Morgunblaðið - 22.11.1985, Síða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. NÓVEMBER1985
Matthías Bjamason í umræðum um okur:
Okurmarkaðurinn
blómstrar þegar
innlánsvextir
banka eru lágir
UMRÆÐUM um okurmál var haldið áfram utan dagskrár í sameinuðu þingi
í gær og lauk þeim ekki fyrr en um kvöldmatarleytiö. Þá var þingfundi
slitiö og gafst því ekki tækifæri til að hefja umræöur um 18 mál, sem voru
á prentaörí dagskrá.
Páll Pétursson (F) var fyrstur á
mælendaskrá og lét hann í ljós
ánægju með að umræða um okur-
málin færi fram á þinginu. Það
væri tímabært. Hann kvað peninga-
málastefnu ríkisstjórnarinnar hafa
farið úr böndunum og vextir væru
of háir. Háir vextir stuðluðu að vísu
að peningalegum sparnaði, en
braskararnir notfærðu sér þá ekki;
þeir væru hins vegar stökkpallur
sem okurfélög notuðu til að hækka
vexti sina enn meir. Eðlilegt væri
að hvati væri til staðar svo fólk
legði fé fyrir, en svo háir raun-
vextir, sem nú viðgengjust, væru
ekki réttir. Okurstarfsemi hefði
viasulega verið til staðar fyrir daga
núverandi ríkisstjórnar og vaxta-
stefnu hennar, en nú væri hún
almennari og þróaðri en fyrr og það
væri afleiðing vaxtastefnu stjórn-
valda.
Haraldur ólafsson (F) taldi að
okurmálin hefðu vakið athygli á því
að sjálft samfélagið væri ef til vill
orðið sjúkt. Jöfnuður og réttsýni
væri ekki það leiðarljós manna, sem
áður var. Hann kvaðst hafa rætt
við reyndan bankastjóra um það
hvort eitthvað væri hæft í því að
hér á landi væru tvær þjóðir, ríkir
og fátækir. Bankastjórinn hefði
sagt, að þær virtust vera þrjár. Um
20% hefðu nóg af öllu og jafnframt
völdin í fjármálalifinu. Annar jafn
stór hópur væri örsanuður og í
stöðugum vandræðum. Þetta væri
fólkið sem leitaði til bankanna og
okurlánara. 60% þjóðarinnar væru
svo milli fátæktar og bjargálna.
Þessi hópur greiddi skattana og
héldi uppi bæði hinum ríku og
hinum fátæku. Þetta væri hópur-
inn, sem byrðarnar bæri. Þegar
svona væri komið málum ætti ríkis-
valdið að spyrja; Hvað getum við
gert til að korna í veg fyrir þetta?
Hvað getum við gert til að koma á
heilbrigðu viðskiptalífi og heil-
tfftgðu þjóðlífi?
Matthías Bjarnason (S), við-
skiptaráðherra, sagði að framfylgja
bæri af fullri hörku þeirri rann-
sókn, sem nú stendur yfir á okurvið-
skiptum. Hann taldi hins vegar að
ummæli ýmissa þingmanna um
vaxtamál væru til marks um póli-
tískt ábyrgðarleysi. Menn yrðu að
hafa í huga, að krafa um lækkun
vaxta þýddi að innlánsfé í bönkum
drægist saman og hagur sparifjár-
eigenda versnaði. Án innlána væri
heldur ekki hægt að veita einstakl-
ingum og fyrirtækjum lán. Okur-
lánastarfsemi blómstraði þegar
fólk tæki fé sitt úr bönkunum vegna
lágra vaxta á innlánum Hann vildi
fá skýr svör þeirra þingmanna, sem
gagnrýna vaxtastefnu ríkisstjórn-
arinnar, við því hvernig þeir ætluðu
að leysa þann vanda sem skapaðist
þegar lánsfé drægist saman.
Steingrímur Sigfússon (Abl.),
sem upphaflega hóf umræðuna
utan dagskrár, greindi frá því að
þingmenn Alþýðubandalagsins
hygðust innan skamms leggja fram
frumvarp á þingi, sem miðaði að
því að stöðva okurlánastarfsemi
hér á landi. Hann óskaði eftir því
að viðskiptaráðherra skýrði frá
skilningi sínum á okurlögunum frá
1960, sem margir löglærðir menn
teldu að fælu í sér bann við ýmsum
þáttum þeirrar verðbréfasölu, sem
nú fer fram hér á landi. Kvaðst
hann jafnframt hlynntur opinberri
rannsókn á starfsemi verðbréfa-
markaðanna.
Frá komu hollenskrar kafbátaleitarvélar til Keflavíkur 18. október sl.
Keflvaíkurflugvöllur:
Hversvegna hollenzk
kafbátaleitarflugvél
niMflci
Ólafur Ragnar Grímsson (Abl.)
hefur borið fram þrjár fyrirspurnir
til utanríkisráðherra um dvöl hol-
lenzkrar kafbátaleitarflugsveitar á
Keflavíkurflugvelli.
í fyrsta lagi spyr Ólafur Ragnar
hvenær og hvernig ákvarðanir
vóru teknar um að veita hollenzku
herliði aðstöðu á Keflavíkurflug-
velli; hvenær beiðni barst um hér-
veru sveitarinnar (Orion P-3 flug-
vél); hve oft beiðnin hafi verið
rædd í ríkisstjórn; hvort beiðnin
hafi verið kynnt utanríkismála-
nefnd; hvort ráðherra telji að hann
hafi formlega heimild til að ákveða
einn breytingar á samsetningu
herliðsins á vellinum?
í öðru lagi spyr hann hver greiði
kostnað liðs og liðsbúnaðar og
hvort hollenzkir hafi rétt til að
nota alla aðstöðu á vellinum, verzl-
anir, skemmtistaði o.s.frv.? Hann
spyr ennfremur hvort hollenzk eða
bandarísk hernaðaryfirvöld hafi
lögsögu yfir Hollendingunum og
hvern veg sé farið hugsanlegum
kröfum og dómsmálum (sbr. 12.
gr. viðbætis samnings Islendinga
og Bandaríkjamanna)?
í þriöja lagi spyr þingmaðurinn
hvern veg Hollendingar hafi rök-
studd beiðni sína um aðstöðu hér
og hvaða röksemdir, sem snerta
hagsmuni íslands, hafi vegið
þyngst þegar ákveðið var að sam-
þykkjabeiðnina?
Stuttar
þingfréttir:
Þorsteinn Pálsson, fjármáiaráðherra:
Þjóðviljafrétt um hrossa-
kaup um Hafskip og
„kaí!ibaunamál“ tilhæfulaus
ÞORSTEÍNN Pálsson, fjármálaráðherra, lýsti því yfir í umræöum utan
dagskrár í Sameinuðu þingi í gær, að forsíðufrétt í Þjóðviljanum 9. nóvem-
ber sl. um hrossakaup stjórnarflokkanna um að leysa Hafskipsmálið og
„kaffibaunamál“ Sambands íslenskra samvinnufélaga, væri með öllu til-
hæfulaus. Hann kvaðst hafa óskað eftir því að blaöið drægi ásökun sína
til baka og bæðist afsökunar, en þeirri kröfu hefði verið hafnað.
í frétt Þjóðviljans sagði, að
samkvæmt áreiðanlegum heimild-
um blaðsins hefði tekist um það
samkomulag milli stjórnarflok-
kanna að ríkissjóður hlypi undir
bagga með Útvegsbanka íslands
og greiddi að hluta skuldir Haf-
skips hf., en á mófi yrði svonefnt
„kaffibaunamár SÍS látið falla í
gleymsku. Það mál er nú til at-
hugunar hjá ríkissaksóknara.
„Þetta eru býsna grófar ásakan-
ir,“ sagði fjármálaráðherra. „Er
nú svo komið, að þeir sem eru
bornir sökum, verði að sanna sak-
leysi sitt? Þessi frétt og sú aðstaða
sem hún skapar hlýtur að vera
okkur öllum umhugsunarefni."
Ráðherra vakti athygli á því, að
enginn af forystumönnum Al-
þýðubandalagsins hefði tekið þetta
mál upp og þingmenn flokksins
ekki hreyft því á Alþingi. Ef ásök-
un blaðsins hefði við minnstu rök
að styðjast, bæri að ræða málið á
þingi.
Þorsteinn Pálsson sagði, að því
miður færu sumir blaðamenn
ógætilega í allri umræðunni um
okurmál og önnur viðskiptamál,
sem nú væru í brennidepli. Þetta
gæti verið réttaröryggi í landinu
hættulegt.
Guðmundur Einarsson (BJ) í bréfi til viöskiptaráðherra:
Krefst opinberrar rannsóknar á yfír-
lýsingu bankastjóra Útvegsbankans
GUÐMUNDUR Einarsson, alþingismaður (BJ), hefur kraflst tafarlausrar
opinbcrrar rannsóknar á rökstuðningi og sannleiksgildi yfirlýsingar banka-
stjóra Úvegsbankans frá því í júní sl. Þetta kemur fram í bréfi, sem hann
sendi Mathíasi Bjarnasyni, viðskiptaráðherra, í gær.
J bréfi þingmannsins segir orð- hann sjái ástæðu til aðgerða opin
rett: „Þann 11. júlí sl. vakti ég
athygli þáv. viðskiptaráðherra á
þvi, að samkvæmt nýbirtri árs-
skýrslu Hafskips hf. væri rík
ástæða til að ætla, að fyrirtækið
ætti ekki fyrir skuldum við Út-
vegsbankann. I bréfi til ráðherra
sagði ég m.a.: „Hér vakna spurn-
ingar um aðild ríkisbanka, trygg-
iné:ar fyrir lánum og áhættu ríkis-
sjóðs og skattborgara. Með tilliti
til þess er ráðherra spurður, hvort
berra aðila svo sem bankaeftirlits
af þessu tilefni og hvort hann
muni beita sér fyrir þeim
í umræðum á Alþingi þann 18.
júní sl. vakti ég síðan athygli á
málinu og spurði ráðherrann
framangreindrar spurningar.
I svari ráðherra segir orðrétt:
„Háttvirtur þingmaður vék að
reikningum þessa ákveðna fyrir-
tækis og las út úr reikningunum
ákveðna niðurstöðu, sem ég skal
ekki dæma um. En þar verðum við
að gera greinarmun á útkomu
fyrirtækisins annars vegar og svo
þeim tryggingum sem bankinn
hefur hins vegar. Nú hafa banka-
stjórar þessa banka opinberlega
gert grein fyrir því, að bankinn
hafi tryggingu fyrir þeim lánum
sem hann hefur veitt, í eignum
fyrirtækisins og eignum hluthaf-
anna, þannig að reikningar fyrir-
tækisins þurfa ekki að sýna og
sýna ekki samkvæmt þessu, þær
tryggingar sem bankinn hefur
fyrir þeim skuldum, sem fyrirtæk-
iðer í.“
Samkvæmt orðum ráðherrans á
háttvirtu Alþingi var yfirlýsing
þessi án fyrirvara eða nokkurra
efasemda um að hagsmuna bank-
ans væri vandlega gætt. Því verður
vart trúað, að bankastjórar Út-
vegsbankans hafi vísvitandi farið
með rangt mál í yfirlýsingu sinni.
í ljósi þess hins vegar að einung-
is fimm mánuðum síðar er augljóst
samkvæmt fregnum, að fyrirtækið
á ekki fyrir skuldum, krefst ég taf-
arlausrar opinberrar rannsóknar á
rökstuðningi og sannleiksgildi
yfirlýsingar bankastjóranna frá í
júní.“
A þessu þingi verður lagt fram
frumvarp um Seðlabanka Islands,
sagði Matthías Bjarnason, ráðherra
bankamála, í fyrirspurnatíma á Al-
þingi fyrir skemmstu. Hann vitnaði
til fyrirheita um þetta efni í þjóð-
hagsáætlun fyrir næsta ár.
Matthías Bjarnason viðskiptaráð-
herra upplýsti ennfremur að von
væri á stjórnarfrumvarpi um verð-
bréfamarkað, frumvarpi til breyt-
inga á lögum um bann við okri
(nr. 58/1960) og frumvarpi um
dráttarvexti „þar sem mið er tekið
af breyttum aðstæðum í vaxtamál-
um“. I þjóðhagsspá, sem ráðherra
vitnaði til, stendur: „Ljóst er að
Seðlabankinn mun aðeins hafa
óbein áhrif á vextina, m.a. með
viðskiptum sínum á verðbréfa-
þingi sem tekur til starfa innan
skamms".
Verðtryggð skuldabréf
Aðspurður um vexti á verð-
tryggðum skuldabréfum sagði við-
skiptaráðherra:
„Af verðtryggðum skuldabréf-
um miðað við lánskjaravísitölu eru
vextir ákveðnir af Seðlabanka ís-
lands og gilda fyrir allar innláns-
stofnanir. Af þeim bréfum, sem
eru til innheimtu hjá viðskipta-
bönkum og sparisjóðum, eru inn-
heimtir vextir þeir sömu hjá öllum
á árinu 1985. Hin 1. október sl. vóru
vextir verðtryggðra skuldabréfa
miðað við lánskjaravísitölu allt að
2,5 ár 4,0% p.a. og verðtryggðra
lána minnst 2,5 ár 5,0% p.a.“
Jöfnun orkukostnaöar
Guðmundur Búason (F) hefur
flutt tillögu til þingsályktunar um
jöfnun orkukostnaðar lands-
manna, hvar sem þeir eru búsettir
á landinu.
Fyrirspurnir
Eiður Guðnason (A) spyr sjávar-
útvegsráðherra, hvort ríkisstjórn-
in hafi rætt þann möguleika að
ísland segi sig úr Alþjóðahvalveið-
iráðinu og beiti sér ásamt öðrum
fyrir því að komið verði á fót nýrri
alþjóðastofnun á þessu sviði?
Geir Gunnarsson (Abl.) spyr iðn-
aðarráðherra, hve miklum fjár-
hæðum launagreiðslur nemi til
íslenzkra aðila í rekstri íslenzka
álfélagsins hf. í dollurum á hverju
einstöku ári 1970—1984: launa-
greiðslur í heild, meðaltimalaun,
meðalheildarlaun á starfsmann
o.sv.fv.?