Morgunblaðið - 02.03.1986, Blaðsíða 42

42 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. MARS1986
----------------------------—-----------------------------;-------—n--------:—
ÞINGBREF
eftir STEFÁN FRIÐBJARNARSON
Fóstureyðingar af félagslegum ástæðum:
Níuaf
hveijum tíu
Þingmenn deila um þrengingu heimilda
„Með lögum nr. 25. frá 22. maí 1975 vóru heimildir til fóstureyð-
inga rýmkaðar. Afleiðingarnar hafa ekki látið á sér standa. Fóstur-
eyðingum hefur fjölgað ískyggilega. Skráðar fóstureyðingar hér á
landi á hverja 100 lifandi fædda árið 1965 vóru 1,4, árið 1970 2,5,
árið 1975 6,3, árið 1980 11,6, árið 1981 13,7, árið 1982 14,1 og árið
1983 15,7.“
Þannig komst Þorvaldur Garðar Kristjánsson, forseti Sameinaðs
þings, að orði er hann mælti fyrir frumvarpi, sem hann flytur ásamt
fleiri þingmönnum, þess efnis, að svokallaðar félagslegar ástæður
falli niður sem réttlæting fóstureyðingar. Frumvarpið mætti harðri
andstöðu. Rökstuðnings þingmanna — bæði með og móti — verður
lítillega getið í þingbréf i í dag.
Mikil aukning
fóstureyðinga
Þorvaldur Garðar Kristjáns-
son hélt því fast fram að rýmkun
heimilda til fóstureyðinga 1975
hafi leitt til ískyggilegrar fjölgunar
þeirra. Hann sagði orðrétt:
„Á árinu 1965 vóru fóstureyð-
ingar 68, árið 1970 99, árið 1975
274, árið 1980 523, árið 1981
597, árið 1982 613, árið 1983 687
og árið 1984 730. Þetta er reynsla
okkar af því að heimila fóstureyð-
ingar af svokölluðum félagslegum
ástæðum. Aukning fóstureyðinga
frá því lögin vóru sett 1975 er
eingöngu til þeirra að rekja. Raunar
hefur fóstureyðingum af læknis-
fræðilegum ástæðum ekki íjölgað
síðustu árin. Það eru nú um 9 af
hveijum 10 fóstureyðingum fram-
kvæmdar af svokölluðum félagsleg-
um ástæðum."
Samkvæmt gildandi lögum í dag
er fóstureyðing heimil af þrenns
konar ástæðum: 1) Af læknisfræði-
legum ástæðum, 2) Ef konu hefur
verið nauðgað og 3) Af félagslegum
ástæðum. Frumvarp Þorvaldar og
fleiri þingmanna felur það í sér að
þrengja heimild til fóstureyðinga á
þann veg, að fella niður félagslegar
ástæður sem heimild til þessarar
aðgerðar.
son sagði engan neita því að félags-
leg vandamál væru fyrir hendi.
„Bágar heimilisaðstæður vegna
ómegðar eða alvarlegs heilsuleysis
eða þroskaleysi móður geta skapað
félagsleg vandamál," sagði hann,
„en spurningin er, hvemig á að
bregðast við þeim vanda?“
Áfram segir Þorvaldur: „Þjóð-
félag, sem leyfir fóstureyðingar af
félagslegum ástæðum, lítur fram
hjá hinum raunverulega vanda. Það
er þjóðfélag, sem sættir sig við
óleyst vandamál, því félagslegur
vandi verður ekki leystur nema með
félagslegum ráðstöfunum.“
Þorvaldur sagði það „siðferðilega
skyldu að varðveita líf, jafnvel lif
ófædds bams.“ Fóstureyðing eigi
þvi ekki að koma til greina nema
af læknisfræðilegum ástæðum, eða
að telja megi auðsætt að bamið
verði svo vangefið að ekki verði
komist hjá örþrifaráðum, eða kona
hafi orðið þunguð við refsivert at-
ferli. Framsögumaður boðaði hins-
vegar nauðsyn aðgerða til að bæta
stöðu kvenna, sem eignuðust börn
við erfiðar félagslegar aðstæður.
Þjóðfélagið yrði að taka sjálfu sér
tak til að búa í haginn fyrir fólk
með erfíðar félagslegar aðstæður,
einkum verðandi mæður, sem og
böm á fyrstu aldursárum þeirra.
Hvernig á við „Fóstureyðing ævin-
að bregðast? lega nauðvörn“
Þorvaldur Garðar Kristjáns- Helgi Seljan (Abl.-AI.) kvaðst
HÉR HEFST VEGFERÐ FLESTRA ÍSLENDINGA
Á Landspítalalóð eru fjölmargar heílbrigðisstofnanir; hús sem vaka allan sólarhringinn, allt árið.
Fjölmargir fá þar bata, eða a.m.k. nokkra heilsubót. Nokkrir kveðja jarðlífið, sem fyrir okkur öllum
liggur að gera í fyllingu tímans.
Eitt er það hús á Landspitalalóð sem öðrum húsum fremur er tengt gleði, vonum og framtíð lands
og þjóðar. Það er fæðingardeildin. Sennilega hafa fleiri íslendingar litið tilveruna fyrsta sinni opnum
augum innan veggja þessa húss en nokkurs annars.brosað þar, hjalað og grátið.
Onnur hlið á málum eru svo fóstureyðingar. Árið 1970 vóru framkvæmdar 99 fóstureyðingar, svo
vitað sé, hér á landi. Þær vóru hinsvegar 730 árið 1984. Þessi hlið mála kom til umræðu á Alþingi í
febrúarmánuði næstliðnum. Þingbréf speglar í dag þá umræðu að hluta til.
virða skoðanir Þorvaldar, sem fram
kæmu í máli hans, „þó ég hafi áður
lýst því yfir að ég er þeim ósam-
rnála". Helgi kvaðst taka heilshugar
undir það, þó hann hafí „lýst and-
stöðu við meginefni frumvarpsins",
þrengingu heimildar til fóstureyð-
ingar, að nauðsyn bæri til að efla
„félagslega samhjálp". Betur væri
ef slíkt mætti greina „í verki hjá
núverandi ríkisstjórn", sagði hann.
Helgi Seljan minnti og á tvennt,
sem viðgengist hefði áður en heim-
ildir vóru rýmkaðar: 1) Ólöglegar
fóstureyðingar, 2) Fóstureyðingar
erlendis hjá þeim sem efni höfðu á.
Meginröksemd Helga, gegn
þrengingu lieimildar til fóstureyð-
ingar, sagði hann felast í „trausti
og trú á dómgreind íslenzkra
kvenna til að fara með þetta vald“,
þ.e. rétt til fóstureyðingar af félags-
íegum ástæðum. „Fóstureyðing er
ævinlega nauðvöm," sagði Helgi,
„neyðarúrræði, sem til er gripið í
allra síðustu lög.“
Ábyrgð kvenna
á eigin málum
Sigríður Dúna Kristmunds-
dóttir (Kl.-Rvk.) sagði það „bar-
áttumál allra kvennahreyfinga að
tryggja konum þau grundvallarrétt-
indi, sem nauðsynleg eru til þess
að þær geti sjálfar borið ábyrgð á
lífi sínu og gjörðum og átt nokkurt
val þar um sem ábyrgir, sjálfstæðir
og fúllveðja einstaklingar“.
Umrædd lög frá 1975 hafi haft
tvíþættan tilgang. Í fyrsta lagi hafi
þau átt að stuðla að stóraukinni
almennri fræðslu um kynlíf og
bameignir og „ódýrum, aðgengileg-
um getnaðarvömum fyrir alla“, til
að koma í veg fyrir ótímabærar
þunganir. Þessum þætti hafi ekki
verið fylgt nægilega eftir. í annan
stað hafi konum verið „fengin þau
réttindi og jafnframt sú skylda, að
bera sjálfar ábyrgð í þessum efnum,
bæði fyrir sjálfum sér, samfélagi
sínu og skapara sínum. Með öðrum
orðum: íslenzkum konum var og
er treyst til að bera ábyrgð sjálfar
á líkama sínum og lífí og þar með
einnig því lífi sem þær geta fætt
af sér, enda eðlilegt og réttmætt
þar sem konur eru fullveðja, ábyrgir
og sjálfstæðir einstaklingar".
Sigríður Dúna kvað Kvennalista-
konur vila „breyta þessu þjóðfélagi
á þann veg að konur þyrftu ekki
að grípa til þess neyðarúrræðis að
eyða fóstri". Meginröksemd þeirra,
sem þrengja vilja heimild til fóstur-
eyðinga, sé sú í greinargerð frum-
varpsins, að félagslegan vanda eigi
að leysa með félagslegum úrbótum.
Hvar vóru flutningsmenn þessa
frumvarps, spurði Sigríður Dúna
efnislega, þegar við fluttum frum-
varp um lengingu fæðingarorlos og
óskert kjör foreldra meðan á fæð-
ingarorlofi stendur?
Andstaða úr
fleiri áttum
Tveir aðrir þingmenn, Eiður
Guðnason (A.-VI.) og Kolbrún
Jónsdóttir (Bj.-Nv.), lýstu and-
stöðu við frumvarpið, þ.e. þreng-
ingu heimildartil fóstureiðingar.
Eiður sagði m.a. að „eins og
þessum málum væri nú háttað hér
í þjóðfélaginu séu þau með tiltölu-
lega skaplegum hætti og það sé
ekki ástæða til að gera þær breyt-
ingar sem hér er gert ráð fyrir (þ.e.
í frumvarpi Þorvaldar o.fl.)“.
Hinsvegar gagnrýndi Eiður þing-
menn Kvennalista, sem „hafi verið
að flytja frumvörp til útgjalda án
þess að gera nokkra grein fyrir
því, hveming skuli mæta þeim . . .
Þetta er ódýr aðferð til að slá sér
upp . . . Og þetta eru óskaplega
ómerkileg vinnubrögð." Eiður
gagnrýndi Kvennalistakonur einnig
fyrir það að tala aðeins um „rétt
kvenna í sambandi við það að eiga
böm. Böm eru ekki eingetin“, sagði
hann.
Kolbrún Jónsdóttir (Bj.-Ne.)
taldi frumvarp Þorvaldar fela í sér
skref aftur á bak ef afnema eigi
Iðnrekendur
Félagsfundur um kjarasamninga:
Stjóm Félags íslenskra iðnrekenda boðar
til fundar, til að kynna nýgerðan kjara-
samning og aðgerðir ríkisstjórnarinnar.
Tími: Mánudagur 3. febrúar n.k.
Staður: Hailveigarstígur 1 (fundarsalur
í kjallara).
Hvetur stjórnin iðnrekendur til þess að
mæta á fundinn og ræða þessi mál í Ijósi
nýrra viðhorfa.
FÉLAG ÍSLENSKRAIÐNREKENDA
FELAGISLIONREKENDA HALLVEIGARSTIG 1.SIMI 27577
Til sölu / Tilboð
Stórglæsilegur Dodge Diplomat árgerð 1978, sjálf-
skiptur, vökvastýri, raflæsingar, rafdrifin sæti og
speglar.
Ath. Bíllinn er aðeins ekinn 20.000 km. einn eigandi.
Upplýsingar um þennan einstaka bíl eru í síma 84495
í dag og næstu daga.