Morgunblaðið - 11.12.1984, Blaðsíða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. DESEMBER 1984
------^----------------------------
Ævintýraheimur Armanns
Bókmenntír
Jenna Jensdóttir
Ármann Kr. Einarsson.
í ræningjahöndum.
Teikningar eftir Halldór Pétursson.
Vaka, bókaforlag.
Reykjavík 1984.
Ég sá í blöðunum að það eru 50
ár síðan hinn vinsaeli höfundur
Ármann Kr. Einarsson skrifaði
fyrstu sögu sína. Langur tími það
og margt hefur breyst i okkar litla
þjóðfélagi, hvað þá í allri veröld-
inni.
Það er til umhugsunar þegar
bækur ætlaðar æskunni lifa af
allri þjóðfélagsbreytingar, sem átt
hafa sér stað á svo langri tíð og
eru jafnvinsælar og þær voru í
upphafi sínu. Ef til vill er það mat
á gildi þeirra.
I ræningjahöndum er þriðja
bókin í bókaröð þeirri er Vaka gef-
ur út og kallar Ævintýraheim
Ármanns. Allar hafa þeir komið
út áður, en eru nú lítið eitt breytt-
ar frá hendi höfundar.
Þetta er sagan um óla og Magga
sem gæta um tíma æðarvarps í
Sandey í nánd við Reykjavík.
Maggi er vanur að umgangast
varpið og kann flest þar um. Það
hefur hann lært af Boggu gömlu
sem nú er orðin of lasburða til að
amstra í eynni.
Maggi kennir Óla. Fimum hönd-
um tínir hann dúninn sem nær út
yfir barma hreiðursins og vindur-
inn einn hirðir, ef mennirnir gera
það ekki. Hann veit einnig ná-
kvæmlega hvenær eggi er ofaukið
í hreiðri æðarkollunnar.
Svartbakurinn er erkióvinur og
tilfinningaleysi gagnvart honum
og því sem honum viðkemur er al-
gert.
Óla þykir gaman að læra af
Magga og þeir una glaðir í kyrrð
og dýrð náttúrunnar og búa í litla
kofanum á eynni, en ekki lengi.
Brátt lenda dulafullir menn báti
sínum þar. Ljótir og vondir, sem
vaða um varpið, skjóta æðarfugl
og stela eggjum.
Svífast næstum einskis er
drengirnir verða þeim til trafala.
Tvísýn átök magna spennuna í
frásögninni. Ráðvilltir verða
drengirnir ekki og af því leiðir
ágætur endir.
Ein af hinum góðu bókum Ár-
manns, þar sem mjótt er á milli
ævintýris og raunveruleika.
Sagt frá Göflurum
Bókmenntir
Jóhanna Kristjónsdóttir
Stefán Júlíusson: Pólitískur
farsi, skáldsaga.
Útg. bókaútg. Björk 1984.
Pólitíkin kvað hafa verið
skrautleg í Hafnarfirði á árum áð-
ur. Er kannski enn. Raunar hafa
Hafnfirðingar búið sér alveg ein-
stakan sess með þjóðinni — ekki
sízt hafa hinir gagnmerku Hafn-
arfjarðarbrandarar hafið húmor
þjóðarinnar á æðra stig, svo að
ekki sé nú meira sagt.
Því er alveg rökrétt að höfundur
úr Hafnarfirði sendi frá sér póli-
tískan farsa og raunar mun síð-
asta bók Stefáns Júlíussonar á
undan þessari, Átök og einstakl-
ingar, efnislega skyld þessari bók,
að sögn Hafnfirðinga.
Það verður lesanda fljótlega
Ijóst við lesturinn á þessari bók,
að til þess að hafa af henni það
gaman og hugsanlega það gagn
sem hún um margt gefur tilefni
til, þyrfti maður að þekkja ansi
vel inn á bæjarmálin og almennt
pólitíkina í bænum. Þó að hér sé á
ferðinni „skáldsaga", spunninn
þráður og leiddar fram persónur
eru þær svo vafðar inn í þetta
pólitíska munstur, að það er ekki
alveg á færi utanaðkomandi, sem
ekki veit neitt að ráði í hausinn á
sér um staðbundin deilumál i
Hafnarfirði hvorki nú né fyrr, að
njóta bókarinnar. Vegna þess að
stundum er verið að tala í gátum,
kannski höfundur sé beinlínis að
hlífa einhverjum pólitískum and-
stæðingum/samherjum, því að
ekki er nógu skilmerkilega frá
sagt. Reyni maður nú á hinn bóg-
inn að útiloka Hafnarfjörð sem
Stefán Júlíusson
sögusvið — sem ég held að sé al-
veg auðvelt — er bókin þar líka
doltið gölluð — hún heldur manni
ekki við efnið, hún vekur ekki
nægilegan áhuga.
Það vantar í hana kraft og það
vantar safa. Og meira hafnfirskt
hispursleysi, þótt hún sé um
margt ágætlega skrifuð og vand-
lega unnin.
David Keith í hhitverkið „góða“ nemandans sem hættir að trúa á gildi
agans og Mark Breland sem eini svarti nemandinn sem mjög verður
fyrir barðinu á sadistum herskólans.
Agalegur agi
Kvikmyndír
Árni Þórarinsson
Regnboginn: Agameistararnir —
The Lords of Discipline ★V4
Bandari.sk. Árgerð 1983. Handrit:
Thomas Pope, Lloyd Fonvielle.
Leikstjóri: Franc Roddam. Aðal-
hlutverk: David Keith, Robert
Prosky, G.D. Spradlin.
Haldi menn að bandarískir
herskólar séu sælureitir fyrir
litla sæta elshúsrómana eins og
An Officer and a Gentleman þá
ganga þeir af þeirri trú við að
sjá The Lords of Discipline.
Samkvæmt þessari mynd eru
slíkir skólar ekkert annað en
gróðrarstía fyrir sadista, útung-
unarvélar fyrir andlega bæklaða
rudda. Og eiginlega hefur mynd-
in ekkert meira fram að færa en
þessar upplýsingar. Hún er svo
sem nógu snaggaralega unnin af
Franc Roddam, einum af þessum
flinku ungu Englendingum, sem
bandaríski kvikmyndaiðnaður-
inn tekur upp á sína arma, —
Alan Parker, Michael Apted,
Ridley Scott, Adrian Lyne —, og
lætur dæla út smart og fiffí af-
þreyingu en ógurlega innan-
tómri. Myndin er líka þokkalega
leikin, einkum af tveimur svip-
miklum skapgerðarleikurum,
Robert Prosky og G.D. Spradlin,
í hlutverkum yfirmanna skólans.
En sagan um agann, ofbeldis-
verk og pyntingar í skjóli sam-
særis á efstu stöðum er svo
kaldranalega fram sett og laus
við manneskjuleg blæbrigði, að
myndin skilur aðeins eftir
óbragð og spurninguna: Hvers
vegna gera menn svona mynd?
Muggur
Fjórða bókin í bókaflokknum
ÍSLENSK MYNDLIST. Hinareru:
Ragnar í Smára, Eiríkur Smith og
Jóhann Briem.
Ævi Muggs og ferill allur er í
hugum margra umvafinn ljóma
ævintýrisins. Hann var
listamaðurinn, bóheminn, sem fór
sínar eigin leiðir, frjáls og
óhindraður; hugurinn opinn, sálin
einlæg, viðkvæm og hlý.
Myndir Muggs eru um margt eins og
blóm sem spruttu upp í götu hans
fremur en ávöxtur vísvitaðs starfs.
Pær eru margar yndislegar, spegill
mikillar kýmni eða angurtrega, og
yfir þeim er ferskur blær vorsins í
íslenskri myndlist.
Bjöm Th. Bjömsson
Muggur
m
ISLENSK
MYNDLIST

BjörnTh. Björnsson
listfræðingur er þjóðkunnur fyrir
ritstörf sín. Bók þessa hefur Björn
skráð og dregið upp eftir
margvíslegum heimildarbrotum
glögga mynd af sérstæðum
listamanni með göfugt hjarta.
LISTASAFN ASÍ
lögberg Bókaforíag
Þhgholtsstrætí 3, simi: 21960