Þjóðmál - 01.06.2010, Page 61

Þjóðmál SUmAR 2010 59
„tjón“ SÍ hefði orðið 40% af því sem það varð,
ef neyðarlögin hefðu ekki komið til . Hið bók­
haldslega tjón bankans hefði því án neyðar laga
orðið 60 til 80 milljarðar króna, sem var innan
við eiginfé bankans . Tjón annarra sem lánuðu
íslensku bönkunum, og trúðu eins og hann
endur skoðuðum reikningum um eignastöðu
þeirra, varð nálægt 5000 milljörðum króna .
Innan við 5% af heildartjóninu lendir því á
Seðla bankanum (innan við 2% án neyðarlaga)
og hlýtur það á alla mælikvarða mælt að teljast
ótrú lega vel sloppið . Um leið tókst Seðla bank­
anum að verja gjaldeyrisforða sinn svo að þar
tapaðist ekki neitt, en algengt var að í öllu þessu
umróti töpuðu seðlabankar á milli 15 og 25 %
af gjaldeyrisvarasjóðum sínum . Ætli nefndin sér
í raun að starfa eftir lögunum um sjálfa sig og
leita fyrst að sannleika og síðar að sök, hlýtur
hún að sýna þessu síðasta atriði áhuga .
Nefndin getur þess sérstaklega sem röksemda­
færslu fyrir því að Seðlabankinn hefði getað hert
veðkröfur sínar umtalsvert, að það hafi Seðla­
banki Lúxemborgar og Seðlabanki Evrópu
gert nokkrum sinnum gagnvart Íslandi . Þetta
er mjög ónákvæmt hjá nefndinni . Seðlabanki
Lúxem borgar breytti engum veðlánareglum
gagnvart íslenskum bönkum . Það giltu engar
sérreglur þar um þá . Þeir tóku öll sín „óvörðu“
lán þar eftir þeim reglum sem almennt giltu
gagnvart Seðlabanka Evrópu, sem Seðlabanki
Lúxemborgar annaðist veðlán fyrir gagnvart
bankastofnunum sem þar störfuðu . Seðlabanki
Lúxemborgar hótaði einfaldlega að beita
geðþóttavaldi, sem hann taldi sig hafa samkvæmt
reglum Seðlabanka Evrópu, ef íslensku bank­
arnir drægju ekki úr lausafjárfyrirgreiðslu
sinni hjá honum . Lántaka íslensku bankanna
hjá Seðlabanka Lúxemborgar var þá um 5
milljarðar evra, sem var svipuð fjárhæð og
þeir höfðu að veðláni hjá Seðlabanka Íslands .
Á þeim tíma voru aðeins um 10% af tekjum
þeirra og eignum í útibúum þeirra í Lúxemborg
og nam lánafyrirgreiðsla þeirra þar nærri 25%
af heildarútlánum til banka þar í landi . Þetta
fannst stjórnendum Seðlabanka Lúxemborgar
orðið óeðlilega mikið, og þarf engan að undra .
Mið að við umfang íslenskrar bankastarfsemi í
Lúx emborg var veðlánafyrirgreiðslan þar marg­
föld á við fyrirgreiðslu seðlabanka heima ríkis
íslensku bankanna . Þótt yfirmenn Seðla banka
Lúxemborgar tækju fram að íslensku bank arn ir
hefðu hvorki brotið lög né heldur reglur Seðla­
banka Lúxemborgar knúðu þeir á um, með lítt
dulbúnum hótunum, að íslensku bankarnir
drægju „sjálfviljugir“ úr sókn sinni í veðlán í
Seðlabanka Lúxemborgar . Um það var gert „sam­
komulag“ og það samkomulag þrengdi auðvitað
enn veika stöðu íslenska bankakerfisins og flýtti
fyrir falli þess . Seðlabanki Íslands varð í öllum
sínum ákvörðunum að gæta þess að íslenska
peningakerfið yrði ekki fyrir óþarfa höggum
eða væri stefnt í hættu . Þar sem starfsemi dótt­
ur félaga íslensku bankanna í Lúxemborg var
svo lítill hluti af bankakerfinu þar í landi og
aðeins örstærð miðað við það bankakerfi sem
féll undir Evrópska seðlabankann, gat bank­
inn í Lúxemborg áhættulaust sett þessa þumal­
skrúfu á íslensku dótturfélögin . Enda sýndi það
sig þegar þessir bankar féllu, að engin keðju­
verkandi áhrif urðu í Lúxemborg . En eftir
stendur að röksemd nefndarinnar í bréfi til
undirritaðs um að breytingar á veðlánareglum
Seðla banka Lúxemborgar sýni og sanni að
Seðla banki Íslands hefði einnig getað breytt
sínum reglum eru fullkomlega staðlausir stafir .
Í fyrsta lagi var engum reglum breytt, og Seðla­
banki Íslands hefði ekki getað leyft sér þá fram­
göngu sem Seðlabanki Lúxemborgar gerði
vegna áhrifa á peningakerfið . Þá er rétt að geta
þess að fullyrðing í bréfi nefndarinnar á bls . 3
um að undirritaður hafi komið til skýrslutöku
hinn 7 . ágúst 2008 er hæpin, vegna þess m .a . að
þá höfðu bankarnir enn ekki hrunið og nefndin
var ekki til .
Um tölulið 2 í sama kafla
Varðandi athugasemdir nefndarinnar um
þennan lið hefur hún ekki tilgreint þær reglur
í settum lögum sem þessi athugasemd er
studd við . Í athugasemdum við frumvarp um
nefndina kemur skýrt fram, að séu athugasemdir
nefndarinnar um mistök og vanrækslu byggðar
á lagatúlkun sé nefndinni einnig rétt að reifa
hana . Það gerir nefndin ekki . Hún nefnir
hvorki skráð né óskráð lög . Því ber að álykta að