króna árlega. Hér er samningurinn
órafjarri yfírlýsingum flokksins til
kjósenda fyrir síðustu Alþingis-
kosningar.
Niðurstaðan: Þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins hafa ekki umboð til
að fullgilda slíkan samning.
V.
Kosningastefnuskrá Alþýðu-
flokksins er fátæklegri um málið,
enda formaður flokksins búinn að
fjárfesta pólitíska framtíð sína
meira og minna í því að samningar
tækjust. Þó segir í ályktun um sjáv-
arútvegsmál:
Útgáfutónleikar Jet
Black Joe í Tjarnarbíó
Rokkhljómsveitin Jet Black
Joe heldur útgáfutónleika i
Tjarnarbíói, Tjarnargötu 12,
miðvikudaginn 2. desember. Þar
munh þeir leika lög af geisladiski
sínum sem ber sama nafn og
hljómsveitin auk fleiri frum-
samdra laga. Tónleikarnir hefj-
ast kl. 22.
Jet Black Joe er skipuð fimm
ungum tónlistarmönnum: Gunnari
„Tollar á unnum físki og styrkir
til sjávarútvegs í Evrópubandalag-
inu torvelda innlendri fiskvinnslu
að keppa um fískinn sem aflast á
íslandsmiðum. Við þessu þarf að
bregðast með því að knýja fram
aukna fríverslun með fiskafurðir í
samningaviðræðum EFTA-ríkjanna
og Evrópubandalagsins."
Til þess að unnt sé að tala um
fríverslun þarf bæði að afnema tolla
og ríkisstyrki. Hvoragt hefur tekist.
Það er því afar hæpið að þingmenn
Alþýðuflokksins geti haldið því fram
að þeir hafi fengið umboð til þess
að ljúka EES-málinu á grandvelli
fyrirliggjandi samningsuppkasts.
VI.
Auk yfírlýsinga flokkanna fyrir
kosningar þarf að athuga yfírlýs-
ingar í samstarfssáttmála ríkis-
stjómarinnar sem þessir flokkar
mynduðu eftir kosningar. Þær yfír-
lýsingar afmarka umboð þingflokk-
anna gagnvart eigin flokkum.
í stefnuyfírlýsingu ríkisstjómar
Davíðs Oddssonar frá 3. apríl 1991
segir að markmiðið sé að „tryggja
hindranarlausan aðgang sjávaraf-
urða að Evrópumörkuðum" og í
starfsáætluninni Velferð á varan-
legum granni segir á bls. 31:
„Stefnt er að þvi að ljúka samning-
unum um Evrópskt efnahagssvæði.
Mikilvægi þeirra fyrir íslenskan
sjávarútveg felst í óhindraðum
markaðsaðgangi með afnámi er-
lendra tollmúra."
Ennfremur segir í starfsáætlun-
inni á bls. 38: „Ríkisstjómin lítur á
það sem meginmarkmið sitt varð-
andi stefnuna í utanríkisviðskiptum
og markaðsmálum að tryggja ís-
lenskum sjávarútvegi og öðrum út-
flutningsgreinum jafna samkeppn-
isaðstöðu á við erlenda keppinauta.
Lækkun og afnám tolla er ekki
nóg. Einnig verður að spoma við
þeim skekkjuáhrifum, sem ríkis-
styrkirgeta haft á eðlileg viðskipti.“
VII.
Þessar yfirlýsingar era að miklu
leyti í samræmi við yfirlýsingar
landsfundar Sjálfstæðisflokksins og
benda til þess að þingmenn hans
hafí talið sig bundna af þeim, þ.e.
umboð þeirra afmarkist af skilyrð-
um landsfundarins.
Það er hins vegar alveg ljóst að
EES-samkomulagið uppfyllir ekki
markmið ríkisstjómarinnar og ekki
heldur skilyrði flokkanna sem þeir
settur fyrir kosningar. Þingmenn
stjómarflokkanna era því algerlega
án umboðs til að ljúka EES-máiinu.
Það er rökrétt niðurstaða sem fæst
með því að beita þeirra eigin rök-
um. Áð taka sér umboð til annarrar
afstöðu en umboðið byggir á heitir
á mæltu máli að svíkja kjósendur.
Það virðist ætla að verða hlutskipti
þingmanna stjómarflokkanna í
máli sem er samkvæmt þeirra eigin
mati stærsta málið sem upp hefur
komið frá stofíiun lýðveldisins.
Höfundur er alþingismaður fyrir
Alþýðubandalagið & Vestfjörðum.
Bjarna Ragnarssyni á gítar, Hrafni
Thoroddsen á hammond-orgel, Jóni
Emi Amarsyni á trommur, Starra
Sigurðssyni á bassa og Páli Rós-
inkranz söngvara. Hljómsveitin
vakti fyrst athygli sl. sumar með
smellinum Rain. Jet Black Joe eiga
líka lag á safnplötunni Sjúk grimm-
heit en það er gamla Trúbrotslagið
Starlight.
(Úr fréttatilkynningu.)
HEFUR ÞIG DREYMT UM AÐ
EIGNAST Miele UPPÞVOTTAVÉL?
MIELE G579SC: 8 ÞVOTTAKERFI, 3 HITASTIG,
HNÍFAPARASKÚFFA OG MIELE GÆÐI.
TILBOÐSYERÐ: 89.522,- KR. STGR*
VENJULEGT VERÐ: 108.872,-
Tilboðið gildir meðan birgðir endast.
1P s Jóhann Ólafsson & Go
~ -7’ StlNDAHOKC l.t • 104 KKYKJAVÍK - SlMlhKHSKK
Opnunartími mánudaga til föstudaga 9-12 og 13-18.
Lokað á laugardögum.
*Verð miðast við gengi þýska marksins 15.10. 1992.
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. DESEMBER 1992