Morgunblaðið - 20.12.1985, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER1985
„Það læðist eitt-
hvað að manni...
Spjallað við Hjört
Pálsson um nýtt
ljóðasafn hans,
Haust í Heiðmörk
Haust í Heiðmörk heitir ný Ijóða-
bók Hjartar Pálssonar og kemur út
hjá Iðunni fyrir þessi jól. Þetta er
fjórða Ijóðasafn Hjartar; hin fyrri
eru Dynfaravisur (1972), Fimm-
strengjaljóð (1977) og Sofendadans
(1982). Hjörtur var kominn yfir
þrítugt þegar fyrsta bókin kom út
og hann var því spurður hvort hann
hefði byrjað seint að yrkja.
„Nei, ekki var 'það nú. Ég fór
að fást við ljóðagerð á unglings-
árum og orti til dæmis nokkuð
er ég var í menntaskóla fyrir
norðan. Þá birtust kvæði eftir
mig í skólablöðum og öðrum þess
háttar ritum. Næstu árin var
hins vegar nóg að gera bæði við
nám og vinnu og úr því að ég
dreif ekki í því að senda frá mér
bók sautján, átján ára eins og
algengt er þá þótti mér ekkert
að því að bíða. Ég var orðinn 31
árs þegar fyrsta ljóðabókin mín
kom út en þá var ég sem sé búinn
aðyrkjalengi.“
— Eru nýju ljóðin, Haust í
Heiðmörk, svipuð fyrri ljóðum
þínum?
„Á margan hátt eru þau það.
Viðfangsefnin eru til að mynda
áþekk því sem ég hef áður glímt
við; það er meiri spurning hvort
ég nálgist yrkisefnin á einhvern
hátt öðru vísi en þegar ég var
yngri."
— Yrkisefnin, hver eru þau?
„Ja, ég hef alltaf ort talsvert
mikið af lýrískum kvæðum, ef
svo má að orði komast. Þarna
eru ástarljóð innanum og hafa
verið frá upphafi. Svo hef ég alla
tíð ort mikið um heiminn og það
sem er að gerast bæði nær og
fjær.“
— Mörg ljóðanna í nýju bók-
inni eru einmitt tengd ákveðnum
stöðum.
„Já, það er rétt. Eins og allir
kannast við þá verða ferðalög oft
til þess að maður öðlast nýja
reynslu og það er einmitt ný
reynsla sem heldur skáldum lif-
andi. Upplifun mín af nýjum
stöðum verður iðulega kveikjan
að ljóðum; ég yrki ekki beinlínis
um þessa staði heldur nota ég
þá til þess að koma skynjun
minni eða hugsun á framfæri."
— Hvernig gengur þér að
yrkja? Áttu auðvelt með það eða
þarftu að liggja lengi yfir kvæð-
unum?
„Það er afar misjafnt. Það
kemur fyrir að ég yrki kvæði á
mjög skömmum tíma af því að
eitthvað hefur haft mjög sterk
áhrif á mig, en svo eru önnur sem
liggja kannski hjá mér árum
saman áður en mér tekst að fá
þeim viðeigandi form. Þetta hygg
ég að öll skáld kannist við. Stund-
um fæðast hjá mér ein eða tvær
línur, eins konar kjarni að ljóði,
og svo getur farið drjúgur tími
í að fullgera það. Ég get nefnt
dæmi að eitt af styttri ljóðunum
í nýju bókinni var hlutfallslega
mun lengur í smíðum heldur en
ýmis lengri Ijóðin. Þetta ljóð
heitir Fönix og hljóðar svo:
Hjörtur Pálsson
Dagur í Píreus
eftir Hjört Pálsson
Dagur í Píreus
og hönd þín á öxl mér
þótt skipið fjarlægist
svo að ég veit ekki
hvort það er ég eða þú
sem stendur á þilfarinu
stendur og veifar á bryggjunni
bíður eftir einhverju
bíður og vonar
eins og blátt Eyjahafið
sem bíður eftir stjörnunum.
Enn er mér spurn
hvað undri þessu veldur.
Enginn svarar
hvers vegna ber við ský
rauðan skínandi væng
það er fuglinn Fönix
— floginn úr ösku
tilaðsyngjaáný.
Þetta er stundum svolítið
skrýtið," hélt Hjörtur áfram. „Ég
hef rekið mig á það að ljóðin sem
fæðast snögglega krefjast oft
minni breytinga en hin sem
verða til á lengri tíma. Þá er eins
og það læðist eitthvað að manni,
meira eða minna fullmótað ..."
— Hvenær yrkirðu?
„Ja, mín ljóðagerð hefur alltaf
mótast af því að hingað til hef ég
stundað borgaralega atvinnu, ef
svo má að orði komast, og því
má segja að ég hafi aðallega ort
á hlaupum milli þess sem ég
stundaði mína vinnu. Þetta hefur
eflaust sett sitt mark á ljóðin;
maður yrkir varla samfellda
ljóðabálka um tilekið efni við
þessar aðstæður, svo ég nefni
dæmi. Nú er ég hins vegar ekki
lengur í fastri atvinnu og mig
langar til þess að láta reyna á
það hvort ég geti lifað af ritstörf-
um og skyldri sýslu. Ef það lán-
ast hef ég hug á því að takast
kannski á við viðameiri verkefni.
En þú spurðir hvenær ég yrki.
Ef útí það er farið þykir mér oft
gott að yrkja á kvöldin og jafnvel
nóttunni þegar kyrrð er dottin á.
Svo hefur síðsumarið og haustð
yfirleitt nýst mér vel til ljóða-
gerðar.“
— Þú nefndir að þú hefðir
ekki ort samfellda ljóðabálka um
afmarkað efni. En kemurðu eigi
að síður auga á eitthvert tema
sem gengur gegnum megnið af
ljóðum þínum?
„Ef til vill. Ef ég ætti að lýsa
ljóðum mínum mætti segja að
þau séu flest öll tilbrigði við
sama stef; leitina að jafnvægi
milli innri og ytri veruleika.
Hugurinn leitar oft að því að
finna frið, að maðurinn sættist
við sjálfan sig og umhverfi sitt.
Ytra tilefni ljóðanna er fjarska
ólíkt en ég held að þetta sé sá
þráður sem einkennir þau flest.
Það er svo annarra að dæma um
það hvernig mér hefur tekist til.“
— Þú ætlar að freista þess að
helga þig ritstörfum. Ertu þá
einkum með hugann við ljóða-
gerð?
„Ja, ljóðagerð hefur alltaf
staðið hjarta mínu næst og ég
hef til dæmis jafnan haft mest
yndi af því að lesa ljóð, umfram
aðrar tegundir bókmennta. Það
væri því freistandi að geta feng-
ist sem mest við ljóðin. Á hinn
bóginn á ég ekki von á því að
margir lifi hér á landi af ljóða-
gerðinni einni og ég hugsa að ég
muni þess vegna sinna ýmsu
öðru. Eg hef til að mynda lengi
fengist við þýðingar og nú fyrir
jólin kemur út þýðing mín á bók
Doris Lessing, Minningar einnar
sem eftir lifði. Sömuleiðis hef ég
tekið að mér að sjá um útgáfu
ýmissa bóka og ætli verði ekki
framhald á slíku stússi. Ég veit
hins vegar ekki hvort ég fer að
leggja fyrir mig aðrar greinar
bókmennta en ljóðagerð, vissu-
lega hef ég áhuga á einhverjum
tilraunum í þá átt en það er alltof
snemmt að segja til um hvað úr
því verður."
Hjörtur var loks beðinn um
að velja eitt ljóð úr nýju bókinni,
Hausti i Heiðmörk, til þess að
birta með þessu spjalli. Eftir
stutta umhugsun valdi hann ljóð-
ið Dagur í Píreus.
„Mér þykir svolítið vænt um
þetta kvæði,“ sagði Hjörtur. „I
því er ég að velta fyrir mér í
hverju skynjun mannsins er fólg-
in en slíkar hugleiðingar eru eitt
af því sem einkennir þessi ljóð
og sum af mínum eldri ljóðum.
Kannski má segja að það sé eins
konar hliðarþema við þetta stef
sem ég nefndi áðan, leitina að
jafnvægi."
Neytendasamtökin:
Vara við hættu-
legum olíulömpum
í TILEFNI af umfjöllun um hættu-
lega lampaolíu vilaj Neytendasam-
tökin koma á framfæri ábendingum,
sem samtökunum hafa borist frá
neytendum.
Á markaði eru margar gerðir
lampa til nota með olíu. Sumar
gerðir þessara lampa eru ákaflega
varasamar til notkunar á heimil-
um, þar sem börn eru eða koma.
Lampar þessir eru gjarnan settir
saman af þrem hlutum: Stétt,
glerglasi og kveik, sem stungið er
ofan í glasið.
Á lampa sem sýndur var Neyt-
endasamtökunum voru þessir hlut-
ir ekki fasttengdir og þurfti aðeins
litla viðkomu til þess að glerhúsið
ylti af stéttinni og olían flóði um
allt. Ef kveikurinn er logandi
stafar af þessu mikil brunahætta.
Neytendasamtökin hvetja fólk
til þess að hafa þessa þætti í huga
er það velur lampa af þessari gerð.
FréttatilkynninR.
Helgistund í Fríkirkjunni
JÓLAHELGISTUND verður í Frí-
kirkjunni í Reykjavík, í kvöld, föstu-
dagskvöld 20. desember, kl. 20.30.
Kristileg skólasamtök og Kristilegt
stútentafélag standa fyrir þessari
jólahelgistund.
Margt verður á dagskrá t.d.
helgileikur, kórsöngur, fjöldasöng-
ur og tónlist. Tilvalið að koma og
slappa af í erli jólaundirbúnings-
ins. Allir velkomnir.
(Fréttatilkynning)
Seljendur - Laugarnesi
Höfum mjög góöan kaupanda aö raöhúsi í Laugarnesi
— Lækjum (sem næst sundlaugunum). Ef þú vilt selja
vinsamlegast haföu samband.
s.62-1200_________________
Kárí Fanndal Guðbrandsaon
Lovísa Kristjánsdóttir
Björn Jónsson hdl.
GARÐUR
Skipholti 5
Orðanefnd Eðlisfræðifélags íslands, frá vinstri: Einar H. Guðmundsson, Leó Kristjánsson, Þorsteinn Vilhjálms-
son, formaður nefndarinnar, Sveinbjörn Björnsson, Jakob Yngvason og Páll Theodórsson.
Orðanefnd Eðlisfræðifélags íslands:
Orðasakrá um eðlisfræði, stjörnu-
fræði og skyldar greinar
ORÐANEFND Eðlisfræðifélags Is-
lands hefur gefið út í fjölriti „Orða-
skrá um eðlisfræði, stjörnufræði og
skyldar greinar - Drög“. í ritinu,
sem er tölvuunnið, eru um 3.500
uppflettiorð sem flest hafa verið
þýdd úr ensku á íslcnsku og er ritið
miðað við þarfir almennra notenda.
„Orðanefndin hefur unnið þetta
verk á fjórum árum og vonumst
við til þessi að útgáfan nýtist
þeim, sem þurfa að fja.lla sérstak-
lega um þessar greinar f námi eða
starfi," sagði Þorsteinn Vilhjálms-
son formaður nefndarinnar. „Hér
er einungis um drög að ræða, sem
við í nefndinni vonumst til að fá
einhverjar athugasemdir og við-
brögð við en stefnt er að prentaðri
útgáfu ritsins í vor.“ Orðin í
skránni eru flokkuð eftir fræða-
sviðum og innbyrðis samhengi
þeirra sýnt með tilvísun. Alloft
er að finna fleiri en eitt íslenskt
orð um sama hugtakið.
Sem dæmi um orð í orðaskránni
má nefna, „hljóðsjá“, sem er til-
laga nefndarinnar um þýðingu á
alþjóðaorðinu „sonar" og er upp-
haflega skammstöfun á ensku
orðasambandi. Orðið er myndað
með hliðsjón af alþekktum nýyrð-
um eins og smásjá og ratsjá og
váar til þess að í þessu tæki er
stuttum hljóðbylgjum beitt til að
skoða viðfangsefnið. Þá er orðið
„stærðarþrep“ hugmynd nefndar-
innar um þýðingu á enska orða-
sambandinu „order of magnitude"
og dönsku „störrelsesorden" í stað
stærðargráðu, sem nefndinni þyk-
ir hvorki falla vel að íslensku né
lýsa vel hugtakinu.
Orðaskráin sem er 180 blaðsíður
er gefin út í takmörkuðu upplagi
og hafa Raunvísindadeild Vísinda-
sjóðs, Eðlisfræðifélag Islands,
Raunvísindastofnun Háskólans og
Verkfræði- og raunvísindadeild
Háskólans stutt útgáfuna. Orða-
skráin er til sölu í Bóksölu stúd-
enta.