Vísir - 24.12.1940, Qupperneq 57

VÍSIR
57
Gunnar Sigurðsson, frá Selalœk:
ÞEGAR EG VAR
RITSTJORI VISIS - - -
Tildrög
blaðamensku minnar.
Þótt bæði annir og skamm-
degisleti torveldi löng blaða-
skrif vil eg nú samt verSa viS
bón þinni, ritstjóri góSur, og
minnast minnar stuttn rit-
stjórnartíSar viS Visi.
Til þess aS skýra það, hvern-
ig eg komst inn á blaSamensku-
brautina, verð eg meS fáum
orSum aS minnast skólaveru
minnar.
Mig henti sú skyssa snemma
á skólaárum mínum, aS lesa
tvo bekld i einu. Eg náSi aS visu
prófi, en niissti viS þetta tiltæki
svo úr sumum námsgreinum,
aS eg fylgdist ekki meS í þeim
úr því, vanrækti svo skólann,
en reiknaSi þaS liinsvegar út
meS furSulegri nákvæmná, hve
tnikla kunnáttu þyrfti til þess
aS komast belík úr bekk.
Hinsvegar las eg talsvert af
bókum, sem ekki töldust beint
til námsgreinanna, einkum
náttúrufræSi, sem altaf var
mín eftirlætisnámsgrein. Þá
grautaSi eg einnig talsvert í
• bókmentum.
I þá daga bafSi eg, eins og
margir fleiri ungir menn, mik-
inn áhuga fyrir pólitík, enda
bar pólitík þeirra tíma mjög af
seinni tíma matar- og mjöl-
sekkjapólitík, þar sem þá var
barist af breinum hvötúm fyrir
frelsi landsins og fullveldi.
Þegar eg bafSi lokiS stúd-
entsprófi voriS 1911, þá vand-
aSist máliS, þvi satt aS segja
var í þá daga sú skoSun ríkj-
andi, sérstaklega lil sveita, áð
ekki kæmi til mála aS lesa önn-
ur fræSi en guSfræSi, lögfræði
eSa læknisfræSi, en eg hafSi
enga löngun til aS lesa neitt af
þessu. Endirinn varð þó sá, aS
eg sigldi til Kaupmannaliafnar-
háskóla og tók heimspekipróf
ái’iS eftir, en í lögum las eg
ekkert, þótt eg gæfi þau upp
sem nánxsgrein.
Næsta haust lét eg innrita
mig í Háskóla íslands, gaf upp
lög, en las líliS. Áhxiginn beiixd-
ist þá rneira aS pólitik, þvi þá
var allnxikill liiti i ýmsurn, póli-
tískum máluin, eins og þeir
vita, sem þann tíma muna.
SumariS 1914 bauS góSkunn-
ingi minn, Einar Gunnarsson,
aS selja mér Vísi, og vai’S það
úr, aS eg keypti blaSiS og tók
viS ritstjói-n þess 1. sept.
Eg var sá einfeldningur aS
halda, aS eg gæti stundaS laga-
náixx samhliSa, en sá vitanlega
brátt, aS þaS var ómögulegt.
ÞaS var þvi aSalástæSan fyrir
því, aS eg seldi blaSiS áriS eftir.
Nú liafSi eg ákveSiS aS taka
próf í lögum, enda gerSi eg það
- þrem árum síSar.
BlaSið seldi eg lxlutafélagi, en
ritstjóri vai’S Hjörtur Hjartar-
son lögfræSingur, er naut
skamt viS, þvi aS hann dó á
saixia ári.
l'
Ástandið í síðustu styrjöld
og ástandið nú.
Eg tók viS i’itstjórn Vísis í
býrjun síSustu heimsstyrjaldar.
Þá var flest meS öSrum svip
en nú er hér í Reykjavík, en
því er ekki unt aS lýsa i stuttri
blaSagrein. ASeins skal drepiS
á þaS atriSi, aS þá var hækkun
á nærfelt öllum verSmætum
nxiklu örai’i en nú. Útlendar
vörur munu hafa hækkaS alt
aS helmingi minna fyrsta ár
styrjaldai’innar þá en nú, og á
innlendum vörum var hækkun-
in þá ennþá minni.
En svo aS eg snúi mér aftur
aS ritstjói’ix Vísis, þá í’eyndi eg
aS svo nxiklu leyti sem unt var
aS halda blaSinu blutlausu, en
þaS var enginn hægSax-leikur.
Þótt undarlegt megi virSast, þá
var þaS miklu erfiSara en nú.
Þýskar fréttir var næsturn ó-
möglegt aS ná í. AS vísu náSi
eg í enskar fréttir frá einhvérri
áreiSanlegustu fréttastofu Eng-
lands, Central News, en þær
voi’u vitanlega hlutdi’ægar.
Aftur á móti fékk Moi’gun-
blaSiS ensk stjórnarskeyti fyrir
tilstilli lir. Cables, sem þá var
nýlega orSinn aSalkonsúlI Bi*eta
og hélt hér vel á spilum þeii’ra.
Konsúllinn neitaSi Visi um
aS birta þessi skeyti. Honum
mun ekki hafa þótt blaSiS nógu
einhliSa enskt í skoSunum.
Centx-al News gekst þó i það,
fyrh- mig, aS fá stjórnarskeytin
lianda Visi lil birlingar hjá
enska utanríkisráSuneytinu.
Eg liefi í engu breytt um
skoSun á því, aS varnarlaus
smáJxjóS, eins og íslendingar,
á aS vera hlutlaus meS öllu i
ófriSi, sbr. grein, sem eg rit-
aSi i Visi i byrjun þess-
ai-ar styrjaldar. ÞaS eru
firn mikil, aS sjá einstök blöS
og flokka lýsa yfir fylgi sínu
við annan stríSsaðila. Fyrst og
fx’emst er þetta tilgangslaust,
þar sem við höfum vitanlega
engin áhrif á úrslit styrjaldai’-
jnnar. 1 öðru lagi er það litil-
nxannlegt, þar sem viS erum
hér henxumin þjóð, aS kyssa
svo aS nauðsynjalausu á vönd-
inn hjá Englendingum.
ÞaS má annars merkilegt
heita, IivaS mai’gir virSast sljó-
ir fyrir þvl, aS viS erum lxér
liernumin þjóS. Og áreiðanlega
eigum við eftir aS bita úr nál-
inni meS það.
ÞaS er vissa, aS af Englend-
ingum stafar ekki minni hætta
en af öSrum þjóSum, fyi’ir ís-
lenskt þjóðerni, nema meiri sé,
þar sem þeir eru manna kurt-
eisastir og öllum þjóðum leikn-
ari í aS umgangast aðrar þjóð-
ir til hagsmunaáhrifa. Islend-
ingar eru aftur á móti óvanir
að umgangast erlendar þjóðir
og þar að auki áhrifagjarnir og
snobbaðir fyrir útlendingum og
öllu því, sem útlent er.
Margir hneykslast, og það af
góSum og gildurn ástæSunx, á
framkomu kvenna hér við
enska hermenn. En hvað er það
hjá því, að sjá forystumenn
þjóðai’innar og marga svokall-
aða lxeldri nxenn flatmaga fyrir
einkeixixisbúningum enska hers-
ins.
SnobbseSIið íslenska á semxi-
lega eftir að segja betur til sín,
ef seluliSið staðnæmist hér til
langframa, og það því fremui’,
senx engir aðrir útlendingar,'
ekki einu sinni Vestui’-Islend-
ingar, eru xxú til taks, til þess
að sxxobba fyrir.
Framtíðin á eftir að sýxxa,
livort við erum nxenn til að
lialda þjóðai’heiðri vorum, þjóð-
erixi, nxáli og íxxeixningu fyrir
setuliðinu enska. En hætta er
á ferðum, það er staSreynd.
Hnífar skops og háðs
bíta best.
ÞaS munu memx sjá, er
nemxa að kymxa sér „Visi“ frá
þeii’ri tíð, er eg var ritstjóri
GUNNAR SIGURÐSSON
blaðsins, að meira ber á slcop-
og háðgreinum þar, en síSan
liefir tíSlcast bæði um það blað
og önnur. Það sýndi sig, að al-
mennixxgi féll það vel i geð, þvi
að blöð með slíkum greinum
seldust ávalt betur, og stundum
með öllu upp, eins og t. d.
greinin „Nýja bakariið", er var
unx, stjórnari’áSsúthlutun mat-
væla.
íslendingar hafa góSan
smekk fyrir skopi og háði. Það
þykist eg hafa sýnt með útgáfu
„Isleixskrar fyndni“.
Þeir þola líka yfirleitt sjálfir
skop og háð illa. Þess vegna
verður þetta beittasta vopnið á
þá sjálfa, á þjóðfélagið og
nxeiixsemdir þess.
Það er því leitt mjög, hve fá-
ir þeir eru í islenskri blaða-
nxensku, senx kunna að beita
þessu vopni, seixx þó er áreiðaix-
lega beittasla vopnið i höndum
liæfiixs manns.
Nóg er af íxieinsemdunum í
þjóðfélagiixu, seixi þörf væri að
stinga á.
Þarna er bitrasta vopnið á
hina ótrauðu, en þó óbi’yixjuðu
nxerkisbera rógs og lýgi, sem
íxijög hefir borið á i íslenskri
blaðamensku á síðai’i tímum.
Málin,
sem á dagskrá voru.
Eg myndaði mér skoðanir um
mál þau, sem rædd voru í Vísi
í ritstjórnartíð minni, án tillits
til skoðana annara niánna og
flokka, fór mínar eigin götur,
eins og eg þykist jafnan lxafa
gert i afskiftum minurn af op-
inberum málum.
FánanxáliS var nxjög til um-
ræðu uxxi þessar mundir og deilt
unx gerð hans. Eg fylgdi fánan-
um bláhvíta og lenti i x’itdeilum
15