Vísir - 24.12.1941, Qupperneq 11

JÓLABLAÐ VÍSIS
11
Jólasnjór í Noregi.
svínsfætur, og eru þeir ávallt snæddir kaldir. Mikið er um þá á
jólunum, og þykir hæfilegt að fá sér þrjá „dramma“ með hverj-
um fæti!
Eins og eg gat um hér að ofan, er rifjasteik algengasli jólarétl-
urinn, — horðuð heit á aðfangadagskvöldið, en köld næstu daga,
i morgunverð og hádegisverð. Heilsteikt smásvín, sem er eigin-
lega rússneskur réttur, hefi eg einnig oft séð framreidd á jólum.
Þá er og mikið borðað af reyktum svínslærum. Gamall og góður
norskur jólaréttur, sem þó mun heldur fátíður orðinn á seinni
'árum, er „Loppesuppe“. Hún er búin til úr fínskornu káli og
kúmeni; flýtur kúmenið gjarna ofan á, og dregur súpan nafn
sitt af því! Flatbrauðið norska er vist lítið þekkt hér. Það eru
næfurþunnar og harðar kökur, allt að áttatíu centimetrum i þver-
mál, og eru notuð af því býsnin öll, einnig með ýmsum hátiða-
mat. — Auðvitað er hvert jólaborð hlaðið allskonar ávöxtum;
það þætti lélegl jólaborð án þeirra.
Jólahald í borgum Noregs er eðlilega nokkuð keimljkt og í
borgum annara nálægra landa. Til þess að finna það sérstæða,
er helzt að leita út i sveitirnar. En segja má að jólasiðum svipi
mjög saman allstaðar á Norðurlöndum, og revndar víðar. Mis-
munurinn er aðallega falinn i lyndiseinkunnum þjóðanna, og
þeirri stenmingu sem landsliættir og ýnisar aðstæður skapa.
Eg vil því reyna að krota á pappirinn nokkurar slíkar „stemn-
ingar“ frá Noregi, ef ske kvnni að þær gæfu lesendum minum
einhverja hugmynd um nörsk jól.
VOSS: _
jþ AÐ er farið að dimma á aðfangadaginn, en tunglsljós er, og
spegilsléttur is á vatninu, sem liggur eftir endilöngum daln-
um. Á ísnum er glaumur mikill og gleði, því f jöldi ungra manna
eru að leika sér þar á skautum. Til beggja handa rísa brattar hvít-
ar hlíðar, og brúnir fjallanna bera við dimmheiðan hiriiinn. A
Vossevangen, sem er lítill kaupstaður fyrir austurenda vatnsins,
er ljósadýrð mikil, og Jjós skína i gluggum bændabýlanna á báð-
um ströndum. Sum beirra standa allbátt' j hliðum. Skautasvellið
er afburða gott, og hér er á hverju kvöldi margt sveina og meyja
á vatninu. En nú eru flestar ungu stúlkurnar heima að aðstoða
mæður sínar í hátíðaumstanginu. Helgin nálgast óðum. Alstirnd-
ur himinn hvelfist yfir vatninu og stjörnurnar speglast í ísnum.
Allt i eimi kveður við klukknahringing úr fjarska. Þá nema
MÉR hefir verið falið að skrifa eitlhvað um jólin i Noregi,
og að vísu er mér ávalt Ijúft að minnast þcss lands í
ræðu og rili. En mikið hefir verið uni þelta efni skrif-
að, og liklega örðugt að bæta þar nokkuru nýju við.
Það, sem mér dettur fyrst í hug, í sambandi við norsk jól, eru
bækur! Mestur hluti allra þeirra bóka, sem út eru gefnar þar i
landi, koma út í október—desember. Norðmenn lesa ákaflega
mikið, og útgáfustarfsemin setur svip á daglega lífið þrjá síðustu
mánuði ársins. Útvarp og blöð flytja daglega mesta fjölda af rit-
dómum og auglýsingum um bækur. Og í gluggum bókaverzlan-
anna, sem eru mýmargar, eru dag hvern viðhafnarmiklar sýn-
ingar á nýjustu verkum skáldanna. Öll þjóðin talar um bækur,
les bækur og lcaupir bækur þenna tima. Bók er algengasta jóla-
gjöfin. Þeir, sem eru vinmargir, geta eignast laglegl lítið safn á
einum einustu jólum! — Síðustu dagana fyrir jólin „stár Oslo i
bokens tegn,“ eins og það er orðað þar.
Auðvitað eykst öll verzlun gifurlega fyrir hátíðina, í Oslo eins
og annarsstaðar, en það ber langsamlega mest á bókunum.
Næst þeim að hylli og ínelum, í jólaumstanginu, myndh^era
— svinið! Rifjasteik er algengasti jólarétturinn, og það er varla
til svo aumur kotbóndi i sveitum Noregs, að hann ali ekki jóla-
grís handa sér og sínum. Er stundum allmikið kapp milli ná-
granna, að fita grísina sem mest, og margar gamansögur lil um
það efni.
Úr því að maturinn er kominn á dagskrá, er rétt að gera hon-
um betri skil.
í Noregi eru ýmsir þjóðlegir réttir, sem hér eru lítt þekktir,
og nokkurir þeirra einkum hafðir á jólum. Skal fyrst frægan
lelja: „Rakaure“, en það er silungur, verkaður á svipaðan liált
og hákarlinn hjá okkur. Það er góður og gamall siður að borða
hann á aðfangadagskvöld, ásamt hrisgrjónagraut. En sumir nota
„Lútfisk“, i stað þessa silungs, og er hann dýrindisínatur, þegar
maður er búinn að venjast honum. „Rakaure“ er ekki ókeimlík-
ur rammstækri skötu, en þó er lyktin af skötunni hreinasti blóma-
ilmur, samanborið við þef silungsins! Sjaldgæft mun vera að
öðrum fallizt á hann en þeim, sem eru honum vanir frá blautu
barnsbeini.
Aftur á móti þykir flestum „Griselabben“ góður. Það eru
Norsk jól
JEftir Kristmann Gudmundsson