Morgunn - 01.12.1974, Síða 22

100
MORGUNN
Ágústínus til Meister Eckharts Heilagar Teresu og Taulers
alla leið til Thomasa Kempis, Jakobs Böhme og þaðan inn
í þýzku heimspekina þar sem hin mýstiska heimspeki hefur
blundað vært og aldrei horfið. Einnig hefur hún átt sér sess
í kirkjulegum athöfnum mest í austurkirkjunni eða grísku og
rússnesku kirkjunni svo í rómversku kirkjunni og minnst í
mótmælendakirkjunum, þótt Lúther hafi aðhyllst mýstik að
verulegu marki. Einnig mætti nefna mýstiska trúflokka eins
og kvekara o. fl.
f Biblíunni er ekki mikla mýstik að finna. Þó má finna
orð Krists sem túlka mætti í hennar anda eins og þetta:
„Guðs ríki er hið innra með yður“, sem reyndar má þýða
úr griska frumtextanum sem „Guðs riki er á meðal yðar“.
f Jóhannesar guðspjalli er áberandi svokölluð Krists mýstik:
„Ég er i föður mínum og þér í mér og ég í yður“. Hjá Páli
postula er þess konar Krists mýstik einnig áberandi. Kirkjan
er skilin sem jarðneskur líkami Krists, sem er líf hennar og
andi, en hún jarðneskt verkfæri hans.
Fyrir utan kirkjuna á tímum frumkristinnar bjó mýstikin
um sig í Gnostisismanum. Á tímum Nýplatónismans í upp-
hafi 3. aldar eftir Krist streymir mýstikin inn í kirkjuna.
Nýplatónsiminn hefur varanleg áhrif á mýstik innan kirkj-
unnar, áhrif sem vara enn í ríkum mæli og til þeirra er rakin
upphygging margs i kenningakerfi og guðsþjónustu ka])ólsku
kirkjunnar.
Nýplatónisminn — líkt og Plató sjálfur — talar um Guð sem
hinn Eina eða hið F.ina, hann er ópersónulegur hyldýpi og frá
þessu hyldýpi streymir verund eða lífskraftur til alls þess
sem hefur verund eða líf. En verundin streymir í 3 stigum
til efnisins og er það í anda Platós sjálfs er hann skipti mönn-
unum i þrennt: F.fst eru andans menn, t. d. heimspekingar
na:st eru hermenn og loks verkamenn og baíndur. Plató lítur
niður á efnisheiminn og vinnuna, nokkuð sem átti eftir að
reynast afdrifaríkt Vesturlöndum, þangað til Marx kemur og
gerir verkamanninn að hetjunni. í kristinni trú liggur sá
hugsunarháttur einmitt nærri því að Guð er skapari og menn-