Morgunblaðið - 20.02.1985, Page 49

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. FEBRÚAR 1985
49
Minning:
Guðrún Gunnarsdótt-
ir frá Ljótsstöðum
Fædd 8. nóvember 1890
Dáin 27. nóvember 1984
Guðrún Gunnarsdóttir fæddist
á Valþjófsstað i Fljótsdal. For-
eldrar hennar voru hjónin Gunnar
Helgi Gunnarsson, sem var lengst
bóndi á Ljótsstöðum í Vopnafirði
og hreppstjóri þar um áratuga
skeið og Katrín Þórarinsdóttir frá
Bakka í Bakkafirði. Guðrún var
því alsystir Gunnars Gunnarsson-
ar rithöfundar, Sigurðar Gunn-
arssonar oddvita á Ljótsstöðum og
þeirra systkina. Af þeim er nú að-
eins eitt á lífi, Soffía Gunnars-
dóttir.
Á fyrsta aldursári sínu fluttist
Guðrún með foreldrum sínum að
Arnaldsstöðum í Fljótsdal, þar
sem þau áttu heima næstu þrjú
árin, en fluttust þá aftur að Val-
þjófsstað. Árið 1896 fluttist fjöl-
skyldan að Ljótsstöðum í Vopna-
firði og átti þar heima upp frá því.
Snemma kom það í hlut Guð-
rúnar Gunnarsdóttur að missa
sína nánustu og að hjúkra siúkum
í þungbærum veikindum. Á öðru
búskaparárinu á Ljótsstöðum þeg-
ar Guðrún var tæpra sjö ára göm-
ul varð faðir hennar fyrir því
mikla áfalli að missa konu sína,
aðeins þrjátíu og tveggja ára
gamla, frá 5 börnum. Nokkru síðar
kvæntist hann þó aftur og var
seinni kona hans Margrét Ágústa
Eggertsdóttir á Ljótsstöðum. Með
henni eignaðist hann tvö börn,
dreng sem dó á barnsaldri og dótt-
ur, sem skírð var Katrín eftir fyrri
konu Gunnars. Hún veiktist ung
af berklum og dó aðeins 35 ára
gömul, eftir að hafa verið mikill
sjúklingur og meira eða minna
rúmföst í fullan tug ára áður en
hún lést. Margrét, stjúpdóðir Guð-
rúnar, varð gömul kona. Hún dó á
áttræðisaldri og hafði þá verið
rúmliggjandi í hálfan annan ára-
tug. Enn er þess að geta að
Hólmfríður, móðursystir Guðrún-
ar, lamaðist og lá þannig lendi.
Henni hjúkraði Guðrún af svo
dæmafáu þreki og ósérplægni, að
það vakti undrun og aðdáun allra,
sem til þekktu.
Eftir að Gunnar bóndi var orð-
inn ekkill öðru sinni annaðist
Guðrún dóttir hans heimilið og
hann sjálfan í ellinni, uns hann
andaðist þar heima vorið 1949,
hátt á áttugasta og sjötta aldurs-
ári.
Þetta kann nú að virðast ærin
upptaling, því að alla þessa sjúkl-
inga annaðist Guðrún af stakri
natni og umhyggju. Varla mun þó
nokkur hafa heyrt hana kvarta og
ekkert var henni fjær skapi en að
gera kröfur sjálfri sér til handa.
Eftir að faðir hennar dó var hún
um nokkurra ára skeið í heimili
Sigurðar bróður síns, sem bjó all-
an sinn búskap á Ljótsstöðum,
lengi í tvíbýli við Gunnar, föður
sinn. En eftir að Gunnar, sonur
Sigurðar, hafði kvænst og byggt
nýtt íbúðarhús í túninu á Ljóts-
stöðum, einmitt á sama bæjar-
stæðinu, þar sem foreldrar hans
höfðu komið upp sínum ellefu
börnum, þá fluttist Guðrún til
þeirra hjónanna og var síðan á
þeirra vegum til dauðadags.
Vitaskuld breyttust aðstæður
eins og þær gera alltaf í timans
rás, en Guðrún brá ekki vana sín-
um. Þegar Gunnar Sigurðsson og
Ragnhildur Gunnarsdóttir, kona
hans, eignuðust dóttur varð hún
þegar í stað augasteinn Guðrúnar
og eftirlæti, enda mun telpunni
fljótt hafa fundist Guðrún vera
sér nærri því sem önnur móðir.
Það gerði ekki svo mjög mikið,
þótt mamma þyrfti að bregða sér
snöggvast bæjarleið ef Rúna
frænka var heima. Og hún var
alltaf heima. Hennar staður var
heimilið. Á Ljótsstöðum hafði hún
lifað langa ævi til þess að gera
öðrum gott og hún hélt því áfram,
þótt árin færðust yfir, tug eftir
tug. *
En þrátt fyrir þessa stöðugu
heimaveru og fábreytt líf á ytra
borði bjó Guðrún yfir víðsýni og
kjarki, sem ekki er öllum gefinn,
og margir sem víðar hafa farið
mættu öfunda hana af. Þegar hún
stóð á áttræðu ákváðu Gunnar
Sigurðsson og Ragnhildur, kona
hans, að bregða búi og flytjast til
Reykjavíkur. Hvað verður nú um
hana Rúnu? hugsuðu víst ein-
hverjir. Myndi hún geta hugsað
sér að yfirgefa Ljótsstaði, dalinn
sinn, sveitina sína og flytjast alla
leið til Reykjavíkur. ójú, ekki bar
á öðru. Hún svaraði strax, stutt og
laggott: Alveg sjálfsagt. Enda
hafði henni víst aldrei leiðst og
myndi varla frekar leiðast í
Reykjavík — hjá fjölskyldunni
sinni. Til Reykjavíkur fluttist hún
svo með þeim sumarið 1971, komin
á áttugasta og fyrsta aldursár og
það sá enginn maður að henni
fyndist hún vera að vinna neitt
þrekvirki, fremur en svo oft áður á
ævinni. Öðru nær. Henni hafði
víst einhvern tímann boðist bratt-
ara.
Hjá þeim Gunnari og Ragnhildi
var hún síðan þar til yfir lauk.
Síðustu árin var hún mjög þrotin
að kröftum og þurfti þá oft að
liggja rúmföst um lengri eða
skemmri tíma, ýmist á sjúkrahús-
um eða heima. Alltaf bar hún sig
þó eins og hetju sæmdi og útrú-
lega lengi greip hún til prjónanna
sinna, hvenær sem hlé var á veik-
indastríði. Hún hafði aldrei víl-
söm verið og hefur sjálfsagt ekki
þótt taka því að kvarta, þótt Elli
kerling gerðist aðgangshörð. I
febrúar í fyrravetur varð hún svo
fyrir því óhappi að lærbrotna, og
þá varð ekki komist hjá langri
sjúkrahúsdvöl. Hún fór þá á
Landakotsspítala og átti ekki aft-
urkvæmt þaðan. Þar dó hún 27.
nóvember siðastliðinn, nýlega orð-
in níutíu og fjögurra ára að aldri.
Gunnar Sigurðsson, Ragnhildur
Gunnarsdóttir, Anna dóttir þeirra
og Gunnar, litli sonur hennar,
tóku sig þá öll upp og fylgdu Rúnu
frænku síðustu ferðina, alla leið
austur í Vopnafjörð. Þar var hún
lögð til hinstu hvíldar í kirkju-
garðinum á Hofi við hlið Gunnars,
föður síns. Þau höfðu lengi deilt
kostum og kjörum í góðu samlyndi
og nú fengu bein þeirra að hvílast
í sömu mold. Það mun báðum hafa
líkað vel. Veður var eins og það
getur orðið einna fegurst í Vopna-
firði á þeim tíma árs. Mild
skammdegiskyrrð var yfir sveit-
inni.
Það gætu margir mikið lært af
Guðrúnu Gunnarsdóttur, fórnfýsi
hennar, þreki og æðruleysi. Við
sendum henni hlýjar kveðjur nú
að Ieiðarlokum og biðjum henni
alls velfarnaðar á nýjum leiðum.
Frændfólk
Tvennar bæjardyr. Göngin til
hægri, nokkuð víðari en hin, liggja
til fjóss. Úr vinstri göngunum er
gengið í íbúð foreldra minna og
gang að íbúð afa og Rúnu. Enginn
greinarmunur gerður á heimilum.
Þetta man ég fyrst til mín.
Sama mun hafa átt við um
okkur sex elstu bræðurna. Við
skældum, borðuðum og sváfum á
hvorum staðnum sem var, og ég
held að okkur hafi fundist við eiga
jafnt heima á báðum stöðum. Má
geta nærri um óþrifnaðinn, þar
sem sex strákar vaða út og inn, því
þá tíðkaðist ekki að fara úr skón-
um. Eitthvað var myndast við að
þurrka af sér.
Ég man tæplega eftir að ég
svæfi í íbúð pabba og mömmu. Og
ekki veit ég í hvorum staðnum ég
át meira um margra ára skeið,
enda orðlagður mathákur. Og eftir
því sem okkur fjölgaði, var sjálf-
sagt að fleiri flyttu inn til afa og
Rúnu. Ágúst bróðir minn var þar
að mestu ieyti sín uppvaxtarár.
Svona man ég Rúnu fyrst, alltaf
tilbúna að hjálpa öðrum. Þannig
var hún allt sitt líf.
Um sextugt fór heilsu hennar að
hraka, en aldrei sást hún óvinn-
andi. Nú varð það bara meira í
sæti sínu. Stundum sagði hún,
þegar hún var að taka til eða þvo
upp: „Þetta er engin vinna." En
hvers virði er það ekki á heimili
þar sem konan vinnur úti fiesta
daga, eins og var hjá okkur fyrstu
sumrin á Ljótsstöðum og raunar
lengur.
Til okkar hjónanna kom hún er
við fluttum í hálfbyggt hús árið
1956, reist einmitt á þeim stað, þar
sem hún hafði stutt afa svo lengi í
búskap hans og alls kyns áföllum,
allt frá því að þau fluttu til
Vopnafjarðar.
Nú varð eins fyrir dóttur okkar
á öðru ári og mér forðum, hún átti
tvær mömmur frá þeim degi.
Hennar fyrsta minning segir hún
að sé uppi í Kolli, í berjamó með
frænku. Og mörg urðu sporin
þeirra upp í brekkurnar fyrir ofan
túnið. Og það var fleira. Hún man
ekki hvernig hún lærði að lesa, en
veit að það var í herbergi frænku.
Hún virtist alltaf hafa tíma.
Það varð henni mikil raun er
sjón hennar tók að hraka, áður en
hún varð áttræð. Mörg síðustu ár-
in gat hún ekki lesið, sem áður var
það eina, sem hún geri sér til
ánægju. Las oft mikið þegar heils-
an var léleg. Þakklát var hún fyrir
að hún hafði alltaf svolitla skímu.
Eftir að hún hætti að geta lesið
urðu útvarpið og hljóðbókasafnið
helsta afþreyingin, að ógleymdum
prjónunum. Hljóðbókasafnið er
stofnun sem of sjaldan er minnst
með þakklæti, svo mörgum sem
það veitir ánægju og afþreyingu.
Rúna þurfti oft að liggja í rúm-
inu um lengri eða skemmri tíma,
ýmist heima eða á sjúkrahúsum,
en alltaf var viljinn jafn sterkur
að komast á fætur og heim. En 4.
febrúar í fyrra varð hún fyrir því
að detta á gólfinu heima og lær-
brotna. Aðgerð sem Svavar Har-
aldsson lænkir gerði tókst vel en
nú voru kraftarnir á þrotum og
astminn orðinn áleitinn, svo hún
átti ekki afturkvæmt heim. En
Svavari lækni var hún mjög
þakklát og ekki síst fyrir að lofa
sér að vera kyrr á Landakotsspít-
ala, á meðan hún þurfti þess með.
Hún hélt fullum sönsum allan
tímann sem hún var á Landakoti
og fylgdist af áhuga með því sem
gerðist.
Um tíma var María Sigurðar-
dóttir frá Fáskrúðsfirði á stofu
með Rúnu. Þó að bæði hún og
Guðmundur Alexandersson maður
hennar væru Rúnu alveg ókunnug,
þá voru þau henni sérlega hlý og
góð. Hún sagði, að Guðmundur
tæki alltaf í hendina á sér þegar
hann færi, en hann kom tvisvar á
dag. Þetta kunni hún vel að meta
og saknaði þess mjög, eftir að þær
voru skildar að, hún og María.
Þetta sýnir hve lítið þarf til að
ylja þeim, sem liggur löngum og
löngum í einangrun heyrnardeyfu
og sjóndepru.
Við þökkum Guðmundi, stofufé-
lögum Rúnu, starfsfólki á Landa-
kotsspítala og öllum öðrum sem
véku góðu að henni.
Nú er Rúna okkar farin frá
okkur. Megi þessi fátæklegu orð
flytja henni þakkir okkar inn á
lönd birtunnar.
Kagnhildur, Gunnar. \nna
Sólveig, Gunnar Þór.
Kveðjuorð:
Garðar Magnús-
son Keflavík
Fæddur 28. júlí 1922
Dáinn 25. janúar 1985
Mig setti hljóðan föstudaginn
25. janúar síðastliðinn þegar mér
var tjáð að mágur minn, Garðar
Magnússon, væri látinn, langt
fyrir aldur fram. Þá um kvöldið
hafði ég ætlað að heimsækja hann
á Borgarspítalann, enda sagt af
ættingjum hans, sem heimsótt
höfðu hann, að hann væri allur að
hressast og færi fljótlega heim.
Fregnin kom því nokkuð á óvart,
þótt hann hafi kennt þessa sjúk-
dóms um tíma, en hann var ávallt
kátur og hress og lét ekki bera á
veikindum sínum.
Garðar fæddist í Norðurhúsi í
Höfnum á Reykjanesi 28. júlí 1922,
sonur Magnúsar Ketilssonar út-
vegsbónda, ættaðs úr Höfnum, og
konu hans, Guðbjargar Friðriks-
dóttur, ættaðrar úr Reykjavík.
Þau hjón áttu einnig eina dóttur,
Sigríði. Um 1950 fluttu þau úr
Höfnum til Keflavíkur í húsið
Bakka, sem þau höfðu áður flutt
úr Höfnum. Nokkrum árum síðar
byggðu þeir feðgar svo tveggja
hæða hús á Faxabraut 11 í Kefla-
vík. Árið 1955 lágu leiðir okkar
Garðars fyrst saman, þegar hann
gekk að eiga systur mína, Sigríði
Benediktsdóttur, og á Faxabraut-
inni hafa þau búið allan sinn
búskap.
Garðar var dagfarsprúður mað-
ur með eindæmum, hæglátur og
góður fjölskyldufaðir. Honum
þótti vænt um heimili sitt á Faxa-
braut 11 og langaði ekki í nýrra
húsnæði, enda var hann alfarið á
móti því lífsgæðakapphlaupi sem
einkennir okkur landana svo
mjög. Garðar var heimakær mað-
ur að eðlisfari, en margar voru
samt ferðir hans til Reykjavíkur
ásamt konu sinni til að heimsækja
aldraða tengdamóður sína, því
henni var hann svo einlægur og
blíður sem hennar sonur væri og
þakkar hún og við systkinin af
heilum hug ástúð og hlýtt viðmót í
hennar garð. Ég sem þessar fá-
tæklegu línur skrifa veit að Garð-
ars heitins er sárt saknað af ætt-
ingjum sínum og öllum þeim sem
honum kynntust. Á æsku og ungl-
ingsárum sínum ólst Garðar upp
við sjóinn í Höfnum í tengslum við
útgerð föður síns. Hann lærði ung-
ur að beita línu, enda eitt aðal-
veiðarfærið fyrir utan handfærið í
þá daga. Ég veit til þess að eftir að
Garðar var farinn að vinna hjá
Olíufélaginu, sem hann starfaði
hjá hin síðari ár, eftir að hann
hætti til sjós, þá brá hann sér oft í
beitingaskúrinn til að drýgja tekj-
ur sínar og honum varð engin
skotaskuld úr að hespa af tíu bjóð
á dag.
Þau Sigríður og Garðar eignuð-
ust fjögur börn saman. Guðbjörgu
f. 21. janúar 1955, Þórunni f. 4.
mars 1956, Magneu f. 27. júní 1960
og Magnús f. 10. júlí 1963, en hann
lést 24. nóvember 1977, aðeins 14
ára gamall, mikill efnispiltur og
var fráfall hans þeim hjónum
mikill harmur. Þau hafa síðan far-
ið margar ferðir til að hlúa að leiði
hans, en nú hvílir Garðar heitinn
við hlið einkasonar síns. Garðar
átti eina dóttur áður en hann gift-
ist, Sonju f. 10. júlí 1950. Sigríður
átti einnig son áður, Þóri f. 23.
júní 1946, og var afar kært með
þeim og Garðari.
Elsku Sigga mín. Ég votta þér,
börnum þínum og fjölskyldum
þeirra mína dýpstu samúð. Megi
minningin um góðan dreng verða
ykkur huggun í harmi.
Óskar
t
þökkum auösynda samúö og hlýhug vegna andláts og útfarar systur
minnar og mágkonu,
SVEINBORGAR SVEINSDÓTTUR,
Heiðmörk 28, Hverageröi.
Fyrir hönd vandamanna,
Sumarliöi Sveinsson,
Sigriöur Runólfsdóttir.
Lokað
frá kl. 14.00 i dag vegna jaröarfarar bræóranna
FANNARS KARLS og BRYNJARS FREYS GUOMUNDS-
SONA.
Teppaland.
Skrifstofa og vörugeymslur okkar veröa lokaöar allan
daginn, fimmtudaginn 21. febrúar, vegna jaröarfarar
ÞÓRUNNAR S. ÞORSTEINSDÓTTUR.
Innkaup hf.
Kransar, kistuskreytingar
BORGARBLÓMlÐ
SKÍPMOLTÍ 35 SÍMh 3ZZÍ3