Morgunblaðið - 27.04.1985, Blaðsíða 43

MOBGUffgLAMfi LAUGARDAGUR 2?■ APRÍL ip85
43
Stoppum ekki hálfvegis
— eftir sr. Jón Habets
„Hvað er sannleikur?" sagði Píl-
atus við Jesúm og gekk burt. Þ6
hafði Jesús sagt: „Hver sem er af
sannleikanum, heyrir mína rödd.“
Er þá mögulegt að þekkja sann-
leikann? Það ætti að vera, því að
það er mikilvægt. Reynum þá.
Hvað eigum vér að halda um trú,
hvað um boðorð Guðs? Páll postuli
segir (1 Kor. 9, 26.27): „Ég berst
eins og hnefaleikamaður, sem eng-
in vindhögg slær. Ég leik líkama
minn hart og gjöri hann að þræli
mínum, til þess að ég, sem hef pré-
dikað fyrir öðrum, skuli ekki sjálf-
ur verða gjörður rækur.“ Hvernig
gat Páll sagt það? Dó Jesús ekki
til að frelsa alla menn? Og verðum
vér ekki allir frelsaðir fyrir trú á
Jesúm Krist?
„Hver sem ákallar nafn Drott-
ins, mun hólpinn verða“ (Tm 10,
13). Trú er eins og bjargdufl, sem
vér eigum að grípa. En Páll virðist
ætla hér eitthvað annað en trú,
þegar hann talar um að berjast
eins og hnefaleikamaður og leika
líkama hart og gjöra hann að
þræli til að verða ekki gjörður
rækur, eftir að hafa prédikað fyrir
öðrum. Það er ljóst, að Páll ætlar
að segja, að hann á að „gera“
eitthvað, ekki bara að trúa. Getum
vér samræmt trú og verk? Vissu-
lega. Það gerir Páll sjálfur, þegar
hann segir, að „trú starfar í kær-
leika“ (G1 5, 6). Það, sem Páll segir
hér finnum vér hundrað sinnum í
fjórum guðspjöllunum og í bréfum
postulanna, líka Páls sjálfs.
Þegar Páll ber saman trú og
kærleika, þá segir hann: „Nú varir
trú, von og kærleikur, þetta
þrennt, en þeirra er kærleikurinn
mestur."
Það er víst, að Jesús krefst
venjulega trúar til að gera krafta-
verk sín en það er einnig víst, að
vér getum ekki komið í himnaríki
án verka kærleikans. í Matteus-
arguðspjallinu (25) segir Jesús, að
allar þjóðir munu safnast frammi
fyrir honum og hann mun skilja
þau eins og hirðir skilur sauði frá
höfrum. Og þeir (þ.e. sem gjörðu
ekki verk kærleikans) munu fara
til eilífrar refsingar, en hinir
réttlátu (þ.e. þeir sem gjörðu verk
kærleikans) munu fara til eilífs
lífs“. Og hvað þá um trú? Er trú
ein ekki nóg? Jesús segir sjálfur
(Mt 7, 21—23): „Ekki mun hver sá,
sem við mig segir: „Herra, herra,"
ganga inn í himnaríki, heldur sá
einn, er gjörir vilja föður míns,
sem er á himnum. Margir munu
segja við mig á þeim degi: „Herra,
herra, höfum vér ekki kennt 1 þínu
nafni, rekið út illa anda i þinu
nafni og gjört i þinu nafni mörg
kraftaverk?" Þá mun ég votta
þetta: „Aldrei þekkti ég yður. Far-
ið frá mér, illgjörðamenn." Vér
sjáum: þeir gerðu það sem var illt,
í staðinn fyrir góðverk kærleik-
ans. Aðeins að játa nafn hans var
ekki nóg. Jóhannes postuli segir (1
Jh 3, 18.19): „Börnin min, elskum
ekki með tómum orðum, heldur í
verki og sannleika. Af þessu mun-
um vér þekkja, að vér erum sann-
leikans megin og munum geta
friðað hjörtu vor frammi fyrir
Honum.“
Og Páll postuli segir sjálfur
(Rm 2, 13); „Ekki eru heyrendur
lögmálsins réttlátir fyrir Guði,
heldur munu gjörendur lögmáls-
ins réttlættir verða.“ Útilokar Páll
þá nú trú til að verða réttlátur?
Auðvitað ekki. Textar um boðorð
fullgera texta um trú. Gerum vér
það ekki, þá verður Biblían eins og
sagði kunnugur maður, „bók villu-
trúanna“. Sérhver villutrú hefur
sína Biblíutexta. Eigum vér þá að
halda boðorðin? Spurningin virð-
ist hlægileg. En átti Jesús sjálfur
ekki að vara við að játa nafn hans:
„Herra, herra“ væri ekki nóg,
jafnvel ekki „gera mörg krafta-
verk í nafni hans“. Spurningin
virðist leyfileg ef vér hittum einn-
ig nú einhlýðna áherzlu á trú. Þá
taka margir bara eftir helmingi .
sannleikans. Svörum þá í stuttu
máli spurningu. Jesús segir t.d.
(Mt 5, 17—19): „Ætlið ekki, að ég
sé kominn til að afnema lögmálið
eða spámennina. Ég kom ekki til
að afnema, heldur uppfylla.
Sannlega segi ég yður: þar til him-
inn og jörð líða undir lok, mun
ekki einn smástafur eða stafkrók-
ur falla úr lögmálinu, uns allt er
komið fram.“ Páll postuli tekur í
sama streng. Hann segir (Rm 3,
31): „Gjörum vér þá lögmálið að
engu með trúnni? Fjarri fer því.
Vér staðfestum lögmálið." Og
hverju svaraði Jesús, þegar lög-
vitringur spurði: „Meistari, hvað
gott á ég að gjöra til þess að öðlast
eilíft líf.“ Jesús svaraði: „Ef þú vilt
ganga inn til lífsins, þá haltu boð-
orðin." Jesús talar ekki um trú.
Útilokar hann þá trú? Að álykta
það af þessum texta, væri gott
dæmi villutrúarinnar. Niðurstaða
Séra Jón Habets
á nú að vera, að vér megum ekki
skilja sundur trú og kærleika eða
boðorðin.
Einnig lesum vér stundum, að
það sé ómögulegt að halda boðorð
Guðs. Og vér finnum einnig nú í
Biblíunni texta, sem virðast segja
það. Biblían segir t.d. (Ok 24, 16):
„Sjö sinnum fellur hinn réttláti og
stendur aftur upp en óguðlegir
steypast í ógæfu."
(Mt 17, 19) Jesús segir: „Hví
spyr þú mig um hið góða? Einn er
sá hinn góði.“ Og Jóhannes postuli
segir (1 Jh 1,8.10): „Ef vér segjum:
„Vér höfum ekki synd.“ Þá svíkj-
um vér sjálfa oss og sannleikurinn
er ekki í oss.“ Hinsvegar segir
sami postuli í sama bréfinu (1 Jh
5, 18): „Vér vitum, að hver sem af
Guði er fæddur, syndgar ekki; sá
sem af Guði er fæddur varðveitir
hann og hinn vondi snertir hann
ekki.“ „Sá sem iðkar réttlætið, er
réttlátur eins og Kristur er rétt-
látur.“ (1 Jh 3, 7) Um að halda
boðorðin segir Jóhannes (1 Jh 5,
3): „Boðorð hans eru ekki þung.“
Og Jesús sjálfur segir (Mt 11,
29.30): „Takið á yður mitt ok...
því að mitt ok er ljúft og byrði mín
létt.“
En eigum vér þó ekki að álykta
að náttúra vor sé algerlega vond,
því að Jesús sagði (Mt 15,19): „Af
hjartanu koma illar hugsanir,
manndráp, hórdómur, saurlifnað-
ur, þjófnaður, ljúgvitni, last-
mælgi.“ Nei, en náttúra vor er eins
og særð og hjálparþurfi náðar
Guðs. Hvernig er þá mögulegt að
forðast að syndga? Jakob postuli
útskýrir það fyrir okkur. Hugsan-
ir eða girndir eru ekki sama sem
synd. Þær eru fyrst aðeins freist-
ing eða árás. Postuli segir (1,12f):
„Sæll er sá maður, sem stenst
freistingu, því að þegar hann hef-
ur reynst hæfur, mun hann öðlast
kórónu lífsins... Enginn má
segja, er hann verður fyrir freist-
ingu: „Guð freistar mín“ ... Það er
eigin girnd, sem freistar sérhvers
manns og dregur hann og tælir.
Þegar girndin síðan er orðin þung-
uð, elur hún synd.“ Til að standast
freistingu eigum vér tíma til að
ákveða og að biðja um náðarhjálp
Guðs. Aðeins svo getum vér sagt
með Páli postula: „Allt megna ég
fyrir hjálp Hans, sem mig styrkan
gjörir“ (F1 4,13), og vera sigursæl-
ir og bjartsýnismenn og slást i för
með honum, þegar hann segir:
„Verið ávallt glaðir í Drottni. Ég
segi aftur: verið glaðir“ (F1 4, 4).
Máríu son! Fyrir miskunn dýra,
manns náttúru og líkam sannan,
kennst þú við, svo að mín þú minnist,
minn Drottinn, í ríki þínu.
Lilja
Höfundur er katólskur prestur í
Stykkishólmi.
Móöir okkar. t JÓNÍNA EINARSDÓTTIR,
Vallargötu 17, Kaflavfk,
lést 25. april. Jóhanna Stefánsdóttir, Björn Stefánsson, Einar Stefánsson.
t
Móöir okkar,
SVAVA GUDBJÖRG GUÐJÓNSDÓTTIR,
andaöist miövikudaginn 24. april. Jaröarförin verður auglýst síöar.
Fyrir hönd vandamanna. Guómunda Arnfinnsdóttir, Guórún Arnfinnsdóttir.

Móöír okkar, t
KARITAS BERGMAN KARLSDÓTTIR
sem lést þann 19. april veröur jarösungin fré Keflavíkurkirkju laug-
ardaginn 27. april kl. 14.00. Fyrir hönd vandamanna, Guölaug Bergman, Marfa Bergman, Marta Bergman.
t
Þökkum innilega samúö og vinarhug viö andlót og jaröarför
ELÍSABETAR FRIÐRIK SDÓTTUR.
Sérstaklega þökkum viö starfsfólki Sólvangs fyrir frábæra hjúkrun
og aöhlynningu.
Sofffa Þorvaldsdóttir, Þorateinn Williamsson,
Vilhelmína Þorvaldsdóttir, Vernharður Kristjénsson,
Guöbjörg Þorvaldsd. Blöndal, Björn A. Blöndal
og barnabörn.
t
Þökkum öllum þeim sem sýndu okkur samúö og vinarhug viö
andtát og útför fööur mins, afa okkar og bróöur,
GESTS VIGFÚSSONAR
frá Skálmabas.
Kolbrún Gestsdóttír og börn.
Glali Vigfússon og Jafet Vigfússon.
Jaðar óendanleikans
Erlendar bækur
Siglaugur Brynleifsson
Paul Davies. The Edge of Inrinity.
Naked Singularities and the
Destruction of Spacetime. J.M.
Dent & Sons 1981.
Paul Davies er prófessor í eðlis-
fræði við Háskólann f Newcastel-
upon-Tyne, starfaði áður við
Lundúnaháskóla. Greinar eftir
hann birtast í Nature, New Scient-
ist, The Economist og The Scinces.
Hann hefur skrifað nokkrar bæk-
ur um stjörnufræði, m.a. Space
and Time in the Modern Universe;
The Runaway Universe; The Forc-
es of Nature o.fl.
í þessu riti fjallar hann um nýj-
ustu viðhorf í stjörnu- eða geim-
fræðum. Frá því að sögur hefjast
virðast menn hafa haft áhuga
fyrir gangi himintungla. Hof,
pýramídar, skreytingar, trúartákn
og skráðar heimildir fyrri alda
votta þennan áhuga. Himinninn
var vistarvera guðanna f fornum
trúarbrögðum og festingin vottaði
og endurspeglaði áhrif og völd yf-
irnáttúrulegra afla. Stjörnuspá-
menn réðu stafróf himnanna og
gátu með því sagt fyrir óorðna at-
burði. Og himintunglin réðu lífi
jarðarinnar og mörkuðu timann,
tími mannanna varð að miðast við
gang himintungla. Heimsmyndin
breyttist og staða jarðar í geimn-
um var mismunandi samkvæmt
ráðandi kenningum hverju sinni.
Rúm og tími veltist fyrir mörgum.
St. Ágústfnus taldi að „heimurinn
væri tími og ekki tími“. Hann
skynjaði hugmyndina um, að hægt
væri að skapa tíma og kenning
hans stangaðist á við kenningar
Kants um að tími hlyti að hafa
verið fyrir tilurð eða sköpun al-
heimsins, sem nú er talin vafasöm.
Davies lýsir ýmsum hugmynd-
um manna um alheiminn og allt
frá heims[>ekingum 17. aldar og
Newton giltu náttúrulögmálin,
vísindin juku stöðugt við þá þekk-
ingu sem fyrir var og með rökrétt-
um aðferðum hlutu menn smátt
og smátt að komast að fullkomn-
ari vitneskju um jörðina og al-
heiminn. Þyngdarlögmálið var
gilt. Þessi heimsmynd var jafn ör-
ugg á sinni tíð og hugmyndir
miðaldakirkjunnar um sfna
heimsmynd. Þessi heimsmynd var
algildur sannleikur þegar dró að
aldamótunum siðustu en þá tóku
ýmsir þættir hennar að raskast
við rannsóknir og nýjar víddir,
sem mótuðust af þeim. Og þegar
kemur fram yfir miðja þessa öld, á
árunum 1960—1970 koma upp
viðhorf sem stangast algjörlega á
við ýmsar höfuðkenningar sem
gildar höfðu talist frá dögum
Newtons.
Stöðug framþróun vísindanna á
grundvelli vfsindalegrar heims-
myndar er vægast sagt mjög vafa-
söm. Menn hafa rekið sig á að
lykillögmál standast ekki. { þess-
ari bók leitast höfundurinn við að
lýsa þeim fyrirbrigðum úti í
geimnum, sem enginn hafði hug-
mynd um fyrir 20 árum, fyrir-
brigðum sem menn hafa ósljósa
þekkingu á, en samhæfast engan
veginn vísindalegri heimsmynd.
„Black holes“ eða einhverskonar
svarthol eða geimhelviti og sér-
stöðupunkturinn „naked singular-
ity“ eru utan allra þekktra
náttúrulögmála, þyngdaraflið er
gildislaust og allt getur gerst, efn-
ið getur horfið og ef fyrirbrigðið
sérstöðupunkturinn er til, sem
menn vita ekki en gruna, þá eru
engin lögmál lengur gild og anar-
kisminn ríkir. Svipað er upp á ten-
ingnum f nýjustu rannsóknum f
liffræði, lögmálin gilda þar ekki.
Þetta er mjög læsileg og fróðleg
bók og auk þess skemmtileg.
Að hitta nagl-
ann á höfuðið
Hljómplötur
Siguröur Sverrisson
Nails
Mood swing
RCA/Skífan
Það er eitt og annað sniðugt
að gerast í henni Ameríku þótt á
yfirborðinu virðist allt slétt og
fellt, og vel að merkja óbreytt
með öllu. Undir slikjunni, sem
svo lengi hefur umlukuð banda-
rískt popp svo lengi sem mann
rekur minni til, leynast svo
flokkar á borð við Nails.
Nails er nú að senda frá sér
sína fyrstu breiðskífu. Tónlistin
er kannski ekki neitt byltingar-
kennd, en hún er mjög fjöl-
breytileg. Sumir myndu e.t.v.
segja hana sundurlausa. Á Mood
swing er að finna alls kyns tón-
list og í textum sfnum segist
Marc Campbell vera að reyna að
komast til botns í hinum duldu
afkimum ástarinnar og hluta
þeirrar óvissu og ótta, sem
fylgja því að vera lifandi. Hvert
lag er í raun litil saga.
Nokkuð til í þessu hjá Camp-
bell, því textarnir hjá Nails eru
ekki síður athyglisverðir en tón-
listin, sem þó er eins og fyrr seg-
ir dálítið sundurleit. Það er
nokkuð merkilegt í ljósi þeirrar
staðreyndar, að hljómsveitin á
að baki átta ára viðburðarfkan
feril. Hún byrjaði sem reggae-
flokkur, en hefur síðan verið að
þróast yfir f „ska“ og nú yfir í
popp/rokk, þó ekki með öllu
hefðbundið.
Að þvi ég best veit hefur Nails
ekki hlotið mikla athygli, en mér
finnst Campbell og félagar hafa
hitt naglann á höfuðið með þess-
ari plötu. Spurningin er bara sú
hvort hann ryðgar eða stendur
af sér áhlaupin. Það verður
næsta plata að skera úr um.