Morgunblaðið - 20.12.1985, Page 47

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER1985
47
HINN MANNLEGI ÞÁTTUR/ Ásgeir Hvítaskáld
Rithöfundadagur
Dagar í lífi rithöfundar eru
misjafnir; flekkóttir eins og mál-
verkasýning. Stundum er maður
heppinn part úr degi en oftast eru
það vonbrigði dag eftir dag. Ein-
stöku sinnum kemur góður dagur
í heilu lagi. Nýlega upplifði ég einn
svona góðan rithöfundadag. Þann
dag leið mér eins og rithöfundi á
toppi frægðar sinnar.
Gamanið hófst í vinnunni, þar
sem ég var að vinna á fasteigna-
sölu til að vinna fyrir skuldunum
eftir síðustu bókina sem ég gaf út.
En ég og skipasölumaðurinn sát-
um tveir í kaffi og spjölluðum;
eldri maður sem hefur siglt um
öll heimsins höf. Ég þurfti nátt-
úrulega að segja honum frá mínu
merkilega afreki að fá inngöngu í
Rithöfundasambandið, eftir langa
baráttu. En þeir sem gefa út bækur
sínar sjálfir teljast ekki gjaldgeng-
ir, fá til dæmis alls ekki rithöf-
undastyrki. En inngangan hafði
svo ekkert að segja, nema það að
ég varð 2.500 krónum fátækari og
fékk send alls konar boðskort. I
framhaldi af þessu fór skipasölu-
maðurinn að segja mér frá ferð
sem hann fór eitt sinn á slóðir
Hemingway; á eyju syðst á
Flórídaskaga. Eyjan heitir Kay
West og þar bjó Hemingway.
Skipasölumaðurinn sagði
skemmtilega frá og hann sagði
mér frá húsinu hans Hemingway.
í húsinu voru enn allar mublurnar
og alls konar munir frá ferðalögum
hans og stór dýrshöfuð upp á
veggjum. Þetta var stórt einbýlis-
hús sem stóð eitt sér og í því lifðu
Iðunn frá
1860 endur-
útgefin
BÓKAÚTGÁFAN Dyngja hefur sent
frá sér Ijósprentun af söguritinu
Iðunni, sem gefið var út af Sigurði
Gunnarssyni á Akureyri árið 1960,
og er þessi bók „Fyrsta ár“ Iðunnar-
útgáfunnar. Fullt nafn ritsins er
„Iðunn, sögurit um ýmsa menn og
viðburði, lýsing landa og þjóða og
náttúrunnar".
Ritstjóri og kostnaðarmaður
Iðunnar, Dannebrogsmaðurinn
Sigurður Gunnarsson, var prestur
og prófastur Sunnmýlinga og sat
í 17 ár á Hallormsstað, segir í
inngangi að ljósprentuninni, sem
Helgi Vigfússon hefur ritað. Árið
1945 vígðist Sigurður að Desja-
mýri og hélt staðinn til 1862. Hann
var alþingismaður Sunnmýlinga.
Efni þessa fyrsta rits Iðunnar
er um Egyptaland, páfaveldið,
undirbúning krossleiðangranna,
blóðbaðið í París, þáttur úr sögu
Bayarðs riddara, Ragozky, stiga-
mennirnir í kirkjulöndunum og
gjalddaginn.
70 kettir sem Hemingway hafði
átt, þeim var gefið að éta og haldið
við en voru að mestu sjálfala.
Þarna var mikill gróður og hlýtt
veðurfar.
Á eyjunni var lítið þorp og þaðan
stunduðu enn fiskimenn veiðar.
Kráin á staðnum var enn óbreytt,
þangað hafði skáldið komið á
hverju kvöldi. Ég lét skipasölu-
manninn segja mér frá hverju
smáatriði, lýsa húsinu, gróðrinum
og köttunum. Við þessa frásögn
hlýnaði mér öllum að innan. Ég
rann út úr sölumannsgerfinu, eins
og eiturslanga sem skiptir um
ham. Þarna hafði hann búið í eigin
húsi og lifað á því að skrifa sögur.
Hann þurfti ekki að vinna á and-
lausri fasteignasölu. Hann bjó í
húsi á afskekktum stað og gat
skrifað og skrifað. Fór á krána á
kvöldin og fékk sér bjór, skrapp út
í bláan sjóinn þegar hann langaði.
Þetta var þá hægt ef maður datt
í lukkupottinn; ég var næstum
búinn að gleyma þvf. Ákkúrat
þetta dreymir rithöfund um og
svona draumar hafa haldið mér
gangandi. Einn daginn dett ég í
lukkupottinn. Það sem eftir var
dagsins seldist engin fasteign.
Þegar vinnudeginum var lokið
fór ég niður í bæ og nálgaðist
Austurvöll með varúð. Því þennan
dag var ljóðahóf á Gallerí Borg, út
af Ijóðahátíð í Reykjavík, og ég
hafði fengið boðskort. Þessa dag-
ana voru lesin ljóð í Norræna hús-
inu af allra þjóða kvikindum. Ég
faldi mig í runna á Austurvelli.
Inni í Galleríinu var fullt af fólki,
allt ólgaði í maganum á mér. Ég
beit á jaxlinn og spígsporaði inn.
Inni var þykk reykjarsvæla, fólk
með glös á lofti; ýmist rauðvín eða
hvítvin. Þarna voru undarlegir
útlendingar, leikhússtjórar, út-
gefendur, frægir rithöfundar og
fleiri menningartappar. Pétur
Gunnarsson, Þórarinn Eldjárn og
Einar Kárason stóðu í einum
hnapp sér á báti eins og gullkálfar.
Fínar snobbkerlingar reyktu úr
löngum munnstykkjum. Mér
fannst ég vera ókunnugur og kunni
ekki við mig í þessari kulturklíku.
Stóð á miðju gólfi og enginn talaði
við mig, fékk ekki einu sinni vín.
Ætlaði að ganga út en rakst á litla
buddu í skrautlega útsaumuðum
fötum. Þarna var tækifærið að
tala við starfsbróður. En hún tal-
aði mjög skrítið tungumál, sem ég
skildi ekki og hún ekki mig. Þetta
var Sama stelpa sem flutti ljóð
eftir Samana í Norður Finnlandi.
Þá kom ljóshærð stúlka, grönn og
áhugaverð, með rauðar varir og
bauð mér vínglas af bakka. Ég tók
rauðvínið því það líktist vörum
hennar. Fólkið þarna inni var í
litlum hópum og talaði stanslaust.
Ég drakk niður í hálft glas svo ég
hellti ekki á næsta mann.
Skyndilega bar ég kennsl á Stef-
án Júlíusson, lágvaxinn vinarlegur
maður með lítil pírð augu á bak
við þykk gleraugu. Það var hann
sem skrifaði bækurnar um Kara
litla og Lappa. Faðir minn hafði
alltaf lesið þær fyrir mig og svæft
okkur báða. Mjög hugljúfar sögur
sem ég og pabbi höfðum mikið
dálæti á. Eg gekk til hans og sagði
beint út hve gaman ég hafði af
bókum hans. Við tókum spjall.
Hann sagði mér að enn ætti að
endurútgefa Kára bækurnar fyrir
jólin. En samt hafði hann alla tíð
unnið fast starf með ritstörfunum.
Tveir menn gengu upp að mér
og sagðist annar heita Einar Bragi.
Þeir sögðust vilja fá að sjá mig,
því þeir hefðu aldrei séð mig í eigin
persónu. Hinn maðurinn var
menntaskólakennari og var sér-
fræðingur í ungum ljóðskáldum.
Þá bættist formaður Norræna
hússins við, klæddur hvítum
jakkafötum, og spurði hvers vegna
ég væri ekki í hvítum fötum og
með hvítu hanskana. Svo skoðuðu
þeir mig hátt og lágt. En ég var
með blátt sölumannsbindi, þeir
hafa sjálfsagt haldið að þetta væri
nýjasta skáldagerfið.
Brátt höfðu vínglösin hresst mig
og mér fannst ég ekki vera að-
skotahlutur. Allt í einu gekk ég inn
í hóp Gullkálfanna og þakkaði
Pétri Gunnarssyni fyrir að hafa
keypt bókina mína, en hann hafði
keypt eintak af bók eftir mig. Þór-
arinn Eldjárn var að gefa sjálfur
út í fyrsta sinn og leitaði ráðlegg-
inga. Pétur var í annað skipti að
gefa sjálfur út þessi aðlíðandi jól.
En ég hafði gefið út 5 bækur og
allar skilað tapi. Bókaútgáfurnar
eru að missa frá sér alla bestu
rithöfundana, nú gefa þær bara út
þýddar skáldsögur og reyfara. Allt
í einu spurðu þeir hvað ég ætlaði
að gefa út þessi jól. Ég sagðist
ekki viss hvaða handrit yrði fyrir
valinu en ég þagði yfir skuldasúp-
unni.
Sigurður Pálsson formaður rit-
höfundasambandsins hélt ræðu,
með rauðvínsglas á lofti. Hann
talaði um ljóðið og höfuðið á Agli
Skallagrímssyni. Svo lyftu allir
glösum og átti að skála en þá var
mitt glas orðið tómt. Auðvitað
vildi ég skála með öllum rithöfund-
unum. Ég hélt vel utan um glasið
svo sæist ekki ofan í það og skálaði
með tómu glasi. Mér fannst það
eins og áminning vegna þess ég
var ekki með neina bók þessi jól.
En ofan í allan þennan heiður
sem mér hafði hlotnast þennan
dag, fékk ég að vita að á síðasta
degi Ijóðahátíðarinnar væri frjálst
Ljóðakvöld, þar mættu allir troða
upp sem vildu. Það er að segja,
þeir sem búið var að velja á list-
ann. Hugsið ykkur, ég fékk næst-
um því að lesa upp ljóð í Norræna
húsinu.
Ég rúllaði út á Austurvöll orðinn
sætkenndur, í fínu skapi og bjart
var í sálinni. Það var ljóst að ef ég
ætlaði að teljast til betri rithöf-
unda á Islandi þá varð ég aö fara
niður í prentsmiðju og láta prenta
eitt handrit eða svo; stækka bitana
i skuldasúpunni. Þennan dag allan
var ég rithöfundur.
9
Morgunblaðið/Ulfar
►
Konur úr Langbrók sýna
á ísafirði
ísafirði, 17. desembcr.
í SLUNKARÍKI á ísafirði halda
áfram athyglisverðar myndlistar-
sýningar og rekur hver aðra. Nú
nýlega opnaði Gallerí Langbrók úr
Reykjavík athyglisverða sýningu
eftir 8 af þeim tíu konum, sem að
galleríinu standa. Mcnningarráð
Isafjarðar og Myndlistarfélagið á
ísafirði sjá um sýninguna, sem
stendur til Þorláksmessukvölds.
34 verk eru á sýningunni af
fjölbreyttri gerð og eru þau öll
til sölu. Strax á fyrsta degi sýn-
ingarinnar kom fjöldi gesta og
hafa margir lagt leið sína þarna
inn til að líta sköpunarverk
mannsins á skammdegisnóttu
drottins. Úlfar
Aðgerðir gegn sandfoki
Á FUNDl bæjarstjórnar Akraness
sem haldinn var þann 10. desember
síðastliðinn var m.a. gerð eftirfar-
andi samþykkt:
„í tilefni af erindi bæjarstjóra
um fjárveitingu til heftingar sand-
foks frá Langasandi hvetur bæjar-
stjórn Akraness þingmenn Vestur-
landskjördæmis til að leggja
áherslu á afgreiðslu þessa máls við
stjórnvöld á Alþingi. Mjög brýnt
er að hefja aðgerðir til að hindra
umrætt sandfok, sem ágerist með
hverju ári sem líður og hefur þegar
valdið íbúum á Akranesi veruleg-
um óþægindum og tjóni á eignum.
Ef ekki verður unnt að hefjast
handa í þessu efni má búast við
óþolandi ófremdarástandi í stór-
um hluta bæjarins í framtíðinni
við ákveðin veðurskilyrði."
Annir hjá Arnarflugi
MIKLAR annir verða hjá innan-
landsdeild Arnarflugs nú fyrir jólin,
en alls er gert ráð fyrir, að farnar
verði 55 ferðir til tíu áfangastaða
félagsins. Um er að ræða 19 regluleg-
ar áætlunarferðir, en því til viðbótar
verða farnar 36 aukaferðir.
Til flugsins verða notaðar fjórar
vélar,' tvær Cessna 402-vélar Arn-
arflugs og síðan hefur verið gerður
leigusamningur um Chieftain-
flugvél frá Flugfélagi Norður-
lands, auk þess sem Twin Otter-
flugvél frá Flugfélagi Norðurlands
mun fljúga nokkrar ferðir.
Vörur úr ull
og skinnum
NÝLEGA var opnað Verkstæðið,
Þingholtsstræti 7B. Þar eru til sölu
nýstárlegar vörur úr íslenskri ull og
lambsskinni í ýmsum litum unnar á
verkstæðinu eftir eigin hönnun og
hugmyndum.
Á boðstólum eru ýmsar gerðir
af flíkum, jakkar, hattar, húfur,
treflar, múffur, barnaföt o.fl.,
unnar úr skinnum. Verkstæðið,
Þingholtsstræti 7B, er opið alla
virka daga kl. 1—6, en sýningar-
gluggi er á horni Bankastrætis og
Þingholtsstrætis. Eigendur eru
Edda og Iðunn Óskarsdætur.
(Fréttatilkynning)
Hvfldarstaður í hádegi höll að kveldi