Morgunblaðið - 17.01.1980, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. JANÚAR 1980
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. JANÚAR 1980
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 4.500,00 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 230
kr. eintakið.
Hvað varð um
hlut láglaunafólks
í kröfugerð ASÍ?
Töluverð átök hafa staðið yfir innan verkalýðssamtak-
anna að undanförnu um kröfugerð í þeim samningavið-
ræðum, sem senn hefjast á vinnumarkaðnum um kaup og
kjör launþega. Svo hefur virzt, sem þessi átök hafi staðið um
það, hvort að þessu sinni ætti í alvöru að gera átak í því að
rétta hlut láglaunafólks gagnvart þeim launþegahópum, sem
betur eru settir. Niðurstaða Verkamannasambands íslands
og ráðstefnu ASI varð sú, að á yfirborðinu virtist sem nú
hefði verið tekin ákvörðun um það innan verkalýðssamtak-
anna að bæta hlut þeirra, sem við lökust kjör búa.
Þegar nánar er skoðað kemur í ljós, að niðurstaðan virðist
hafa orðið önnur. Ekki verður annað séð en kröfugerð ASÍ sé
fremur til hagsbóta ýmsum hópum, sem hærra eru launaðir
innan ASÍ. Þannig mundu kröfur ASÍ, ef þær yrðu
samþykktar, hafa þau áhrif, að meðallaun byggingarmanns
mundu hækka um tæpar 70 þúsund krónur á sama tíma og
kaup verkamanna mundi hækka um 30 þúsund krónur.
Svonefnd viðmiðunartala ákvæðisvinnu iðnaðarmanna er
nú 229 þúsund krónur á mánuði. Samkvæmt kröfum ASÍ á
hún að hækka um sömu krónutölu og 300 þúsund króna
taxtakaup. Hækki vísitalan um 10% hækkar viðmiðunartal-
an um rúmlega 13%. Frá 1. desember sl. eru meðaltalslaun
mælingarmanna í byggingariðnaði um 3000 krónur á hverja
unna klukkustund. Það jafngildir um 520 þúsund króna
mánaðarlaunum. Hækkun á mánuði verður þá rúmlega 68
þúsund krónur á sama tíma og allir taxtar launþega undir
300 þúsund krónum á mánuði, sem ekki hafa neinar álögur,
hækka um 30 þúsund krónur.
Þessar tölur sýna, að það markmið, sem Verkamannasam-
band íslands stefndi að með kröfugerð sinni, hefur alls ekki
náðst. Astæðan er sú, að grunnlaun iðnaðarmanna í
ákvæðisvinnu eru töluvert langt undir 300 þúsund krónum,
þannig að verðbætur þeirra eru reiknaðar eins og verðbætur
láglaunafólks. Niðurstaðan er sú, að þótt raunlaun iðnað-
armanna í ákvæðisvinnu séu verulega hærri fá þeir
verðbætur eins og láglaunafólk.
Hvernig má þetta vera? Vita þeir, sem forystu hafa um
mótun þessarar kröfugerðar ekki hvað þeir eru að gera? Er
mönnum engin alvara með talinu um meiri kjarabætur til
handa hinum lægstlaunuðu? Ef taka á kröfugerð ASÍ
alvarlega virðist svo ekki vera. Forystumenn láglaunafólks í
verkalýðssamtökunum hljóta að gera félagsmönnum í
verkalýðsfélögunum grein fyrir því, hvernig það má vera að
niðurstaðan í kröfugerðinni verður á þessa leið.
Sjálfsagt eru margir orðnir þreyttir á áralöngu tali um
það, að nauðsynlegt sé að rétta hlut láglaunafólks. En hvað
sem slíkri þreytu líður er full ástæða til að ætla, að
óðaverðbólgan hafi leikið þetta fólk svo grátt, að ef yfirleitt
nokkurt svigrúm er til einhverra kjarabóta eigi það fyrst og
fremst að koma hinum lægstlaunuðu til góða. En þá má ekki
vinna að því með þeim hætti að þeir, sem við betri hag búa,
komi út með pálmann í höndunum einu sinni enn.
Enn hafa engir samningar verið gerðir á vinnumarkaðn-
um. Þess vegna er enn ráðrúm til að koma í veg fyrir, að
kjarasamningar verði enn einu sinni gerðir á þann veg, að
þeir sitji eftir með sárt ennið sem sízt skyldi. Hins vegar má
vel vera, að hlutur láglaunafólks verði ekki réttur að nokkru
ráði með samningum á vinnumarkaðnum heldur verði aðrar
ráðstafanir að koma til.
Tvöhundruð fermetra einbýlishús
í Fossvogi metið á 53 milljónir kr.
TILKYNNINGARSEÐLAR um nýtt fasteignamat sem gildir frá 1.
desember 1979 verða bornir út næstu daga til fasteignaeigenda með
skattskýrslum. Seðlarnir eru óbreyttir frá fyrra ári en alls verða sendir
út rúmlega 90 þúsund seðlar til um 65 þúsund fasteignaeigenda.
Hækkun fasteigna frá síðasta
ári fylgir þeirri almennu reglu að
íbúðarhús á höfuðborgarsvæðinu
hækka um 60% en aðrar fasteign-
ir, þar með taldar lóðir á sama
svæði, hækka um 55%. Allar
tegundir fasteigna í öðrum lands-
hlutum hækka um 50%. Frá
þessari reglu eru þó til undantekn-
ingar sem koma til vegna leiðrétt-
inga á fasteignamati afmarkaðra
hópa fasteigna. Breytingarnar eru
ýmist til hækkunar eða lækkunar.
I Reykjavík hefur lóðaverð at-
vinnusvæða við innanverðan
Laugaveg, Suðúrlandsbraut og í
Múlahverfi hækkað nokkuð og það
sama er að segja um lóðamat í
Fossvogi. Á blaðamannafundi
sagði Guttormur Sigurbjörnsson
að þessar hækkanir væru tilkomn-
ar vegna breyttra aðstæðna en
gamla lóðamatið var frá 1970.
Hæsta lóðamat á landinu er í
miðbæ Reykjavíkur.
Lóðamat í Kópavogi hækkaði
almennt og sama er að segja um
mat eldra húsnæðis á Isafirði. Við
markaðskannanir reyndist fast-
eignamat nýmetinna íbúðarhúsa
utan höfuðborgarsvæðisins víða of
hátt og var d>að leiðrétt. Einnig
hækkar fasteignamat húsa utan
Reykjavíkur oftast við endurmat.
Til að gefa hugmynd um fast-
eignamat nokkurra eigna má
nefna eftirfarandi dæmi:
200 fm einlyft steinsteypt ein-
býlishús í Fossvogi. Fokhelt 34,1
milljón. Fullokið 53,5 milljónir.
82 fm blokkaríbúð í Breiðholti í
3 hæða blokk með 12 íbúðum.
Fokheld 7,2 milljónir. Fulllokin
19,3 milljónir.
116 fm sérhæð í Hlíðunum í 2
hæða steinsteyptu húsi með kjall-
ara og íbúðarrisi, 20,3 milljónir.
Ósamþykkt kjallaraíbúð í
„sænsku" timburhúsi í Vogahverfi
52 fm, 10,1 milljón.
150 fm einlyft steinsteypt ein-
býlishús í Vestmannaeyjum 22,4
milljónir.
141 fm steinsteypt einlyft ein-
býlishús á ísafirði 21,9 milljónir.
251 fm steinsteypt tvílyft ein-
býlishús á Akureyri 40,3 milljónir.
Athuganir Fasteignamats ríkis-
ins á söluverði fasteigna liggja til
grundvallar ákvörðun um hækkun
matsins. Á blaðamannafundinum
kom það fram að í ár var fylgst
reglulega með þróun söluverðs
fasteigna og í apríl var orðið ljóst
að óhófleg þensla var á söluverði
íbúða í Reykjavík og Kópavogi. í 3.
ársfjórðungi, þ.e. júlí-september,
hafði verð meðalíbúða hækkað um
rúm 70% frá sama tíma árið á
undan. Þessarar hækkunar gætti
ekki utan næsta nágrennis höfuð-
borgarinnar. Niðurstöður verð-
könnunar árið 1978 voru gefnar út
í fyrra og er von á niðurstöðum
Starfsmenn Fasteignamats ríkisins á fundi með blaðamönnum. Talið frá vinstri, Ingólfur Antonsson, Sævar
Geirsson, Guttormur Sigurbjörnsson forstöðumaður Fasteignamats ríkisins, Stefán Ingólfsson og Gunnar
Pálsson. Ljósm. Emilia.
verðkönnunar á árinu 1979 innan
skamms.
• 41.5% skráðra
íbúða eru í
Reykjavík
Samanlagt mat fasteigna í
Reykjavík og á Reykjanesi er
69,1% af mati allra fasteigna á
landinu. Á þessu svæði, auk Akur-
eyrar, eru 86% af fasteignamati
allra verslunar- og skrifstofuhúsa
á landinu.
74.022 íbúðir eru skráðar í
fasteignaskrá. Af þeim eru 30.753,
eða 41,5% í Reykjavík. í sveitum
landsins eru 6.564 íbúðir eða 8,9%
af heildinni.
Á landinu eru 6.853 byggðar og
óbyggðar jarðir, eða alls 118.083
hektarar ræktaðs lands og 38.763
útihús. Meðaljörð hefur því 17,2
hektara tún og 5,7 útihús. I Árnes-
og Rangárvallasýslum eru 27,3%
af öllu ræktuðu landi.
• Töluvert af
íbúðum sem ekki
eru á skrá
Upplýsingar um fasteignir ber-
ast Fasteignamati ríkisins gegn-
um byggingarfulltrúa sveitarfé-
laganna. Á fundinum kom það
fram að talsvert er um að fast-
eignir séu ekki á skrá og þá ekki
metnar og munu þær íbúðir nema
tugum ef ekki hundruðum hér á
Reykjavíkursvæðinu að sögn
starfsmanna Fasteignamatsins.
Þá gætir töluverðs ósamræmis í
mati fasteigna sem metnar voru
fyrir 1977 og nýmetinna eigna. Á
fundinum kom það fram að þetta
ósamræmi verður ekki lagað nema
með endurskoðun allra eldri fast-
eigna. Sem dæmi um umfang
þessa verks má nefna að síðustu
þrjú ár hafa 12 þúsund íbúðir
verið endurskoðaðar en enn eru
nálægt 30 þúsund íbúðir eftir á
landinu sem metnar voru fyrir
1977 og ekki hafa verið endur-
metnar.
• Gerð staðlaðra
kaupsamninga
í athugun
Starfsmenn FMR sögðu á fund-
inum að í athugun væri gerð
staðlaðra kaupsamninga fyrir
fasteignir í samvinnu við dóms-
málaráðuneytið og einnig sam-
vinna við veðdeild Landsbankans
um auðkenni á íbúðum.
Að lokum kom það fram að
fasteignaeigendum er tekinn vari
við því að rugla saman tilkynn-
ingarseðlum FMR um matsupp-
hæðir og álagningarseðlum fast-
eignagjalda sveitarfélaganna.
Einnig var bent á það að sveitar-
félögum er ekki heimilt að leggja
fasteignaskatta á eignir sem ekki
eru til á fasteignaskrá.
46 þúsund lestir af saltfiski
fluttar út fyrir 32 milljarða
SALTFISKUR var á síðasta ári fluttur út fyrir um 32 milljarða króna,
liðlega 46 þúsund lestir. Stærstu markaðslöndin eru eins og síðustu ár
Miðjarðarhafslöndin fjögur, Portúgal, Grikkland, Ítalía og Spánn.
Litlar birgðir eru nú af saltfiski í landinu og hluti þess er þegar
seldur. Aðspurðir um söluhorfur á saltfiski á þessu ári sögðu
forráðamenn Sölusambands fiskframleiðenda í gær, að markaðir væru
varla lakari en 1979, en hins vegar væri spurning hvort kaupendur í
markaðsiöndunum gætu endalaust tekið á móti þeim verðhækkunum,
sem við þyrftum að fá í hina íslenzku verðbólguhít.
Útflutningur jókst á síðasta ári úr rúmlega 39 þúsund lestum 1978
í um 46 þúsund lestir í fyrra. Um síðustu áramót voru 600 tonn af
blautfiski til í landinu og 1000 tonn af þurrfiski, en hluti þessarar
framleiðslu er þegar seldur, en bíður afskipunar. Um áramótin
1978—79 voru í landinu 4.500 lestir af óverkuðum fiski og 1250 lestir
af þurrkuðum saltfiski, þannig að talsvert minni birgðir eru í landinu
nú en fyrir ári síðan.
Heildarframleiðslan í fyrra var
um 41.500 lestir og er það 1500
tonnum meira en 1978. Til Portú-
gals voru á síðasta ári fluttar út
16.054 lestir af saltfiski, en fyrir
þremur árum voru seld þangað í
kringum 27 þúsund tonn. Sam-
drátturinn stafar af innflutn-
ingshömlum í Portúgal vegna til-
rauna Portúgala til að jafna
vöruskiptajöfnuð sinn við ísland.
Tómas Þorvaldsson formaður
stjórnar SÍF sagði í gær, að
stórátak hefði verið gert til að
jafna þau viðskipti og nefndi sem
dæmi togarasmíði í Portúgal og
olíukaup þaðan.
Talið er að markaður í Portúgal
fyrir saltfisk sé um 70—80 þúsund
tonn á ári miðað við þurrfisk.
Síðustu ár hefur almenningi ekki
staðið það magn til boða þar sem
stjórnvöld hafa dregið úr inn-
flutningi vegna efnahagsástands-
ins.
Til Grikklands voru fyrir nokkr-
um árum seldar um 2.000 lestir
árlega að jafnaði, en á síðasta ári
losaði saltfisksalan þangað 4.600
lestir og er því um meira en
helmingsaukningu að ræða á fáum
árum. Sömuleiðis hefur veruleg
aukning orðið á saltfisksölu til
Ítalíu, eða úr 5.400 lestum í 7.500
lestir á milli ára. Spánn er einnig
á uppleið, en þangað voru seld um
11.300 lestir í fyrra á móti tæplega
9.000 lestum 1978. Ástæðan er
m.a. sú, að Spánverjar hafa ekki
lengur aðgang að þeim hafsvæð-
um, sem þeir höfðu stundað í
áraraðir, vegna breyttrar hafrétt-
arstefnu í heiminum. Þetta á
reyndar við um fleiri lönd en
Spán, t.d. Portúgal, og fleiri sjáv-
arafurðir en saltfisk.
Af blautfiski var einnig nokkurt
magn flutt til Bretlands, írlands
og annarra landa, en fjögur fyrr-
nefnd lönd eru langstærstu kaup-
endur saltfisks frá íslandi. Til
V-Þýzkalands voru flutt út 1925
lestir af ufsaflökum og er það
svipað og áður.
Um þurrfiskinn er það að segja,
að síðasta ár var nokkru betra en
1978. Reyndar var árið 1978 eitt
lélegasta árið fyrir þurrfisk síðan
1967. Á síðasta ári var aðeins
sveifla upp á við og vonast for-
ystumenn SÍF til að sú þróun
haldi áfram. Innborgunarskylda
vegna innflutnings var afnumin í
Brasilíu á síðasta ári en árangur
hefur ekki enn komið í ljós enda
skammt um liðið. Til Brasilíu voru
á síðasta ári seldar um 1100 lestir
af þurrfiski.
Eins og áður sagði var áætlað
heildarverðmæti útflutts saltfisks
á síðasta ári um 32 milljarðar
króna á móti um 18 milljörðum
1978. Er því um 78% verðmæta-
aukningu að ræða á milli ára, þ.e.
18%o aukning útflutningsmagns,
um 24%o vegna gengisbreytinga
gagnvart dollar og loks um 20%
verðhækkun að meðaltali í helztu
markaðslöndum. Þrátt fyrir þessa
miklu aukningu milli ára berjast
margir framleiðendur í bökkum.
Aðspurður um markaðina á
þessu ári sagði Tómas Þorvalds-
son, að birgðir væru nú minni hér
á landi en á sama tíma undanfarin
ár, í kaupalöndunum væru alls
ekki óeðlilega miklar birgðir og þá
ekki heldur í öðrum framleiðslu-
löndum. Markaðir ættu því ekki að
vera slæmir, en kaupgeta almenn-
ings í viðskiptalöndum hlyti að
ráða verði og ljóst mætti vera, að
markaðslöndin tækju ekki enda-
laust við kostnaðarhækkunum hér
heima.
Um helztu keppinauta á þessu
mörkuðum sagði Tómas, að það
væru Norðmenn, en Kanadamenn
hefði einnig boðað aukinn saltfisk-
útflutning. Keppinautar okkar fá
mikinn stuðning frá hinu opinbera
á sama tíma og sjávarútvegur á
Islandi axlar stærstu byrðarnar
og stendur undir efnahagslegu
sjálfstæði þjóðarinnar.
Að lokum var Tómas Þorvalds-
son spurður um 400 tonn af
saltfiski, sem seld voru til Portú-
gals í haust, en send hingað að
nýju, þar sem Portúgalir töldu að
þeir hefðu keypt betri vöru en þeir
fengu.
— Fiskur sá, sem hér um ræðir
er svokallaður Zairefiskur, sagði
Tómas. Þetta er í fyrsta lagi
fiskur, sem lendir neðan við gæða-
flokka, í öðru lagi vélskemmdur
fiskur, þ.e. hálfir fiskar, þunnilda-
eða sporðlausir fiskar og í þriðja
lagi smáfiskur af öllum tegundum,
sem erfitt hefur reynst að selja
annars staðar en í Zaire.
— Vegna erfiðleika á að fá
gjaldeyris- og innflutningsleyfi í
Zaire, voru nokkrar birgðir til hjá
framleiðendum af þessum fiski.
Þegar tókst að vekja áhuga Portú-
gala á að reyna þennan fisk, var
því auðvitað tekið fegins hendi og
þeim seld 400 tonn í samræmi við
þá lýsingu, sem ég gaf hér að
framan.
— Þessar u.þ.b. 400 lestir voru
síðan sendar til Portúgal síðari
hluta september og er skemmst
frá því að segja, að við skoðun í
Lissabon þótti fiskurinn verri en
svo, að hæfur væri á markað þar í
landi. Kaupendur óskuðu því ein-
dregið eftir því, að fiskurinn yrði
tekinn til endurmats og hefur það
verið gert og er hluti þessa fisks
að nýju farinn til Portúgal.
— Við afgreiðslu þessa fisks
urðu ýmis óhöpp, sem engum
einum verðum um kennt, sagði
Tómas Þorvaldsson að lokum.
-áij
SH frysti yfir
100 þús. tonn
í fyrsta skipti
á síðasta ári
Sambandshúsin frysti rúmlega 36 þús. lestir
ÁRSFRAMLEIÐSLA frystihúsa innan SH fór í fyrsta
skipti á síðasta ári yfir 100 þúsund tonn og hafði reyndar í
fyrsta skipti 1978 farið yfir 80 þúsund tonn. Útlit er fyrir
að heildarfrystingin hjá SH hafi verið um 108 þúsund tonn
eða um 25% meiri en árið á undan. Mestu munar um síld og
loðnu, en aukning annarra tegunda mun verða um 13%.
Hjá Sambandsfrystihúsunum nam frysting sjávarafurða
um 36,200 lestum og jókst um 26% frá árinu 1978. Frysting
botnfiskafurða nam 31,700 lestum hjá Sambandshúsunum
og hafði aukizt um 23%.
Fróðlegt er að sjá hver þróun
hefur orðið í frystingu sjávaraf-
urða á nýliðnum áratug, en hjá
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna er
heildarfrystingin sem hér segir:
1970 — 75 þúsund tonn
1971 — 73 þúsund tonn
1972 — 65 þúsund tonn
1973 — 67 þúsund tonn
1974 — 73 þúsund tonn
1975 — 65 þúsund tonn
1976 — 71 þúsund tonn
1977 — 79 þúsund tonn
1978 — 85 þúsund tonn
1979 — 108 þúsund tonn
Af þorski voru fryst 45 þúsund
tonn á síðasta ári, miðað við 15.
desember og hann er alltaf í efsta
sæti hvað fryst magn varðar
síðustu 10 ár. Mest var fryst hjá
Útgerðarfélagi Akureyrar, eða yf-
ir 6.000 tonn, Bæjarútgerð Reykja-
víkur frysti 5.600 tonn miðað við
15. desember, Fiskiðjan í Vest-
mannaeyjum með 5.200 tonn mið-
að við sama dag og tvö önnur
frystihús í Eyjum, ísfélagið og
Vinnslustöðin frystu 4.500—5.000.
Hinn 15. desember var búið að
afskipa 77% af framleiðslu SH á
síðasta ári. Birgðir í húsunum
voru 15. desember 23.900 tonn á
móti 17.800 tonnum á sama tíma
1978 og 16.300 tonnum 1977.
Við undirritun samninga. Frá vinstri: Paul Helminger varautanríkis-
ráðherra Luxemborgar, Josy Barthel samgönguráðherra, Magnús H.
Magnússon samgönguráðherra og Hörður Helgason ráðuneytisstjóri
utanríkisráðuneytisins. Ljósm. mw.: rax.
Samvinna íslands og
Luxemburgar skjalfest
í FYRRINÓTT undirrituðu sam-
gönguráðherrar íslands og Lux-
emborgar samkomulag að loknum
viðræðufundi fulltrúa þjóðanna að
hafa samvinnu og skipa sam-
starfsnefnd til þess að aðstoða
Flugleiði í vanda fyrirtækisins á
Norður-Atlantshafsleiðinni og að
hafa samvinnu um möguleika á
útfærslu á flugi til og frá Luxem-
burg. Þá mun samstarfsnefndin
fylgjast náið með framyindu mála
í samvinnu við Flugleiði og stuðla
þannig að því að bæði löndin geti
tryggt hagsmuni sína í þessum
málum í framtíðinni.
Styrkir Yísinda-
sjóðs auglýstir
VÍSINDASJÓÐUR hefur auglýst
lausa til umsóknar styrki fyrir
yfirstandandi ár með umsóknar-
fresti til 1. mars. Skiptist sjóður-
inn i tvær deildir, raunvisindadeild
og hugvísindadeild, en hlutverk
hans er að efla íslenskar visinda-
rannsóknir.
Raunvísindadeild annast styrk-
veitingar á sviði náttúruvísinda m.a.
eðlisfræði og kjarnorkuvísinda,
efnafræði, stærðfræði, læknisfræði,
líffræði, lífeðlisfræði, jarðfræði,
jarðeðlisfræði, dýrafræði, grasa-
fræði, erfðafræði, búvísinda, fiski-
fræði, verkfræði og tæknifræði.
Hugvísindadeild annast styrkveit-
ingar á sviði sagnfræði, bókmennta-
fræði, málvísinda, félagsfræði, lög-
fræði, hagfræði, heimspeki, guð-
fræði, sálfræði og uppeldisfræði.
Vísindasjóður styrkir einstaklinga
og vísindastofnanir vegna tiltekinna
rannsóknarverkefna, kandídata til
vísindalegs sérnáms og þjálfunar og
rannsóknastofnanir til kaupa á
tækjum, ritum eða til greiðslu á
öðrum kostnaði við starfsemi er
sjóðurinn styrkir.
Umsóknareyðublöð fást á skrif-
stofu Háskóla íslands, í sendiráðum
Islands erlendis og hjá deildaritur-
um, Sveini Ingvarssyni áfangastjóra
í M.H. fyrir raunvísindadeild og hjá
Bjarna Vilhjálmssyni þjóðskjala-
verði fyrir hugvísindadeild.