Morgunblaðið - 03.12.1985, Blaðsíða 60

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. DESEMBER1985
r
f 60____________
Jón Kjartansson
forstjóri — Minning
f að fara frá eftir hverja heimsókn,
vegna þess hve skemmtilegur hann
var. Ég kvaddi hann vanalega með
það í huga, að við sæjumst fljót-
lega aftur. En nú er svo komið að
við sjáumst ekki aftur í þessu lífi.
Þá ryðjast að manni minningarn-
ar.
Svo hafði um talast milli okkar
Jóns Kjartanssonar, að sá skrifaði
eftirmæli um hinn, sem eftir lifði.
Er þessi samningur nokkurra ára
gamall og var minnst á hann sein-
ast fyrir um tveim mánuðum og
haft í flimtingum, því lífsfjörið var
svo mikið hjá báðum. Jón hlakkaði
til að fara úr starfi á næsta ári,
svo hann gæti helgað sig áhuga-
málunum, sem voru mörg. Fjöl-
skylda hans var honum þó næst;
konan, börnin og barnabörnin, og
svo heimilið og sumarbústaðurinn.
Jón átti fagurt heimili, prýtt kjör-
gripum, gömlum og nýjum. Enginn
maður skapar þó svo fagurt heim-
ili einn, til þess nýtur hann góðrar
konu. Þau hjónin Þórný Tómas-
dóttir og Jón Kjartansson skópu
það saman. Ég var boðinn í fjöl-
skylduboð á Háteigsveginn fyrir
tveim árum. Kynntist ég þar
mörgu af frændfólki þeirra hjóna,
er ég aðeins hafði heyrt getið af
afspurn. Jón Kjartansson var
ættrækinn, frændmargur og átti
fjöldann allan af vinum og kunn-
ingjum um allt land. Hann var ör,
opinn, vinnuþjarkur, sem gat talað
í tvo síma i einu og haldið uppi
samræðum samtímis. Jón Kjart-
l ansson var maöur, sem gat sagt
nei á svo þægilegan hátt, að allir
undu vel við. Þeir eru nú orðnir
legíó erlendu gestirnir, sem ég
hefi farið með á fund Jóns Kjart-
j anssonar. Stöðugt var sótt á Jón
Kjartansson, ár eftir ár, að kaupa
þessa tegund eða hina. Hann brást
jafnan vel við, skyldi athuga málið,
en oftast var þó, að málaleitan var
að lokum hafnað. Það þarf sterk
J bein til að vera undir slíku álagi,
en Jón Kjartansson hafði þann
vilja og sjarma, að menn tóku
neitun hans með brosti á vör og
jafnaðargeði, og höfðu að vegar-
4 nesti von um betri tíð. Þetta
I þekktu menn yfirleitt ekki annars-
staðar frá, þar sem viðskiptin eru
' ópersónuleg. Jón Kjartansson
; vann íslandi þannig ótalmarga
erlenda vini með vingjarnlegri og
skemmtilegri framkomu sinni.
Jón Kjartansson var fróður og
,i. kunniþálistaðsegjafrá. Auðvitað
í var Siglufjörður oft á dagskrá, en
þangað lágu taugar Jóns alla tíð.
Hann sagði frá síldinni, norsurum,
] svo frá vinum sínum jóskum og
talaði jóskuna lýtalaust. Jón
Kjartansson var pólitíkus, og hafði
í gaman af leikfléttum stjórnmál-
j anna. Svo gaman reyndar, að ég
i held hann hafi stundum búið til
» fléttu úr einföldu máli, bara svona
eins og til að æfa sig og athuga,
hvort hann væri ekki enn í stuði.
Jón Kjartansson bar erfiðan
sjúkdóm (sykursýki) með reisn,
þótt oft væri honum brugðið, en
vinnugleðin var svo mikil að hann
gleymdi oft að halda aftur af sér.
Er því svo komið að vinur minn,
Jón Kjartansson, er fallinn frá,
langt um aldur fram. Ég trega
hann en hlakka jafnframt til end-
* urfundanna hinum megin. Ég bið
| hinn hæsta höfuðsmið að blessa
Jón Kjartansson og fjölskyldu
hans.
Ragnar Borg
Nokkur kveðjuorð
' Hæfileikamaður og vinur er lát-
, inn og lífið breytir um svip. Minn-
" ingar, skemmtilegar og ljúfar,
hrannast upp í hugann frá liðnum
' tíma fyrr og síðar.
Þegar Jón var bæjarstjóri á
Siglufirði átti hann margar ferðir
til Reykjavíkur í erindum bæjarfé-
lagsins og gaf sér þá oftast tíma
til að heimsækja okkur Maggý.
Það var tilhlökkun að eiga von á
honum og gleði þegar hann kom.
Litla íbúðin okkar á Hraun-
-■ teignum bókstaflega fylltist fersk-
....-
um blæ og áhyggjuleysi þegar
hann birtist og þegar hann fór var
maður meiri en maður sjálfur.
Eitt sinn er Jón kom á þessum
árum var hann ekki eins léttur i
skapi og venjulega, heldur svip-
mikill og þúngbúinn í senn. Þegar
við höfðum sest sagði hann okkur,
erindi sitt til Reykjavíkur að þessu
sinni væri að kaupa togara fyrir
Siglufjarðarkaupstað.
Undirtektir valdhafa voru
dræmar. Það var lítið í kassanum,
ábyrgð þurfti fyrir öllu kaupverð-
inu umfram áhvílandi lán. Við
Siglufirði blasti stórfelldur fólks-
flótti og atvinnuleysi, þar sem síld-
veiðar höfðu brugðist ár eftir ár.
Hér var um brýna nauðsyn að
ræða en ekki seiling. Ríkið hafði
jú skyldum að gegna gagnvart
Siglfirðingum. Það átti þar aðalat-
vinnutækin og var eitt fært um
að veita þá aðstoð sem þurfti. Ég
er ekki hættur, sagði Jón, og fer
ekki heim fyrr en togarinn er eign
Siglfirðinga. Svo fór að togarinn
var seldur Siglfirðingum og má
þakka það vafalaust harðfengi
Jóns og samningalipurð.
Jón Kjartansson var maður
framkvæmda og gleði. Hann hafði
yndi af að standa í stórræðum og
efldist við hverja raun. Störf Jóns
verða ekki rakin hér, hvorki félags-
leg né embættisleg, til þess eru þau
altof viðamikil. Þetta eru bara
kveðjuorð.
Jón Kjartansson kunni að gleðj-
ast og gleðja aðra, enginn gerði
það betur en hann en hann kunni
einnig að hryggjast með hryggum,
svo að til fyrirmyndar var.
Aragrúi fólks kom til Jóns
Kjartanssonar í von um að fá hjá
honum úrræði til lausnar á vand-
kvæðum sínum. Það mátti segja
um hann eins og Njál forðum
„hann leysti hvers manns vand-
ræði, sem á hans fund komu“.
Úrlausnarefnin voru mörg og
margvísleg og menn fóru léttari í
lund en þeir komu og stundum
skifti hjálp hans sköpum fyrir þá,
sem á fund hans gengu.
Stundum tala karlmenn um sinn
betri helming og eiga þá við konu
sína. Jón Kjartansson dáði eigin-
konu sína og taldi hana sinn betri
helming, enda var sambúð þeirra
með ágætum. Hún bjó honum stórt
og fallegt heimili og hann endur-
galt það með sinni sérstöku nær-
gætni og hugulsemi í hvívetna.
Hvorugt þeirra bar hitt ráðum.
Kæran mág minn kveð ég að
sinni og þakka fyrir alla hluti, sem
hann hefur gert fyrir mig og mína
fjölskyldu. Hann vildi ávallt
hjálpa og gleðja. Mun ekki Guð
veita honum náð til að hjálpa
þeim, sem hjálpar eru þurfi í nýj-
um heimi.
Sig. Tómasson
I dag er til moldar borinn vinur
og velgjörðarmaður sem við viljum
minnast nokkrum orðum, þó efni
hrökkvi ekki til að það sé gert á
þann hátt sem verðugt væri.
Jón Kjartansson var fæddur 5.
júní 1917 á Siglufirði. Stærstan
hluta ævi sinnar var Jón á sinn
hógværa hátt frammámaður í
opinberu lífi og félagsmálum og
liggur eftir hann drúgt og óeigin-
gjarnt starf á þeim vettvangi.
Lífsstarfi Jóns geta aðrir gert
gleggri skil en við, en mannkostum
hans og vináttu kynntumst við og
nutum alla tíð frá bernsku. Maður-
inn Jón Kjartansson var öðlingur,
í bestu merkingu þess orð. Honum
var í blóð borinn eðlilegur alþýð-
leiki og einstök hjálpsemi sem
ásamt glæsimennsku og höfðings-
lund gerðu hann að einstökum
manni og eftirsóttum tryggum vin.
Hvar sem hann fór var hann sjálf-
sagður til forystu. Manngreinar-
álit eða oflát voru honum jafn
garri og nízka var Brandi hinum
rva, sem er sá maður fórnbók-
menntanna sem Jóni verður helst
líkt við.
Fegurð himinsins eða ys borgar-
lífsins breytast ekki við fráfall
Jóns Kjartanssonar en tilveran og
þessi þjóð eru góðum drengskapar-
manni fátækari, og margir munu
þeir og víða sem staldra við og
hugsa með þakklæti og hlýju til
þessa ágæta drengs.
Við kveðjum Jón Kjartansson í
dag með virðingu og hlýhug í full-
vissu þess að lífshlaup hans og
verk skipa honum sjálfkrafa í sveit
hjartahreinna í nýjum heimkynn-
um.
Þórnýju og öðrum aðstandend-
um vottum við dýpstu samúð.
Stefán, Guðmundur og Sigurjón
Benediktssynir
Jón Kjartansson, fyrrum bæjar-
stjóri í Siglufirði, er allur. Með
honum er genginn góður drengur
í þeirra orða fornu merkinu.
Það er einkum þrennt sem leitar
á hugann þegar horft er um öxl
til samferðar með Jóni Kjartans-
syni.
Það fyrsta er, hve góður hann
var móður sinni á hennar efri
árum, hlýr umhyggjusamur og
nærgætinn.
í annan stað hlýhugur hans og
órofa tryggð í garð heimabyggðar
hans, Siglufjarðar, sem sagði sí-
fellt til sín, bæði meðan hann vann
henni heilshugar, þar búandi og
eftir að hann settist að hér syðra.
Norðan heiða fór hann fyrir sam-
borgurum sínum í samátaki þeirra
við að skjóta nýjum stoðum undir
tilveru byggðarlagsins, en þessi
höföustaður síldariðnaðar í
landinu á fyrri hluta þessarar
aldar var nánast í atvinnulegri og
efnaghagslegri rúst eftir hrun síld-
arstofnsins. Hér syðra var hann
lengi formaður Siglfirðingafélags-
ins og lífið og sálin í þeim félags-
skap. Siglfirðingar, heima og
heiman, horfa nú á bak einlægs
vinar og stórhuga forystumanns.
Það þriðja var hve leiftrandi
skemmtilegur hann var alla jafna
og hafði gott lag á því að tendra
sól í sinni. Hann kætti margan
samferðarmann sinn en grætti
engan. Kfmni hans og græskulaust
gaman hafði þann tilgang einan
að auka á lífsgleði fólks.
Það þrennt, sem hér er staldrað
við, segir sitt um ágæti ljúfmenn-
isins Jóns Kjartanssonar.
Hér verður hvorki rakinn ætt-
bogi Jóns heitins Kjartanssonar
né starfsferill. Það gera aðrir.
Þessum fáu orðum er ætlað það
hlutverk eitt að árna honum góðr-
ar ferðar til austursins eilífa og
þakka honum samstarf, kynni og
vináttu.
Frú Þórnýju og börnum þeirra
hjóna sendi ég hugheilar samúðar-
kveðjur. Siglfirðingar, heima og
heiman, verða með ykkur í dag, á
sorgar- og kveðjustund, í tregafull-
um en þakklátum huga.
Stefán Friðbjarnarson
Kveðja frá framsóknar-
mönnum í Siglufírði
Jón 21. nóvember sl. á heimili
sonar síns í Hamborg. Jón fæddist
á Siglufirði 5. júní 1917 sonur
Kjartans Jónssonar bygginga-
meistara og konu hans frú Jónínu
Tómasdóttur kaupkonu.
Jón ólst upp á Siglufirði og tók
próf frá Samvinnuskólanum árið
1935, það ár varð hann verkstjóri
hjá Sildarverksmiðjum ríkisins á
Siglufirði og var það til ársins
1942, að hann tók við skrifstofu-
stjórn hjá Þormóði Eyjólfssyni hf.
Jón hafði á þessum árum auk
þess margvísleg önnur störf á
hendi, hann var umboðsmaður
Samvinnutrygginga, Flugfélags
íslands, rak síldarsöltun og tók
þátt í útgerð ofl.
Jón tók mjög virkan þátt í starfi
Framsóknarfélags Siglufjarðar á
þessum árum. Hann var kosinn
formaður í félaginu í febrúar 1948
og formaður trúnaðarráðs 1949.
Það ár var Jón ráðinn bæjar-
stjóri Siglufjarðar og gegndi hann
því starfi í tvö kjörtímabil.
Það voru erfið ár, eftir hvarf
síldarinnar, við þær ytri aðstæður,
þegar að Siglufjörður var ekki
lengur sú gillkista landsmanna,
sem hann hafði verið undanfarna
áratugi.
Bæjarbúar voru þá á fjórða þús-
undið og kreppa í atvinnulífinu.
Reyndi þá mjög á Jón og sýndi
hann þá einstakan dugnað, ósér-
hlifni og útsjónarsemi við endur-
reisn atvinnulífsins.
Stofnuð var Bæjarútgerð Siglu-
fjarðar keyptur annar togari og
Skeiðsfossvirkjun stækkuð um
helming svo nokkuð sé nefnt.
Fleyg urðu sum samskipti Jóns
við stjórnvöld á þessum árum svo
aðgangsharður gat hann verið við
þau, því ekkert var Siglufirði of
gott.
Á Jón hlóðust margháttuð störf
hann var í miðstjórn Framsóknar-
flokksins frá 1946, sat i stjórn
Síldarverksmiðja ríkisins frá 1947.
Varaþingmaður á 9 þingum og
eftir fráfall Skúla Guðmundssonar
1969 þingmaður Norðurlandskjör-
dæmis vestra til 1971.
Árið 1957 flytur fjölskyldan til
Reykjavíkur og tekur Jón við for-
stjórastarfi Áfengisverslunar rík-
isins sem síðar verður Áfengis- og
tóbaksverslun rikisins, sem hann
sinnti til dauðadags.
Hlóðust á hann margháttuð
störf, hann var í blaðstjórn Tím-
ans, Blaðaprents hf., formaður í
Siglfirðingafélaginu, ræðismaður
Finnlands svo nokkuð sé nefnt.
í dagsins önn var gott að hitta
Jón, alltaf var hann með hugann
við Siglufjörð, fólkið heima eins
og hann gjarna tók til orða, at-
vinnulifið og mannlífið allt.
Ekkert var honum óviðkomandi
sem snerti Siglufjörð. Fjölmargir
Siglfirðingar sem fluttust til
Reykjavíkur fengu hjá honum
hvatningu og uppörvun auk ann-
arrar hjálpsemi við búsetuskiftin,
þar er nú skarð fyrir skildi.
Ég minnist hans i haust þegar
endurbygging S.R. 46 var tekin i
notkun og loðnuveiðar hófust,
hversu glaður hann var þegar viss
áfangi var tekinn í notkun og S.R.
46, verksmiðjan sem hann sá risa
varð tæknivæddasta verksmiðja
landsins. Hann hafði óbilandi trú
á islensku hugviti og dugnaði.
Hann var ætíð fullur bjartsýni,
góðvild og hjálpsemi voru hans
bestu eiginleikar, þannig minn-
umstvið hans.
Um leið og ég þakka fyrir per-
sónuleg kynni og samstarf, vil ég
fyrir hönd Framsóknarfélaganna
í Siglufirði senda eftirlifandi konu
hans, frú Þórnýju Tómasdóttur og
ástvinum hugheilar samúðar-
kveðjur.
Sverrir Sveinsson
Það var vor við Siglufjörð, þegar
sólin fyllir fjörðinn geislum sínum
og varpar ljóma yfir allt og alla.
Sköpun Guðs og mannanna verk
eru umvafin birtu sólarljóssins svo
sterklega, að bjarmi hennar merk-
ir mannlífið. Þannig vekur sólin
mönnum von og kraft, djörfung
og framtak.
Það var vor við Siglufjörð, þegar
Jón Kjartansson fæddist þar 5.
júní árið 1917. Það var líkt og vorið
byggi í Jóni alla tíð, hugmynda-
auðgi, fyrirætlanir og framtaks-
semi stórbrotin og krafturinn og
áhuginn mikill, þegar tekist var á
við hin ólíkustu verkefni, skipu-
lagshæfileikar frábærir, verkefnið
skoðað frá öllum hliðum, allir
hugsanlegir möguleikar athugaðir
og reiknað með óvæntum stefnum,
sem málið kynni að taka og þær
íhugaðar. Forystuhæfileikar Jóns
og útsjónarsemi voru ótvíræð.
Komu þeir eiginleikar vel fram
bæði í margvíslegum störfum, sem,
hann gegndi um æfina og í þjón-
ustu við land og lýð.
Það var vor við Siglufjörð. Siglu-
fjörður var Jóni alltaf mjög kær
enda borinn þar og barnfæddur.
Hann helgaði einnig þeim stað alla
starfskrafta sína um árabil. Eftir
að hann flutti til Reykjavíkur,
fylgdist hann grannt með öllu sem
gerðist fyrir norðan og lagði þeim
málum lið eftir mætti, sem til
heilla horfði fyrir byggðarlagið og
íbúa þess. Hugur hans til Hvann-
eyrarkirkju var hlýr og djúpstæð-
ur og sýndi hann þakklæti sitt í
verki til hennar, þakklæti fyrir
mikilvægar stundir og heillavæn-
lega mótun, sem streymir frá
kirkjunni inn f samfélagið og líf
hvers einstaklings.
ó, skapari, hvað skulda ég?
Ég skulda fyrir vit og mál.
Mín skuld er stór ogskelfileg,
ég skulda fyrir líf og sál
Ég skulda fyrir öll mín ár
og allar gjafir, fjör og dáð,
í skuld er lán, í skuld er tár,
í skuld er, Drottinn, öll þín náð.
Þessi sálmvers Matthíasar Joch-
umssonar voru á vörum Jóns einu
sinni, þegar hann hvarf á fund í
Hjálparstofnun kirkjunnar, en þar
var hann stjórnarformaður fyrstu
tíu ár starfseminnar og átti sinn
þátt í því að beina henni inn á þær
farsælu brautir, sem hún hefur
fetað síðan. Þessi orð sálmaskálds-
ins, fannst Jóni, skýra eðli og veru
hjálparstofnunar, sem kirkjan
starfrækir, en um leið lýsa þau
mannskilningi Jóns, lífsskoðun og
stefnu, enda var Jón ötull að leggja
góðum málum lið. Þannig gekk
hann um veg lífsins, að lífið er
gjöf Guðs, sem hverjum og einum
er trúað fyrir, því er ábyrgð
mannsins mikil á lífi sinu og
umhverfi og honum ber að ávaxta
vel sitt pund.
Jóni var ákaflega ljóst mikil-
vægi þess arfs, sem fortíðin hefur
lagt okkur í skaut og nauðsyn þess
að varðveita þennan dýrmæta arf.
Að Jóni stóðu stórar og merkar
ættir, frændgarður því mikill að
vöxtum, sem hann rækti vel og
mat mikils. Honum var mikið í
mun, að arfurinn, sem hann hlaut,
flyttist áfram, arfur menningar
og lífsskoðunar, sem er undirstaða
þeirrar þjóðmenningar, sem fs-
lendingar byggja á í samtímanum.
Jón var mikill lánsmaður í fjöl-
skyldulífi sínu, var kvæntur fram-
úrskarandi myndarlegri konu,
Þórnýju Tómasdóttur, sem bjó
manni sinum og börnum þeirra
fjórum einstaklega hlýlegt og fal-
legt heimili, og þangað sótti Jón
endurnýjun og endurnæringu til
nýrra átaka. Naut ríkulega sam-
vista við fjölskyldu sína, tengda-
börn og barnabörn. Leið honum
jafnan best, þegar þau voru öll
saman og voru það ávallt stórar
stundir í huga hans, þegar þau
settust til borðs og mikil hátíð.
Það var vor og það var hátíð að
vera með Jóni Kjartanssyni, mað-
ur veitull, gestrisinn og rausnaleg-
ur, hlýlegur í viðmóti og aðlaðandi.
Þau hjónin voru ákaflega samhent
í þvi að taka vel á móti gestum
sínum og búa tækifærinu þann
ramma, sem hæfði, Jón skemmt-
inn og skrafhreifinn, orðheppinn
og hnyttinyrtur, litríkur og fylginn
sér.
Það hefur stórt skarð og vand-
fyllt myndast. Jón var það stór i
huga þeirra, sem kynntust honum,
enda setti hann mikinn svip á
umhverfi sitt og samtíð. Hans
verður minnst og saknað.
Efst í huga mér og fjölskyldu
minnar er þakklæti fyrir vináttu,
elskulegheit og stuðning.
Drottinn gaf og Drottinn tók,
lofað veri nafn Drottins. (Job 1:21).
Fegurð vetrarnæturinnar og
friður voru mikil er gengið var úr
kirkju eftir að Jón hafði verið
þangað borinn, hann var kominn
heim og náttúrarn skartaði.
Megi friður og fegurð ríkja í
minningunni um Jón Kjartansson.
Tómas Sveinsson
í dag er til moldar borinn Jón
Kjartansson forstjóri, er lést
fimmtudaginn 21. nóvember síð-
astliðinn á 69 aldursári.
Jón Kjartansson var fæddur í
Siglufirði 5. júní 1917, sonur Jón-
ínu Tómasdóttur og Kjartans
Jónssonar byggingameistara.
Hann ólst upp í Siglufirði og hlaut
þar haldgott veganesti. Prófi lauk
hann frá Samvinnuskólanum vorið
1935. Síðar leitaði hann sér frekari
þekkingar í Danmörku og Noregi.
Með Jóni Kjartanssyni er fallinn
svipmikill atorkumaður samtíðar
okkar. Það sópaði að honum hvar
sem hann fór, svo vakti athygli
samferðamanna, þessvegna víða
kvaddur til trúnaðar og forystu-
starfa.
Hér verða ekki rakin öll þau
störf í atvinnu-, félags- og menn-
ingarmálum sem Jón Kjartansson
tók þátt í heldur færðar þakkir