Tímarit lögfræðinga - 01.04.1955, Blaðsíða 12

lendingi að taka sér konu, þegar hann er í Noregi, þótt
kvæntur sé hér á landi. Á einkvænisreglunni varð að sjálf-
sögðu engin breyting við siðskiptin, þótt talið sé, að á
þeirri skoðun hafi örlað í fyrstu ritum Lúthers um hjú-
skaparmálefni, að tvíkvæni væri út af fyrir sig ekki and-
stætt góðum siðum. Lúther leyfði og Filipusi frá Hessen
tvíkvæni árið 1540. Ef nefna ætti þess dæmi hér á landi,
að stjórnvöld hafi lagt samþykki sitt á tvíkvæni, mætti
helzt nefna tilvik það, sem greinir í konungsleyfi 13. nóv.
1816, þar sem staðfestur er hjúskapur manns, er stofnað
hafði hjúskap eftir að hafa fengið lagaskilnaðarleyfi hjá
Jörundi Jörundssyni og leyfi hans til að ganga í nýjan
hjúskap (L.f. I. VII, 639). Dr. Helgi P. Briem sýnir
fram á það í riti sínu Sjálfstæði íslands 1809, Reykjavík
1936, bls. 402—405, að leyfi Jörundar til lögskilnaðar
a. m. k. hafi aðeins verið árétting á leyfi, er konungur hafði
veitt, og hafi Jörundur aðeins undirritað leyfi konungs,
en Jörundur komst yfir leyfi þetta, áður en það var afhent
leyfishafa. (Um önnur hjúskaparleyfi, er Jörundur veitti,
sjá sama rit, bls. 405—6).
Geta má þess, að lengstum hefir verið talið, að tví-
kvænishjúskapur væri markleysa (ipso jure nullum) og
þyrfti því ekki að ógiida hann sérstaklega, sjá og lands-
höfð.br. 16. jan. 1895, nr. 3. Samkv. 1. nr. 39/1921 er
slíkur hjúskapur ekki marklaus, ef öðrum skilyrðum er
fullnægt, og þarf því að gera reka að þvi að ógilda hann.
Drepa má á það, að í hjónabandsgreinunum frá 1587 var
ákvæði um það, er maður var talinn af vegna þátttöku í
styrjöld eða af öðrum sökum. Var hinum makanum heimilt,
er svo stóð á, að fá sérstakan úrskurð um hvarf maka
síns og mátti taka það ákvæði í úrskurð þenna, að þeim
maka, er beiddist úrskurðarins, væri rétt ið ganga að
nýju í hjúskap.Ef nú hinn horfni maki kom fram, gat
hann krafizt þess, að hinn makinn sliti yngra hjúskapnum
og tæki upp hjúskaparsambúð við sig, þó því aðeins að
horfni makinn hefði haldið trúnað sinn við hinn
74