Skírnir - 01.01.1920, Page 37

Skirnir]
Elías Lönnrot og Kalevala.
31
samdi og gaf út á finska tungu fjölda bæklinga, bæði í
bundnu máli og óbundnu, þar sem hann berst á móti
hleypidómum og hjátrú manna, og vinnur að útbreiðslu
margvíslegrar, nytsamrar þekkingar. Sérstaklega eggjar
hann æskulýðinn lögeggjan að nota flnska tungu einvörð-
ungu, er þeir ávarpi samlanda sína í riti. En til að full-
komna sig í notkun flnskrar tungu væri að eins ein leið,
°g' hún væri sú, að leggja hlustirnar rækilega að vörum
finskrar alþýðu, sérstaklega er hún hefði yfir þjóðkvæði
sín og forna söngva Lærisveinn Juteinis, Gottlund, verð-
ur þá líka einna fyrstur til þess að ferðast um sveitir
Finnlands í því skyni að safna finskum þjóðkvæðum. En
þá hafði nokkuru áður (c.1818) læknir einn, Zachris Tope-
tius, íaðir skáldsins fræga, gefið út 5 smáhefti samskonar
Þjóðkvæða, og áður nefndur von Becker gert fyrstu til-
raurina til að lesa sér úr þjóðkvæðum þessum eða kvæða-
brotum samankangandi sögu höfuðpersónunnar í þeim
flestum, — hins »vitra gamla Váinámöinens®. En sú
ófullkomna tilraun er fyrir það frægust, að fyrir hana
fseðist í sálu þess manno, sem hér skal sérstaklega minst,
fiugmyndin um að lesa öli þessi fornu þjóðkvæði saman
í eina heild, er leiðir til þess, að hinn heimsfrægi þjóð-
kvæðabálkur Kalevala verður til.
En sá maður hét Elias Lönnrot.‘)
Nafnið Elias Lönnrot er virðulegast talið allra
Uafna, hvort heldur er í menningarsögu Finna yfirleitt eða
1 bókmentasögu þeirra sérstaklega, enda hefir hann með
réttu verið talinn »Kólumbus finska þjóðskáldskaparins,
grundvallandi finska ritmálsins og þann veg i eiginleg-
asta skilningi faðir finsku bókmentanna« (E. Aspelin).
Elias Lönnrot var af alþýðufólki kommn og ólst upp
við mestu fátækt. Faðir hans var sveitarklæðskeri, Jó-
fiann Elías Lönnrot í Paikkaríþorpi í Sammatti-sókn á
‘) (Efisagan er þrædd eftir riti 0. A. Kallio: Elias Lönnrot,
Belsingfors 1902, en jafnframt stnðst mikillega við skrautritið: Finland
* 19de seklet. Framsteld i ord ock bild. Helsingfors 1898.