Vera - 01.02.2005, Blaðsíða 37

Það er ekki spurning í mínum huga að
það á að nýta þennan dóm til þess að
breyta þeirri staðreynd að konur hafa
einungis um 70% af launum karla á
íslenskum vinnumarkaði.
Sérstaklega vona ég að kvennastéttir
sjái sér leik á borði að pressa á um
betri kjör í kjarasamningum
samið við konur sem voru i þessum störfum," segir Guðrún.
Hvernig stóð á þvi að þú ákvaðst að fara i mál við bæinn?
„Ég bjóst alltaf við að samið yrði við mig en þegar Ijóst var aó
það ætluðu bæjaryfirvöld ekki aó gera varð ég að halda áfram,
sjálfrar min vegna. Það er vont að finna sig órétti beitta og starfs-
matió 1996 gaf okkur konum sem gegndum samanburðarstörfunum
tækifæri til að leita eftir Leióréttingu á launum okkar til jafns við þá
karLa sem gegndu samanburðarstörfunum. Það gerði ég fyrst form-
Lega tveimur árum síðar, eða 1998, en var hafnað. Seint á árinu
2000 fór ég aftur i gang með þetta mál og fékk mér Lögfræðing tiL
að annast samskipti við bæinn. Þaó er skemmst frá því að segja að
þessi feriLL aLLur hefur verið óhemju langdreginn og menn hafa
stundað mikLar æfingar til þess aó draga mátió á Langinn. Þáttur
stéttarféLaganna var enginn, ég mætti algeru tómlæti þar og hef
ekki enn fengið nein viðbrögð frá stéttarfélögum mínum sem eru
tvö. Hins vegar hef ég fengið mikinn og góðan stuðning frá nánasta
samstarfsfóLki mínu, fjöLskyLdu og vinum."
Hefur þetta ekki verið erfitt?
„Þetta hefur verið mjög erfitt og í raun tekió töLuverðan toLL af
mér. SérstakLega hefur þaó verió erfitt hvað máLið hefur dregist á
Langinn. Það er auðveLdara að umbera áLag þegar því Lýkur eftir
stuttan tíma en þegar fóLk býr við mikið andlegt álag svo árum
skiptir þá er það mjög erfitt."
Hvað heldur þú um framhaldið? Verður ekki hægt að nýta
þessa niðurstöðu öðrum til framdráttar?
„Þaó er ekki spurning í minum huga aó þaó á að nýta þennan
dóm tiL þess að breyta þeirri staðreynd að konur hafa einungis um
70% af Launum karla á íslenskum vinnumarkaði. SérstakLega vona ég
að kvennastéttir sjái sér leik á borói að pressa á um betri kjör í
kjarasamningum. Kannski verður að einhverju leyti að finna nýjar
LeikregLur og það er bara fínt. Það er Líka mín skoðun að stéttarfé-
lögin verði að koma meira að þessum máLum í framtiðinni, sérstak-
tega vegna þess að þetta er varLa fær leió fyrir einstakLinga," sagði
Guðrún að lokum.
Að bera saman barnavernd og gatnagerð
SIF KONRÁÐSDÓTTIR HÆSTARÉTTARLÖGMAÐUR
» Dómur Hæstaréttar íslands f máli deildarstjóra hjá Akureyr-
arbæ frá 20. janúar s.l. kemur i kjölfar mála tveggja fyrrum
kvenstjórnenda hjá bænum. í málinu var Akureyrarbær dæmdur
til að greiða Guðrúnu Sigurðardóttur deildarstjóra ráðgjafar-
deildar bæjarins rúmar sex milljónir króna i skaðabætur að
meðtöldum dráttarvöxtum, auk málskostnaðar. í máli fyrrum
jafnréttisfulltrúa bæjarins, sem dæmt var i Hæstarétti 31. mai
2000, voru i fyrsta sinn borin saman störf á ólikum sviðum.
Taldi Hæstiréttur störf jafnréttisfulltrúans og atvinnumálafull-
trúa jafnverðmæt og sambærileg í skilningi jafnréttislaga.
Nýjasti dómurinn gegn Akureyrarbæ er staðfesting á sjónarmiðum
úr fyrri dómi; samningsfreLsi á vinnumarkaði takmarkast af jafnrétt-
islögum, kjarasamningar geta einir sér ekki rétttætt Launamun miLli
kynja, úrLausn þess hvort störf teLjist „jafnverðmæt og sambæriLeg"
byggist á heiLdstæðu mati og getur verið um sLík störf að ræða, þó
einstakir þættir þeirra séu óLikir og þau krefjist tiL dæmis mismun-
andi menntunar en markmiöi jafnréttislaga verði ekki náð, eigi
Launajöfnuður einungis að ná tiL fólks innan sömu starfsstéttar.
Sönnunarfærslu i máLinu var þannig háttað að starfsLýsingar og
samanburðarmat á starfi Guðrúnar og deildartæknifræóings var Lagt
fram. Þótti þetta Leiða verulegar Líkur að því að störfin hafi verið
svo sambærileg að inntaki og ytri búnaði, þótt þau væru á mismun-
andi sviðum, að Guðrúnu hafi verið mismunað í kjörum i skiLningi
jafnréttisLaga. Samkvæmt almennum sönnunarregLum og sérstakri
sönnunarregLu jafnréttisLaga, varð þá Akureyrarbær að sanna að
mismunandi kjör hafi ekki grundvaLLast á kynferði. Sjónarmið bæj-
arins um að Laun verk- og tæknifræðinga hafi um Langt skeið verið
hærri en annarra starfsmanna, óháð kyni, sem bærinn sagði meðaL
annars skýrast af markaðslegum ástæóum, voru ekki talin haldbær
rök fyrir Hæstarétti tiL að réttLæta Launamun. Atvinnurekandi verð-
ur með öðrum orðum að sýna fram á að hLutlægar og máLefnaLegar
ástæður réttLæti Launamuninn og nægir konu að Leiða Líkum að því
að störf séu sambæriLeg og jafnverðmæt og kjör mismunandi til að
veLta sönnunarbyrðinni yfir á atvinnurekandann.
Merkilegur dómur
Að mínu mati er síðasti dómurinn gegn Akureyrarbæ merkiLegur í
fyrsta lagi fyrir þá sök að unnt er að bera saman ákafLega ólík störf
sem unnin eru við óLíkar aðstæður og i öðru Lagi fyrir þá sök að ekki
dugar atvinnurekanda að visa bara til markaðssjónarmiða, heLdur
þarf hann beinlínis að leggja fram gögn og láta eftir atvikum fara
fram heiLdarsamanburó, vilji hann eiga möguleika á því að sýna
fram á að Launamunurinn skýrist af einhverju öðru en kynferði. Ólik
störf geta verið sambærileg og enn hefur ekki tekist að sýna fram á
fyrir ísLenskum dómstóLum að markaðssjónarmið ráði Launamun i
þeim málum sem þar hefur reynt á.
vera / 1. tbl. / 2005 / 37