Morgunblaðið - 06.03.1999, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 6. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Vaxandi spenna í samskiptum Angóla og Zambíu
Forsetar
afstýra
Jóhannesarborg, Pretoría. Reuters.
NELSON Mandela, forseti Suður-
Afríku, og Robert Mugabe, forseti
Zimbabwe, hittust á einkafundi í
gær til þess að ræða vaxandi
spennu í samskiptum Angóla og
Zambíu í kjölfar vopnaðra átaka
angólska stjómarhersins og skæru-
liðasveita UNITA. Sögðust forset-
amir vera að reyna að miðla málum
milli nágrannaríkjanna áður en átök
brytust út.
Stjómvöld í Angóla hafa sakað
Zambíustjóm um að styðja skæru-
liða UNITA-hreyfingarinnar með
hergagnasendingum. Stjórnvöld í
reyna að
átökum
hans á höfuðstöðvar UNITA fyrr í
vikunni. Á þriðja hundrað stjómar-
hermanna hafi fallið og mikið af
vopnum hafi verið gert upptækt.
Aukin spenna í samskiptum
Angóla og Zambíu getur haft víð-
tæk áhrif í Mið-Afríku þar sem
Angólastjóm og stjórn Mugabes í
Zimbabwe styðja Laurent Kabila í
Kongó, sem berst við skæraliða-
hreyfinguna RCD. RCD-skæraliðar
njóta aftur á móti stuðnings Úg-
anda og Rúanda. Stríð milli Zambíu
og Angóla getur því aukið enn á
ófriðinn á svæðinu.
Zambíu hafa neitað ásökunum þess
efnis og segja þær sprottnar af því
að þau leyfi ekki stjórnarher Angóla
að berjast við ÚNITA-skærahða
innan landamæra Zambíu. Hefur
Jose Eduardo dos Santos, forseti
Angóla, einnig sakað Úganda, Rú-
anda og smáríkin Tógó og Burkina
Faso um að styðja skæruliða.
UNITA og stjómarher Angóla
hófu vopnuð átök í desember sl. eft-
ir að vopnahléssamningur, sem und-
irritaður var árið 1994, var rofinn.
UNITA-skæraliðmar segjast hafa
gersigrað stjómarherinn í árás
Moskvu, Baku. Reuters.
BORIS Jeltsín, forseti
Rússlands, hefur óskað
þess að Borís Berezov-
skí verði vikið úr starfi
framkvæmdastjóra
Samveldis sjálfstæðra
ríkja (CIS). Líklegt er
tahð að tillaga Jeltsíns
njóti stuðnings flestra
þjóðarleiðtoga innan
Samveldisins, en Heid-
ar Alíjev, forseti
Aserbaidsjans, lýsti þó
yfir í gær að Berezov-
skí hefði verið valinn til
starfans af öllum leið-
togum Samveldisríkj-
anna og Jeltsín hefði
ekkert umboð til þess
að víkja framkvæmdastjóranum úr
starfi.
Borís Berezovskí er rússneskur
fjármálajöfur sem lét mikið fé af
hendi rakna í kosningasjóð Jeltsíns
í forsetakosningunum árið 1996.
Hann var staddur í Baku í
Aserbaídsjan í gær, þ.s. hann átti
fund með Alíjev forseta. Berezovskí
sagði fréttmönnum að atlaga Rúss-
landsforseta gegn sér bæri keim af
heimsvaldastefnu, Jeltsín hefði ekk-
ert umboð til þess að reka sig úr
starfi, þá ákvörðun
yrðu allir leiðtogar
Samveldisins að taka.
Jeltsín er á sjúkra-
húsi vegna magasárs
en er á batavegi. Hann
er sagður hafa hringt í
starfsbræður sína ell-
efu í gær til þess að
æskja stuðnings þeirra
við brottrekstur Ber-
ezovskís. Búist var við
því að formlega yrði
gengið frá brottvikn-
ingunni í gærkvöldi.
Talsmaður Leóníds
Kuehma, forseta Úkra-
ínu, sagðist gera ráð
fyrir að flestir leiðtog-
ar Samveldisríkjanna styddu
Jeltsín, en Kuchma tilnefndi Ber-
ezovskí til starfans árið 1997.
Edúard Sjevardnadse, forseti Ge-
orgíu, sagðist í gær vera þeirrar
skoðunar að Jeltsín ætti að ráðfæra
sig við starfsbræður sína um breyt-
ingar sem þessar.
Samveldi sjálfstæðra ríkja var
stofnað árið 1991 til þess að sam-
ræma öryggis- og efnahagsstefnu
landanna 12 er áður tilheyrðu Sov-
étríkjunum.
Kínverska
þingið sett
í SETNINGARRÆÐU við upphaf
kínverska þingsins í gær hafnaði
Zhu Rongji, forsætisráðherra
Kína, einræðiskenndum og
ómannúðlegum stjórnaraðferðum.
Lagði hann áherslu á að stöðug-
leiki yrði forgangsatriði í kín-
verskum stjórnmálum, bæði í
efnahagslegu og félagslegu tilliti,
en óánægja meðal almennings í
landinu hefur farið vaxandi að
undanfornu. Rongji færði Kín-
veijum hins vegar ekki ýkja upp-
örvandi fréttir af horfum í efna-
hagsmálunum og var ljóst af máli
hans að Kínastjórn myndi áfram
eyða miklu fjármagni til að
tryggja hagvöxt í landinu. Ræða
Rongjis virtist reyndar ekki vekja
ýkja mikinn áhuga Jiangs Zemins,
forseta Kína, en hér sést hann
dotta við þingsetninguna í gær.
Hlýjasti
áratugurinn
Lundúnum. Thc Daily Telegraph.
SÍÐASTI áratugur var sá
hlýjasti á jörðinni allt þetta ár-
þúsund og síðastliðið ár var
það heitasta í sex aldir. Þessu
héldu í fyrradag fram banda-
rískir vísindamenn sem hafa
rannsakað gögn sem gefa vís-
bendingar um veðurfar liðinna
alda í hinum ýmsu heimshlut-
um, þ.á m. borkjama úr Græn-
landsjökli
Sótt að riíssneskum auðjöfri sem fer
fyrir Samveldi sjálfstæðra ríkja
Jeltsín vill reka
Berezovskí
Borís Berezovskí
Reuters
MADELEINE Albright hitti Xanana Gusmao, leiðtoga skæruliða á
Austur-Tímor, í Jakarta í gær.
Madeleine Albright í Indónesíu
Alþjóðlegt gæslu-
lið til A-Tímor?
Jakarta. Reuters.
BANDARÍKJASTJÓRN sagði í
gær að hún vildi sjá alþjóðlegt
gæslulið, hugsanlega á vegum Sa-
meinuðu þjóðanna, á Austur-
Tímor. Háttsettur embættismaður
innan bandaríska utanríkisráðu-
neytisins, sem er í fór með Madel-
eine Albright utanríkisráðherra í
Indónesíu, sagði að grunsemdir
væru uppi um að ákveðin öfl innan
indónesíska hersins væru að víg-
væða hópa Austur-Tímora sem
kjósa áframhaldandi samband við
Indónesíu.
Austur-Tímor hefur verið verið
vettvangur átaka milli stjómarhers
Indónesíu og skæruliða sem barist
hafa fyrir sjálfstæði eyjunnar síðan
Indónesar hertóku hana árið 1975.
I janúar sl. lýsti Indónesíustjóm
því yfir að Austur-Tímorar gætu
öðlast sjálfstæði ef þeim þætti auk-
in sjálfsstjóm ekki nægjanleg.
Albright sagði í ræðu sem hún
hélt í Jakarta, höfuðborg
Indónesíu, að stöðva yrði ofbeldis-
verk á stríðshijáðri eyjunni áður
en pólitísk lausn yrði fundin.
„Markmiðið má ekki vera að
sneiða Austur-Tímor í sundur eða
henda fyrir róða; frekar ber að
tryggja félagslega samleitni og líf-
vænleika á eyjunni - hvort sem því
verður náð með sjálfstjóm eða
sjálfstæði," sagði Albright.
Hætta á borgarastríð
i komi sjálfstæði í hasti
Sérfræðingar í málefnum
Indónesíu hafa varað við því að
Austur-Tímorar kunni að vera illa
undir það búnir að öðlast sjálfstæði
með skömmum fyrirvara og að
borgarastríð gæti fylgt í kjölfarið.
Museweni líkir
morðum við
ódæði IRA
Kampala, Slokklidlmi. Reuters, Daily Telegraph.
BRESKIR rannsóknarlögreglu-
menn komu í gær til Kampala, höf-
uðborgar Úganda, til að aðstoða
við leitina að morðingjunum, sem
urðu átta ferðamönnum að bana í
Bwindi-þjóðgarðinum á mánudag.
Yoweri Museveni, forseti Úganda,
bar í gær morðin saman við mann-
skæð tilræði írska lýðveldishersins
IRA í Bretlandi. Hann spáði því að
ferðamenn myndu leggja leið sína
aftur í þjóðgarðinn „innan fáeinna
mánaða“.
Háttsettur herforingi í Úganda-
her lýsti því yfir í fyrradag, að
fímmtán skæruliðanna, sem urðu
erlendu ferðamönnunum að bana,
hefðu verið vegnir af rúandískum
hermönnum en leitin að hinum
stendur enn yfir.
Erasmus Öpio, yfirmaður rann-
sóknarlögreglunnar í Úganda,
sagði í gær að hópur rannsóknar-
lögreglumanna frá Alríkislögreglu
Bandaríkjanna (FBI) og Scotland
Yard í Bretlandi ynni að rannsókn
málsins í Rúanda, Kongó og Úg-
anda.
Þrír lögreglumenn á vegum
Scotland Yard í London komu til
Kampala í gærmorgun til að vinna
að rannsókn málsins.
Skæruliðamir, sem vora um 150
talsins, tóku fjórtán manns í gísl-
ingu og drápu átta þeirra í þeim til-
gangi að koma því á framfæri, að
önnur ríki, sérstaklega Bandaríkin
og Bretland, ættu ekki að skipta
sér af innanríkismálum í Rúanda.
Yfirvöld í Bretlandi og Banda-
ríkjunum segjast munu leggja sitt
af mörkum við að hafa hendur í
hári morðingjanna og leiða þá fyrir
rétt.
Ottast ekki hótanir
Bill Clinton, forseti Bandaríkj-
anna, sagði ríkisstjórn sína ekki
óttast hótanir skæruliðanna og
sagði yfirvöld í Bandaríkjunum
mundu gera allt sem í þeirra valdi
stæði til að hafa hendur í hári
skæraliðanna.
„Hafi þessari árás verið ætlað
að vara Bandaríkin við að styðja
þau yfirvöld á svæðinu, sem vilja
vinna að friði, mega hinir sömu
vita, að grimmdarverk þeirra
hræða okkur ekki,“ sagði Clinton á
fimmtudag.