Morgunblaðið - 20.12.1985, Blaðsíða 50

Morgunblaðið - 20.12.1985, Blaðsíða 50
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER1985 Fjarnám og fram- haldsmenntun Leið til hagsældar og jafnrar aðstöðu til náms | —eftirRandy j Fleckenstein Hugsið ykkur það menntakerfi , á íslandi að allir framhaldsskólar landsins væru tengdir saman í eina heild. Á mánudagsmorgni þinga skólastjórar, hver á sínum stað, með fulltrúum menntamálaráðu- neytisins — allir samtímis og án þess að nokkur fundarmanna þurfi að leggja á sig nokkur ferðalög vegna þess. Um miðjan morgun eru enskukennarar á landinu búnir að halda sinn mánaðarlega fund. Síðar sama dag fer fram kennsla í örtölvutækni í framhaldsdeild í rafeindavirkjun. Kennslan fer fram í Iðnskólanum i Reykjavík og sá sem kennir er eini maðurinn á landinu sem næga menntun hefur á þessu sérstaka sviði. Að sjálfsögðu fylgjast bæði nemendur í fullu námi og starfsmenn fyrir- tækja um land allt með kennsl- unni. Sama kvöld fer fram kennsla í bókfærslu í nokkrum afskekktum byggðarlögum en á öðrum stöðum fylgjast menn með fyrirlestri tón- skálds í Lundúnum og taka þátt í umræðum að honum loknum. Nýlega hafa rektor Háskóla ís- lands, ritstjóri Morgunblaðsins og Halldór Blöndal alþingismaður bent á að þörf sé einhvers konar útibús frá Háskóla Islands á ^ Akureyri. I þessari grein er sett fram athyglisverðari og margfalt öflugri lausn á þeim vanda, sem þeir hafa í huga, en nokkru sinni er mögulegt að ná með útibúi Há- skóla Islands á Akureyri. Hvers vegna ætti að ausa úr opinberum sjóðum, sem eru víst ekkert of digrir fyrir, í kerfi sem bætir harla fáu nýju við þá kennslu sem fyrir er í landinu, sem nær einungis til fólks á afmörkuð- um svæðum og gefur einungis völ á hluta þess náms sem Háskóli íslands býður upp á? Hver getur ákvarðað að Norðlendingar þarfn- ist einvörðungu æðri menntunar í „ensku, tölvutækni ýmiskonar og viðskiptafræði" eins og bent var á í forystugrein Morgunblaðsins 19. október síðastliðinn? Er Morgun- blaðið tilbúið að ætla að enginn „þarfnist" lista, hugvísinda, kenn- aramenntunar o.s.frv. á Norður- landi? Ég leyfi mér að draga í efa að Norðlendingar séu eins þröng- sýnir og Morgunblaðið og þing- menn á atkvæðaveiðum eru í þessu. Og enn er eitt atriði. Hver segir að Háskóli íslands sé eina stofnun- in sem þarf að bjóða fólki í af- skekktum byggðarlögum upp á nám? Á því leikur enginn vafi að Háskóli íslands þarf að ná til fleira fólks með námsframboð sitt, en hvað um Tækniskólann, Kenn- araháskólann, tæknistofnanir iðn- aðarins, Stjórnunarfélagið og fjöl- brautaskólana? Þessir skólar og stofnanir veita hver um sig ein- stæða starfsmenntun eða reka framhaldsdeildir sem ekki er að finna um allt land. Þennan lista má auðveldlega lengja. Upplýsinga- og tæknibyltingin í heiminum hefur gert það að verk- um að flestir íslendingar, einkum þeir sem ekki búa á Stór-Reykja- víkursvæðinu, hafa dregist langt aftur úr öðrum þjóðum. Ef ekki verður gerð víðtæk tilraun til þess að jafna aðstöðu til náms á öllum skólastigum mun íslenskt efna- hagslíf bíða tjón af þessu um ófyr- irsjáanlega framtíð. (slendingar munu áfram missa af tækifærum vegna skorts á markaðsathugun- um erlendis, vegna þess að ekkert er sinnt almannatengslum, vegna skilningsskorts á viðskiptavenjum og menningargildum á öðrum menningarsvæðum og vegna hreins og klárs þekkingarskorts og vöntunar tækniþekkingar. Hyggjum aðeins að þeirri stað- reynd að menntun verkfræðings verður nú úrelt á fimm árum og að menn með sérmenntun munu árið 1990 þurfa að meðaltali á nokkurri endurmenntun að halda á fjögura ára fresti. Þetta vita menn um mestalla Evrópu og þetta vita einnig menn í Bandaríkjunum og í Japan. Það er vegna þessa að hjá öllum þessum þjóðum hefur verið komið á all-víðtæku fjar- námskerfi, bæði í iðnaði og í skól- um. Og annað umhugsunarvert atriði er að á Bretlandi er varið jafnvirði 230 Bandaríkjadala til menntunar hvers einasta starfs- manns á ári hverju. f Bandaríkjun- um er 1.200 dölum varið í sama tilgangi. Hverjar eru samsvarandi tölur á íslandi? Málum er svo komið á fslandi að brýna nauðsyn ber til að boðið verði upp á eitthvað sem gert er af meiri stórhug en birtist í hug- myndinni um útibú frá Háskóla fslands á Akureyri. Þetta „eitt- hvað“ gæti verið fjarnámskerfi. Fjarnámskerfum er komið á fót til þess að geta boðið bók- og verknám á hverjum þeim stað sem þess er þörf. En hvað er fjarnám? Einfaldasta mynd fjarnáms er trú- lega bréfaskóli. Gagnvirk sjón- vörpun á örbylgju um gervihnött er hins vegar fjarnám í sinni full- komnustu mynd. Með fjarnámi má ryðja úr vegi hindrunum á því að allir hafi jafna aðstöðu til náms — hvaða náms sem er, ekki þess náms eins sem Háskóli fslands býður þótt það sé vitaskuld mjög mikilvægt. Hugleiðið aðeins hve margt það er sem komið getur í veg fyrir jafna aðstöðu fólks á íslandi til náms: — búseta — engin starfsmenntun eða önnur námskeið eru í boði í heimabyggð fólks, kostnaður og tímatap vegna ferðalaga gríðarmikill (bæði vegna ferða- laga innan lands og utan); — einkahagir — erfitt er að yfir- gefa fjöískyldu sína og heimili til þess að sækja sérmenntun, líkamleg fötlun kemur í veg fyrir framhaldsnám; — vinnukröfur — það er ekki Þorsteinn Matthíasson HRAFNISTUMENN Bókaflokkurinn Hrafnistumenn geymir nokkra minningaþætti úr lífssögu íslenskra sjómanna, — og kvenna sem staðið hafa við hlið þeirra í landi og nært við brjóst sín ung sjómannsefni og búið þau undir framtíðar- störfin. Það má því segja að hlutur þeirra hafi verið nokkuð jafn — hans sem á hafið sækir og hennar sem annast heimili þeirra á ströndinni. Engum íslendingi er starfssaga þessa fólks óviðkomandi. Sjómannadagsráð. Randy Fleckenstein „Með fjarnámskerfi fæst allt það sem unnt er að fá með útibúi frá Háskóla Islands og miklu meira en það. Með því sparast ferða- kostnaður nemenda og kennara og enginn tími fer í ferðir. Með því er hægt að veita þeim við- eigandi kennslu sem hennar þarfnast á þeim tíma sem þeim hentar.“ auðvelt að minnka við sig vinnu vegna ástundunar náms, hvorki fyrirtæki né einstaklingar geta borið kostnað af náminu; — tímasetning og efni þeirra námskeiða, sem í boði eru á hverjum stað, henta ekki að- stæðum á staðnum þegar boðið er upp á þau; — áhyggjur — ótti við að geta ekki staðið sig vel í námi eftir að hafa ekki stundað nám um árabil, óvissa um það hvað læra skuli, skortur á námstækni. Þetta eru bara örfá dæmi um þá þætti sem komið geta í veg fyrir jafna aðstöðu til náms og úr öllu þessu má bæta með vel samsettum námskeiðum og námsskrám í fjar- nám i. Af því myndu ekki Akur- eyringar einir hafa hag heldur og fsfirðingar, Selfyssingar, Horn- firðingar, íbúar á Stykkishólmi, Neskaupstað o.s.frv. Með fjarnámi er fólki gert kleift að stunda nám þegar því hentar, þar sem því hentar og á þeim hraða sem því hentar. Það gefur fólki einnig möguleika á að velja milli margra og fjölbreyttra námskeiða. í fjar- námi getur verið um að ræða sjálfsnám í heimahúsum, á vinnu- stað eða í námsmiðstöðvum á hverjum stað. Námið má byggja á notkun lesefnis, notkun vinnu- bóka, tæknibúnaði ýmiskonar, myndböndum, tónsnældum, notk- un símkerfis, á námi í skólastofu og á hvaða samsetningu allra þessara þátta sem best hentar hverju sinni. Fjarnám, eða opið nám, er alltaf miðað við þarfir og aðstæður tiltekins hóps fólks, óháð því hvaða kennslumiðill er notað- ur. Og það er einmitt það góða við hugmyndina um fjarnámskerfi á fslandi. f því felst svar við vanda svo margs fólks að erfitt er að líta fram hjá þessum möguleika. Það er hreinasta gullnáma fyrir þá stjórnmálamenn sem hugmyndina styðja og fjárhagslega býður kerf- ið upp á feikilega aukningu þekk- ingar og tæknikunnáttu með þjóð- inni. Með því opnast möguleikar á framhaldsmenntun fyrir þær þús- undir íslendinga sem einhverra hluta vegna hafa ekki getað lokið stúdentsprófi, sveinsprófi, hlotið meistarabréf eða háskólagráðu. Starfsmannaþjálfun og endur- menntun kostar með þessu kerfi minna fé og verður ekki eins tíma- frek því til miklu fleiri nemenda næst á skemmri tíma. Hugið ykkur allt vinnutapið og kostnaðinn sem er samfara því að ferðast til Reykjavíkur og sitja þar námskeið. Hugsið ykkur hve dýrt það væri að sækja slíkt til Stokkhólms! Með fjarnámi næst bæði Reykjavík og Stokkhólmur inn í stofu á Húsavík! Tökum eitt raunverulegt dæmi. í Open-Tech-fjarnámskerfinu í Stóra-Bretlandi er boðin margs konar starfsmetnnun í samvinnu milli tækniskóla, starfsmennta- skóla á einkaeign og fyrirtækja sem þurfa á starfsmannaþjálfun að halda. Með námsefnissettum, fyrst og fremst lesefni ásamt efni á myndböndum, snældum eða tölvuhugbúnaði, er boðið upp á margvíslega starfsþjálfun og -menntun. Hægt er að lesa til lokaprófs, fá vottorð um þátttöku eða taka einingar í símenntun (það er hugtak sem sérfræðistéttir á fslandi þarfnast sárlega og verður fjallað um í annarri grein). Þannig má nefna að í einu héraði, í Norð- ur-Skotlandi er boðið upp á eftir- farandi námskeið fyrir starfsfólk fyrirtækja: tölvutækni og dverg- rásatækni, skjalavörslu, ritvinnslu og aðra skrifstofutækni, útlits- hönnun, stjórnun bifvélaverk- stæða, skartgripasölu, þjóðvega- og mannvirkjagerð, stjórnun á byggingarstað, vefnaðarlitun, rób- ótatækni, gerð sjálfstýrikerfa fyr- ir vélar], logsuðutækni, frysti- tækni, tölvubeitingu, starfsþjálfun olíutækni, hótel- og veitingastaða- rekstur, mjólkurfræði, ferðaútvegi o.s.frv. Um flest þessara nám- skeiða má segja, þótt undarlega kunni að hljóma, að þau kæmu sér vel hér á landi. Hvers konar fjarnámskerfi gæfi bestan árangur við íslenskar að- stæður þar sem fjárráð eru tak- mörkuð? Ég held að hagkvæmast væri fyrir íslendinga að einbeita sér að vel sömdum námsefnissett- um og byggja upp kerfi símteng- inga á milli staða. Þó að vissulega sé mjög glæsilegt að hafa sjón- varpskerfi þá er rétt að hafa það í huga að þau eru mjög dýr og rétt er að fara varlega af stað og byrja smátt. í kerfi símtenginga eru notaðar þær símalínur, sem þegar eru fyrir hendi, og sérstakur bún- aður til að tengja nokkra staði saman. Með þessu móti gæti kenn- arinn t.a m. verið á Akureyri og kennt nemendum sem sitja í sér- staklega útbúnum stofum sem Póstur og sími eða Sambandið eða fjölbrautaskólar eða jafnvel Há- skóli íslands hafa komið upp víðs- vegar um landið. í slíku kerfi eru notaðir magnarar, hátalarar og hljóðnemar til þess að nemendur á hinum ýmsu stöðum á landinu geti rætt við kennara sinn og hver við annan. f kerfi sem þessu er bæði hægt að kenna samtímis stór- um hópi nemenda á fáum stöðum og litlum hópum, jafnvel einstakl- ingum, sem dreifðir eru um allt land. Meðal nokkurra nýlegra dæma um notkun kerfis sem þessa má nefna landbúnaðarþjónustu A&M háskólans í Texas í Bandaríkjun- um. Þar er haldið uppi kennslu í garðyrkju, rekstri bújarða og fleiru slíku fyrir fólk víðsvegar um ríkið, ríki sem er fimm sinnum stærra að flatarmáli en allt í sland. Með kerfi háskólans í Wisconsin er kennt u.þ.b. 35.000 nemendum á 200 stöðum ár hvert. Og að lokum má nefna að bæði lyfjaframleið- endur og háskólar nota þetta kerfi til þess að kynna læknum og hjúkr- unarfræðingum um alla Norður- Ameríku ný lyf og lækningarað- ferðir. í einu slíku tilviki sátu 1.700 hjúkrunarfræðingar ráðstefnu sem haldin var á 8 stöðum í Quebec í senn. Dæmin um starfsmanna- þjálfun fyrirtækja eru svo mörg að ekki er nokkur vegur að telja þau upp hér. f kerfi sem þessu er mögulegt að nota segulbönd, raftöflur (en
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.