Morgunblaðið - 02.03.1986, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. MARS 1986
25
Tvær myndir eftir ellefu ára sjúkling á barnadeildinni, sem kom inn vegna aðgerðar. Fljótt kom f ljós að barnið var mjSg lokað og
dapurt. Á fyrri in yndinni má sjá hinn þykka múr sem barnið hefur reist á milli sin og umheimsins en á seinni myndinni má sjá hve birt
hefur yfir barninu, takið eftir blómunum í horninu.
þeim tíma sem ég hóf störf á Landa-
koti. Ný lyf og ný tækni sem skapar
meira öryggi fyrir veik börn. Nu
er afskaplega sjaldgæft að börn
deyji hjá okkur. Það er æfinlega
mikið áfall að missa börn. Ég hef
verið heppinn, ég hef ekki misst
barn á deildinni í u.þ.b. tíu ár. Ég
minnist þess að ég missti eitt sinn
barn, mjög snögglega, það var
vöggudauði, afskaplega sorglegt,
ég hef þó á tilfínningunni að vöggu-
dauði sé mun sjaldgæfari á íslandi
en í öðrum löndum.
Mínútuspursmál að bregðast
nógii fljótt við
Aðal kúnstin við barnalækningar
er að barnalæknirinn geri sér grein
fyrir hve mikið veikur sjúklingurinn
sé og setji nógu fljótt allt af stað
. í heilahimnubólgufaröldrum er
árvekni mikilsverð. Það getur verið
mínútuspursmál í slíkum tilvikum
að meðferð sé hafín nógu fljótt.
En við höfum verið heppin á Barna-
deild Landakots, við höfum misst
fábörn."
Björn Guðbrandsson gat þess
að síðustu að honum fyndist heil-
brigðisyfírvöld hugsa of lítið um það
að börn gætu orðið veik og þó
væru börn sá aldursflokkur, að
undanskildum gamalmennum, sem
mest veiktust.
Fleíri barnalæknar bætast í
hópinn
Árið 1968 komu til starfa við barna-
deildina þeir Sævar Halldórsson og
Þröstur Laxdal barnalæknar. Árni
V. Þórsson hóf störf sem sérfræð-
ingur við deildina í lok árs 1979.
Árið 1972 var fyrst ráðinn aðstoð-
arlæknir við deildina, Atli Dag-
bjartsson, núverandi formaður Fél.
ísl. barnalækna. Nú starfa við deild-
ina þrfr aðstoðarlæknar. Yfírlæknar
deilda á Landakoti eru kosnir til
þriggja ára í senn og hefur þessi
háttur verið hafður á síðari ár.
Rætt við Árna V. Þórsson
yfirlækni
Yfírlæknir Barnadeildar er Arni V.
Þórsson.„Hver barnalæknir er með
sína sjúklinga , þannig er það á
ölluin deildum á Landakoti, sami
sérfræðingingurinn leggur sjúkling
inn og ber alveg ábyrgð á honum,
stjórnar meðferð og umönnun
hans." Þetta segir Árni blaðamanni
Morgunblaðsins er hann gengur
með honum um húsnæði barna-
deildar og sýnir honum allar að-
stæður þar. Það er átakanlegt að
koma inn í gjörgæsludeildina og
sjá þar lítið sárveikt höfuð á kodda.
En frammi á ganginum eru hinir
brattari sjúklingar deildarinnar á
ferli og eru sumir hreint ekki vei-
kindalegir. Lítil, dökk og hrokkin-
hærð stúlka klifrar upp þrjár tröpp-
ur og brosir breitt svo hvítar tenn-
urnar skera sig vel úr blökku hör-
undinu, litið barn í göngugrind
þeytist með hraði eftir ganginum.
Inná stofunum eru foreldrar að
stumra yfír börnum sínum, þetta
er árla morguns og fólk fyrir
skömmu komið á ról. Inn á lítilli
skrifstofu heldur samtalið áfram
yfír kaffíbollum. Arni segir að um
1450 börn hafi verið lögð inn á
Barnadeild Landakots árlega síðast
liðin ár en þeim hefur fjölgað tal-
svert undanfarin tvö ár. Hann sagði
að auðvitað leituðu læknar ráða
hverjir hjá öðrum um meðferð sjúkl-
inga og í mörgum tilvikum leituðu
þeir út fyrir spítalann. Það styrkti
deildina mjög að geta kallað til sér-
fræðinga, lækna og aðra, bæði
innan spítala og utan þegar þörf
þætti enda gerðu menn það óhikað.
Stefnt að styttri spítalavist
barna
Legurými á barnadeildinni er 28
rúm þegar allt er'fullt. Legudögum
hefur farið fækkandi að meðaltali
á hvert barn. Þetta kvað Árni vera
í samræmi við þá stefnu að halda
börnum eins stutt á spítala og unnt
væri og allmikið af rannsóknum
sem áður kröfðust nokkuð langrar
legu væru nú gerðar utan spítala.
Sjúklingahópurinn er að sögn Arna
blandaður.„Börnum með flesta
sjúkdómsflokka er sinnt hér " sagði
Arni. „Við höfum þó ekki tekið að
okkur meðferð fyrirbura sem er
mjög sérhæfð meðferð og fer fram
á vökudeild Landsspítalans. Við
höfum heldur ekki tekið við bruna-
sjúklingum sem einnig er sérhæfð
meðferð sem Landspítalinn hefur
annast og lýtalæknar þar. í seinni
tíð hafa börn með blóðkrabbamein
flest verið send á Landspítalann,
það er talið betra að annast þau
börn á einum stað.
Augnsjúkdómar og efna-
skiptavandamál
Hins vegar koma fremurá Landakot
börn með ýmis konar innkirtla og
efnaskiptavandamál til rannsóknar
og meðferðar. Einnig börn með
ýmsa erfðasjúkdóma og þroskafrá-
vik. Á Landakoti er eina augndeild
landsins og af því leiðir að börn
með augnsjúkdóma eða sem verða
fyrir augnskemmdum eru lögð inn
á Barnadeild Landakots. Að öðru
leyti er öll starfsemi deildarinnar
sambærileg við starfsemi annarra
barnadeilda.
Slys á börnum hér óeðlilega
algeng
Mikið af barnasjúkdómum eru
bráðasjúkdómar t.d. ýmis konar
sýkingar, slys og eitranir. Allt þetta
krefst tafarlausrar meðhöndlunar
og þess vegna er mikið um bráða-
innlagnir á barnadeildir. Það er
alkunna að ungbarnadauði á íslandi
er með því lægsta sem gerist í
heiminum. Hins vegar er slystíðni
hærri en gerist víðast hvar meðal
vestrænna þjóða." Arni kvað það
óhugnanlega algengt að börn nái í
ýmis konar eitur á heimilum og
annars konar slysfarir eru hér miklu
algengari en eðlilegt má teljast og
gerist með öðrum þjóðum.
„Við sjáum all oft dæmi um
ýmislegt sem flokka má undir
vanrækslu eða jafnvel misþyrming-
ar." sagði Árni. „Við sjáum á börn-
um afleiðingar af efnahagsbasli
fólks, merki um vannæringu eða
ranga næringu sem getur komið
fram í offitu. Taugaveiklunarein-
kenni geta komið fram í ýmsum
myndum t.d. bæði í höfuðverkjum
og magaverkjum og oft er erfitt
að greina á milli líkamlegra og sál-
rænna orsaka. Stundum lenda börn
milli þils og veggjar í tilverunnni
þegar foreldrar eru önnum kafnir
á framabrautinni. Oft er þarna um
að ræða börh menntafólks sem lftið
er heima og börnin verða því að
ganga um sjálfala mikinn part
dagsins. Almennt séð held ég að
næringarástand barna núna sé þó
betra en það var fyrir 15 árum
þegar ég var að byrja sem kandidat
og sá mikið af blóðlausum og lystar-
lausum börnum með hægðatregðu
sem orsakaðist af of mikilli mjólkur-
drykkju.
Átímamótum
Á þessum tímamótum í starfsemi
Barnadeildar Landakots er ekki úr
Ljósmy ndari Morgunblaðsins Arní Sæberg fær hýrt bros frá uiiguni dreng á barnadeild Landakots
vegi að staldra við og huga að
stefnumótun í rekstri barnadeilda
og hvert stefni í þeim efnum. Okkur
hér á Landakoti dreymir fyrst og
síðast um aukið rými því deildin er
mjög aðkreppt hvað það snertir.
Sú stefna að opna deildina fyrir
heimsóknum og dvöl foreldra hefur
vaidið gífurlegum þrengslum og
knýr á um aukið rými. Með bættri
aðstöðu til rannsókna utan spítala
og hugsanlega stofnun einhvers
konar dagdeilda, t.d. þar sem börn
væru á sjúkrahúsinu á daginn en
heima hjá sér á nóttunni myndi
vafalaust geta forðað mörgum spít-
alainnlögnum barna. Þetta virðist
stefna meðal margra nágranna-
þjóða.
Bygging barnasjúkrahúss
Allmikil umræða hefur verið um
hvort rétt sé að byggja sérstakan
barnaspítala f Reykjavík. Þær hug-
myndir virðast vera enn á umræðu-
stigi en ljóst er að vel þarf að vanda
undirbúning slíkrar framkvæmdar
og gæti þá verið álitamál hvar slíkur
spítali ætti að vera staðsettur og
hvaða starfsemi ætti að fara þar
fram. Ég tel mjög mikilvægt ef
hægt væri að sameina fólk með
sérhæfða menntun til að annast
sjúk börn og kannski væri það
heppileg lausn að byggja eitt barna-
sjúkrahús sem myndi þjóna öllu
höfuðborgarsva^ðinu og lands-
byggðinni þegar þörf væri á.
Það þyrfti líka að bæta aðstæður
fyrir unglinga sem nú er óljóst hvar
eiga heima í heilbrigðiskerfinu. Nú
undanfarið hefur stefnan í þeim
málum f Bandaríkjunum og víða
annars staðar verið að byggja upp
sérstaka aðstöðu fyrir unglinga í
tengslum við barnadeildir en hér
er engin slík aðstaða fyrir hendi
og unglingarnir eiga hvergi höfði
sínu að halla í heilbrigðiskerfínu,
ef svo má að orði komast. Þetta
er miklu meira vandamál en fólk
gerir sér almennt grein fyrir.
Ég tel lfka brýnt að meðferð á
sjúkum börnum fari fram á barna-
deildum þar sem starfar sérhæft
starfslið en ekki á almennum
sjúkrahúsum eins og er alltof al-
gengtídag.
Góðar gjafir
Bamadeild Landakots hefur frá
upphafi notið stuðnings ýmissa góð-
gerðarfélaga og annarra utanað-
komandi aðila. Þar ber Thorvalds-
ensfélagið lang hæst, hefur m.a.
gefið deildinni gjörgæslutæki, önd-
unarvél, hitakassa fyrir ungbörn,
vökvadælur og margt fleira. Af
öðrum stuðningsaðilum má nefna
Vinahjálp og Lionsklúbbinn Þór og
svo fyrirtæki og einstaklinga sem
hafa stutt starfsemi deildarinnar
með peningum og gjöfum. Þess má
geta að í tengslum við 25 ára