Morgunblaðið - 06.03.1999, Blaðsíða 20

20 LAUGARDAGUR 6. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Haukur Þór Hauksson nýr formaður Samtaka verslunarinnar
Stórveldi rísa og falla
Morgunblaðið/Ásdís
HAUKUR Þór Hauksson seg'ir mjög hraða þróun í verslun.
NÝKJÖRINN formaður Samtaka
verslunarinnar, Haukur Þór Hauks-
son, segir að margt hafi breyst á
þessum rúmum 70 árum sem félagið
hefur starfað. Ekki þurfi að horfa
nema 10-15 ár aftur í tímann til þess
að sjá breytingarnar. „Þá var verið
að berjast við verðlagshöft en nú er
miklu meira frelsi í viðskiptum. En
það er ekki síður mikilvægt að
standa vörð um það frelsi sem feng-
ist hefur.“
Hann bendir á að þróun sé mjög
hröð í verslun og þar falli stórveldi
og rísi á sama tíma og þarfir neyt-
enda breytist. „Mesta ógn verslun-
arinnar er að sitja uppi með ein-
hverja þjónustu sem fólk hefur ekki
þörf fyrir eftir tvö til þrjú ár.
Þannig má segja að eitt meginhlut-
verk kaupmannsins sé að sjá fyrir
lífsháttabreytingar. Má þar nefna
matarvenjur fólks. Hér áður tók
matseld á annan klukkutíma en í
dag tekur hún mun skemmri tíma.
Eftir einhver ár er ekki ólíklegt að
sá tími verði mun skemmri og fólk
fari og kaupi tilbúinn mat, sinni
bankaviðskiptum og þar fram eftir
götunum á einum stað. Er hætt við
því að stórmarkaðamir verði búnir
að renna sitt skeið á enda með
þeirri breytingu þar sem fólk hrein-
lega gefur sér ekki tíma til þess að
eyða miklum tíma í innkaup," segir
Haukur.
Samþjöppun veldur áhyggjum
Undanfarin ár hefur orðið mikil
samþjöppun á matvörumarkaði
Mun færri aðilar berjast um hylli
neytenda og kaupmaðurinn á hom-
inu verður sífellt sjaldgæfari sjón.
Að sögn Hauks heftir þessi breyting
haft mikil áhrif á birgja og valdið
þeim áhyggjum sem og viðskipta-
vinum. „Við hjá Samtökum verslun-
arinnar viljum sjá ný samkeppnis-
lög koma til sögunnar þar sem
ákveðnar skyldur era lagðar á fyrir-
tæki sem eru með markaðsráðandi
stöðu. Ef við lítum á sjóflutninga,
þar sem eitt félag hefur yfir 70%
markaðshlutdeild á íslenska mark-
aðnum, þá gilda aðrar reglur um
farmskjöl hér en í Bandaríkjunum.
Þar era þau opinber gögn sem allir
geta séð. Hér era þau einkagögn og
enginn veit hvaða samninga aðrir
hafa við flutningafyrirtækið. Eim-
skip er að mörgu leyti gott fyrir-
tæki en það er vandi að vera stór á
litlum markaði og það kunna þeir
ekki.“
Betra að standa utan VSÍ
Haukur segir að margar breyt-
ingar séu í vændum meðal atvinnu-
rekanda. Fyrir nokkram árum
gengu Samtök verslunarinnar úr
Vinnuveitendasambandinu þar sem
þau telja ekki heppilegt að miðlæg
samtök atvinnurekanda sjái um
kjarasamninga. „Samtök verslunar-
innar munu ekki taka þátt í heildar-
samtökum atvinnurekenda sem
væntanlega verða stofnuð síðar á
þessu ári. Við höfum ekki trú á mið-
lægum samtökum þar sem það
sýndi sig þegar við voram aðilar að
VSI að aðrir hagsmunir en verslun-
arinnar réðu þar almennt ferðinni.
Verslunin er atvinnugrein þar sem
margir litlir aðilar era starfandi. í
öðrum atvinnugreinum er oft um að
ræða færri en stærri aðila sem ráða
ferðinni. Verslunin greiddi áratug-
um saman helmingi hærra trygg-
ingagjald en aðrar atvinnugreinar
og það var sérstakur skattur á
verslunar- og skrifstofuhúsnæði.
Við töldum heppilegi-a að standa sér
og það hefur gengið ágætlega og ég
hef ekki orðið var við annað en að
við höfum getað þjónað okkar aðild-
arfélögum vel og að viðsemjendur
okkar séu ánægðir.“
Að sögn Hauks virðist sem
Kaupmannasamtökin, sem eru
samtök hliðstæð Samtökum versl-
unarinnar, séu að ganga í einhverja
stoð með flutningafélögunum innan
VSÍ. „Ég get ekki séð hvað kaup-
menn og flutingafélög eiga sameig-
inlegt. I fyrsta lagi er búið að spor-
reisa algjörlega sjóflutningamark-
aðinn hér þar sem einn aðili, Eim-
skip, er með yfir 70% af markaðn-
um. Þeir eru bæði markaðsráðandi
og mismuna viðskiptavinum sínum
herfilega líkt og fram kemur í ný-
legum úrskurði Samkeppnisstofn-
unar. Það eru nokkrar stoðgreinar
sem við í versluninni styðjumst við,
líkt og sjóflutningar og greiðslu-
miðlun, þar sem menn hafa náð al-
gjöra tangarhaldi á markaðnum.
Þeim kaupmönnum sem ég hef
rætt við líst ekki á þessar hugmynd
Kaupmannasamtakanna og eru að
flytja sig yfir í okkar samtök.
Dæmi um það er 10-11 verslunar-
keðjan og fleiri aðilar,“ segir
Haukur.
Söguleg togstreita
Aðspurður segir hann að sögulega
séð hafi togstreita ríkt milli þessara
tvennra samtaka. „Það er Kaup-
mannasamtakanna þar sem smásal-
arnir vora, og okkar þar sem
heildsalarnir vora. í dag er þetta
umhverfi allt annað og vonandi eiga
þessi samtök eftir að ná saman.
Fyrir tveimur árum vorum við
komnir langt með að sameina félög-
in tvö en því miður gekk þetta ekki
eftir.“
Segist Haukur vonast til að við-
ræður verði hafnar að nýju milli fé-
laganna um sameiningu. Þau eigi
margt sameiginlegt og það sé hags-
munamál verslunarinnar að vinna
sem mest saman. Að vinna saman
undir einu merki.
Hagnaður Síldarvinnslunnar hf. af reglulegri starfsemi 14,4 milljónir á síðasta ári
Afkoman mun
lakari en árið 1997
Síldarvinnslan Kf Úr reikningum ársins 1998
Rekstrarœikningur Miiijónir króna 1998 1997 Breyling
Rekstrartekjur 4.170 4.122 +1,2%
Rekstrargjöld 3.557 3.308 +7.5%
Hagnaður fyrir afskriltir og fjárm.liði 613 814 -24,7%
Afskriftir -403 -342 +17,9%
Fjármagnsgjöld -178 -143 +24,3%
Reiknaðir skattar -9 -110 -91.4%
Hagnaður af reglulegri starfsemi 14 222 -93,5%
Aðrar tekjur og (gjöld) 113 110 +1,7%
Hagnaður ársins 122 332 -63.3.%
Efnahagsreikningur 31, des.: 1998 Breyling
| Eignir: | Milljónir króna
Fastafjármunir 4.707 4.366 +7,8%
Veltufjármunir 1.544 1.045 +47.8%
Eignir samtals 6.251 5.410 +15.5%
[ Skuld/r oq eiaið té: |
Eigið fé 745 2.494 +3,4%
Tekjuskattsskuldbinding 2.003 168 +18,5%
Langtímaskuldir 168 2.003 +31,1%
Skammtímaskuldir 2.494 745 +13,5%
Skuldir og eigið fé samtals 6.251 5.410 +15.5%

Kennitölur og sjóðstrevmi 1998 1997 Breyling
Eiginfjárhlutfall 43% 46%
VeltUfé frá rekstri Milljónir króna 438 631 -30,7%

SÍLDARVINNSLAN hf. í Nes-
kaupstað var gerð upp með 122
milljóna króna hagnaði á árinu
1998, eftir að tekið hefur verið tillit
til 112,6 milljóna króna tekjufærslu
vegna óreglulegra liða. Hagnaður af
reglulegri starfsemi nam hins vegar
14,4 milljónum króna sem er mun
lakari aíkoma en árið áður. Gengi
hlutabréfa félagsins lækkaði í gær
um rúm 12% í kjölfar fréttar um af-
komu þess.
Veltufé frá rekstri var 437,5 millj-
ónir króna og hefur einungis tvisvar
í sögu félagsins verið meira. Rekstr-
artekjur námu 4.169,7 milljónum
króna og jukust um 1,2% á milli ára
en rekstrargjöld vora 3.557,2, sem
er 7,5% aukning. Hagnaður fyrir af-
skriftir, fjármagnsliði og áhrif frá
dóttur- og hlutdeildarfélögum nam
612,5 milljónum króna, eða sem
svarar til 14,7% af rekstrartekjum.
Árið áður var þessi fjárhæð 813,7
milljónir króna, eða 19,7% af rekstr-
artekjum.
Afskriftir námu samtals 402,7
milljónum króna, samanborið við
341,7 milljónir króna árið áður og
má rekja þessa aukningu til mikilla
fjárfestinga félagsins. Fjármagns-
gjöld námu 178,2 milljónum króna
samanborið við 143,4 milljónir
króna árið 1997. Ahrif dóttur- og
hlutdeildarfélaga valda 7,8 milljóna
króna lækkun hagnaðarins, saman-
borið við 2,7 milljóna króna hækkun
árið áður. Reiknaðir skattar nema
9,4 milljónum króna, samanborið
við 109,8 milljónir króna árið áður.
Hagnaður af reglulegri starfsemi
félagsins var því 14,4 milljónir
króna, samanborið við 221,6 milljón-
ir króna árið 1997.
Þegar tekið hefur verið tillit til
annarra tekna og gjalda er Sfldar-
vinnslan hf. gerð upp með tæplega
122 milljóna króna hagnaði, saman-
borið við 332,3 milljónir króna árið
áður. Aðrar tekjur og gjöld saman-
standa að stærstum hluta af sölu-
hagnaði hlutabréfa á árinu og öðr-
um söluhagnaði, að teknu tilliti til
skattgreiðslna. Veltufé frá rekstri
nam 437,5 milljónum króna, sem
fyrr segir, samanborið við 631,2
milljónir króna árið áður.
Heildareignir Sfldarvinnslunnar
hf. í árslok 1998 vora bókfærðar á
6.250,8 milljónir króna. Skuldir og
skuldbindingar námu hins vegar
3.671 milljón króna og var því eigið
fé félagsins í árslok 2.579,8 milljónir
króna, samanborið við 2.494,1 millj-
ónir króna í árslok 1997. Eigið fé
hafði því aukist um 85,7 milljónir
króna á milli ára, eða um 3,4%. I árs-
lok var eiginfjárhlutfall félagsins
41,3%, samanborið við 46,1% í lok
ársins 1997. Veltufjárhlutfallið var
1,83, samanborið við 1,40 í árslok
1997 og innra virði hlutafjár var 2,93,
samanborið við 2,83 í árslok 1997.
Afkoma nýja flskiðjuversins
mun lakari en búist var við
Björgólfur Jóhannsson, forstjóri
Síldarvinnslunnar hf., segir að af-
koma félagsins valdi vonbrigðum,
enda sé hún mun lakari en áætlað
hafði verið.
,Meginskýringin er sú að afkoma
nýja fiskiðjuversins var mun lakari
en gert hafði verið ráð fyrir. Það
skilaði engri framlegð á árinu en í
áætlunum var gert ráð fyrir 140
milljóna króna framlegð þess.
Ástæðan liggur í því að fiskiðjuver-
ið fékk einungis 6.550 tonn af loðnu
og sfld til vinnslu á árinu en áætlan-
ir gerðu ráð fyrir 13.400 tonnum.
Þá gerði efnahagskreppan í Rúss-
landi það að verkum að ekkert var
fryst af loðnu fyrir Rússlandsmark-
að seinni hluta ársins og fram-
leiðsla fyrir þann markað á fyrri
hluta ársins lækkaði veralega í
verði því sú framleiðsla var ekki
seld fyrr í lok ársins," segir hann.
Björgólfur segir að bolfiskfryst-
ingin hafi að vísu komið betur út en
áætlanir gerðu ráð fyrir en fiski-
mjölsverksmiðjan lakar sökum
lækkandi verðs á mjöli og lýsi seinni
hluta ársins.
.Utgerð félagsins gekk samkvæmt
áætlun að öðra leyti en því að rækju-
skipið Blængur NK 117 kom mun
verr út en áætlanir gerðu ráð fyrir.
Skipið var selt til Skagstrendings hf.
í árslok," segir Björgólfur.
Hann segir rekstrarhorfur fyrir
yfirstandandi ár þokkalegar. Að
vísu sé afurðaverð í mjöli og lýsi til-
tölulega lágt um þessar mundir og
það verð sem fáist fyrir frystar af-
urðir á Rússlandsmarkaði sé mikl-
um mun lægra en á síðustu vetrar-
vertíð. „Á hinn bóginn ræður félag-
ið yfir miklum veiðiheimildum í
loðnu og veiðamar hafa gengið
mjög vel að undanförnu. Ennfrem-
ur býst ég við að mjölgeymarnir,
sem félagið fjárfesti í á liðnu ári,
muni sanna gildi sitt á næstu vik-
um. Þá höfum við unnið að því að
treysta rekstur fiskiðjuversins og
það starf mun væntanlega skila sér
í bættri afkomu. Ef væntingar okk-
ar um góð aflabrögð í loðnu, síld og
kolmunna ganga eftir, 00141 ég því
nokkuð bjartsýnn fram á veginn."
Veldur töluverðum
vonbrigðum
Tryggvi Tryggvason, forstöðu-
maður mai’kaðsviðskipta Lands-
banka Islands hf., segir afkomu
Sfldarvinnslunnar valda töluverðum
vonbrigðum.
„Framlegðarhlutfallið lækkar
veralega, eða um fjórðung úr 20% í
15% á sama tíma og afskriftir og
fjármagnskostnaður era að aukast
verulega. Fjárfesting í nýju fisk-
iðjuveri er ekki að skila því sem ætl-
ast var til enda hefur loðnufrysting
bragðist síðustu 2 ár, auk þess sem
Rússlandsmarkaður hefur nánast
alveg lokast. Gengi hlutabréfa fé-
lagsins hefur þegar lækkað um rúm
12% í kjölfar fréttar um afkomu
þess, enda afkoman nokkuð undir
væntingu markaðarins," segir
Tryggvi.