Morgunblaðið - 25.05.1986, Qupperneq 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. MAÍ1986
pltruw Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Augiýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 40 kr. eintakið.
Flugöryggismál
Flugið er ráðandi þáttur í
samgöngum ekkar. Milli
80 og 90 þúsund íslendingar
leggja leið sína til annarra landa
ár hvert, nær allir flugleiðis. f
stóru og stijálbýlu landi okkar
og erfíðu yfírferðar, ekki sízt
vetrarmánuði, er flugið sá
ferðamáti, sem kostar okkur
minnsta fyrirhöfn og skemmst-
an tíma. Flugöryggismál varða
því alla þjóðina. Þau eru mála-
flokkur þar sem vilji fólks, hver
sem viðhorf þess að öðru leyti
eru, hlýtur að hafa einn og
sama farveg.
Hverskonar ferðamáti tekur
sinn toll, því miður, bæði í
mannslífum og meiðslum. Það
gildir ekki sízt um ökutæki, en
umferðarslys af því tagi, ekki
sízt í þéttbýli, eru vaxandi
vandamál. Hlutfallslega færri
enda ævi sína í flugferð milli
áfangastaða en með öðrum
ferðamáta. Flugslys eru hins-
vegar á stundum stór í sniðum
og vekja óskipta eftirtekt. Það
er hinsvegar staðreynd, sem
óhjákvæmilegt er að staldra
við, að tæplega þijátíu manns
hafa látið lífíð í tíu flugslysum
hér á landi síðan 1980 — og í
öllum tilfellum eiga litlar flug-
vélar í hlut.
Jóhannes Snorrason, fyrrver-
andi yfírflugstjóri hjá Flugfé-
lagi Islands og síðar Flugleið-
um, skrifar grein um öryggi í
flugi í Morgunblaðið 16. maí
síðastliðinn. Þar víkur hann að
ýmsum atriðum flugöryggis-
mála, sem verið hafa í umflöllun
hér á landi, meðal annars í
stefnumarkandi skrifum Morg-
unblaðsins. Meðal þeirra má
nefna:
Stefna ber að bættum flug-
vélakosti í áætlunar- og leigu-
flugi hinna smærri flugfélaga.
Hér fljúga flugvélar með
farþega, sem ekki geta flogið
yfír venjuleg veður og það sem
er ef til vill alvarlegra; hafa
ekki afl til þess — sumar hveij-
ar — að bjargast megi á þeim
í mikilli ísingu, nema með því
að lækka flugið, sé þess kostur,
en það er ekki alltaf gjörlegt í
okkar Qöllótta landi.
Það er augljos öryggisþáttur,
að í stjómklefa farþegaflugvéla
skuli alltaf vera tveir vel þjálf-
aðir flugmenn.
Annaðhvort höfum við efíii á
því að halda hér uppi flugi með
boðlegu öryggi eða við verðum
að bíða þar til við höfum efni
áþví.
Frumþjálfum flugmanna
þarf að bæta. Flugnám hefur
verið homreka hér á landi og
„nánast látið afskiptalaust af
stjómvöldum". „Ég er þeirrar
skoðunar," sagði Jóhannes, „að
hér eigi að vera einn flugskóli,
vel búinn tækjum og með hæfa
kennara í öllum greinum..."
Þessi reynsluríki flugstjóri
kemur víðar við í grein sinni,
þó ekki sé frekar rakið hér, að
sinni. Hann víkur að ýmsu sem
Morgunblaðið hefur um fjallað,
m.a. í foiystugrein 11. apríl sl.,
eftir hörmulegt flugslys í Ljósu-
fjöllum. Þar segir m.a.:
„Við eigum gott land og
fagurt en það er hættulegt við
erfíðar aðstæður. Enginn hefur
bolmagn til að glíma við ísland
í versta ham. Þá breytist ásjóna
þess og maðurinn verður flugu
líkastur, þrátt fyrir alla sína
tækni. í næsta nágrenni við
ömefni eins og Ljósufjöll em
Helgrindur og Hreggnasi. Það
er til vitnis um hvemig fólkið
í landinu hefur litið á þær
hættur sem við blasa. Og því
betri sem frásagnir af sorgleg-
um atburðum eru, því meiri von
er til þess að úr verði bætt og
atburðurinn endurtaki sig
ekki.“
Flugið er ekki aðeins veiga-
mesti samgönguþáttur okkar,
bæði milli byggða innanlands
og við umheiminn. Það er og
ört vaxandi samgönguþáttur.
Samskipti okkar og viðskipti,
innbyrðis og við önnur ríki, sem
við emm tengd mikilvægum
menningar-, viðskipta- og ör-
yggisböndum, byggja í vaxandi
mæli á þeirri samgöngutækni,
sem flugið býður upp á. Það
er því mjög mikilvægt að við
íslendingar höldum vöku okkar
í flugöryggismálum: hvað varð-
ar flugvélakost og vélaviðhald,
hvað varðar flugvelli og tækja-
og öryggisbúnað þeirra, hvað
varðar flugumferðarstjóm og
hvers konar upplýsingaþjón-
ustu við flugið. Stjómvöld verða
og að vera vökul í stefnumark-
andi undirbúningi og ákvörðun-
um, er þeim heyrir til.
Við eigum vel menntaða og
vel hæfa flugliða, sem búa að
mikilli flugreynslu. Sjálfgefíð
er að nýta reynslu þeirra við
kortlagningu íslenzks flug-
rekstrar og íslenzkra flugör-
yggismála — inn í framtíðina —
sem og annarra, er gerst þekkja
til. Sterkt aðhald og fullkomin
tæki geta komið í veg fyrir slys.
Það er tvímælalaust þjóðarvilji
að auka og efla hverskonar
forvamir gegn flugslysum.
Fjármunum sem til slíks er
varið er vel varið. Menntun,
þekking og bezta fáanlega
tækni eiga að vera stefnuvitar
okkar í flugmálum sem öðmm
höfuðþáttum mannlegra sam-
skipta á líðandi stund og í fyrir-
sjánlegri framtíð.
Fyrir áhugamenn um
stjórnmál er nú rétti
tíminn til að huga að
þeim atriðum, sem hafa
áhrif á skoðanir fólks og
ákvarðanir þess í kjör-
klefanum. Rannsóknir í
þessu efni verða markvissari með hveiju
árinu sem líður. Kannanir Félagsvísinda-
stofnunar Háskóla íslands, sem fram-
kvæmdar hafa verið fyrir Morgunblaðið
og hafa birst hér að undanfomu, sýna,
hve mikilla upplýsinga um þjóðmálin og
afstöðu fólks til þeirra, er unnt að afla
með þessum hætti.
Eftir því, sem meira er gert af því að
skilgreina skoðanir hinna aðspurðu, gefst
betra tækifæri fyrir stjómmálaflokka að
átta sig á því, hvert þeir þurfa að beina
kröftunum til að auka fylgi sitt. Gagnlegt
væri til dæmis fyrir sjálfstæðismenn að
bijóta það tii mergjar, hvað þeir þurfa
gera til að halda í það fólk, sem segist
kjósa flokk þeirra í borgarstjómarkosning-
um en Alþýðuflokkinn í þingkosningum. í
borgarstjómarkosningum sækir Sjálfstæð-
isflokkurinn fylgi til fólks, sem segist kjósa
einhvem hinna flokkanna í þingkosning-
um, þó síst til þeirra, er kjósa alþýðubanda-
lagsmennáþing.
Alþýðubandalagið eða réttara sagt mál-
gagn þess, Þjóðviljinn, hefur sótt fram af
mestu kappi gegn Sjálfstæðisflokknum í
kosningabaráttunni í Reykjavík. Hafa
alþýðubandalagsmenn gjeinilega ákveðið
fyrir mörgum vikum, að haldið skyldi
þannig á málum, að spillingar-, ofstjómar-
og óstjómarorði skyldi komið á Sjálfstæð-
isflokkinn, meirihluta hans í borgarstjóm-
inni og Davíð Oddsson, borgarstjóra. Hver
uppákoman rak aðra í flennistómm for-
síðufréttum Þjóðviljans; en eftir að blaðið
hafði tvisvar eða þrisvar lagt forsíðuna
undir verð á einni kjötmáltíð í mötuneyti
borgarinnar í Skúlatúni 2, án þess þó að
greina rétt frá því „máli“, þá sljákkaði í
þeim þjóðviljamönnum. Eftir stóð aðeins
eitt mál, kaupin á Ölfusvatni, og var allt
kapp lagt á, að koma því sem rækilegast
til skila.
Að bregðast bogalistin
Menn þurfa ekki að vera vel að sér í
mannkynssögu til að vita það, að oft em
það andstæðingamir, sem leggja sigur-
vegumm vopnin í hendur. Svo virðist, sem
einmitt það hafí gerst í Ölfusvatnsmálinu.
Með því að kaupa jörðina Ölfusvatn í
Graftiingi á árinu 1985 var borgarstjóm
Reykjavíkur að fíárfesta fyrir framtíðina.
Það var borin von fyrir sjálfstasðismenn
að skýra þessa framsýni út fyrir kjósendum
nú fyrir kosningamar. Það hefði verið
erfítt að koma því til skila, að nú ættu
Reykvíkingar ömggar orkulindir í iðmm
jarðar, sem endast myndu um langt ára-
bil, þegar svo er komið, að ekki er til ein
einasta hitaveita á landinu, sem ekki er
komin í jarðhitaþurrð eða sér fram á þann
vanda innan fárra ára, eins Davíð Oddsson
bendir á í grein hér í blaðinu síðastliðinn
föstudag. Má telja fullvíst, að fáir kjósend-
ur hefðu haft hugmynd um kaup þessa
orkusvæðis, ef Þjóðviljinn og Alþýðu-
bandalagið hefðu ekki tekið málið upp á
sína arma.
Fyrir áhugamenn um kosningaáróður
væri athugandi að gera úttekt á því, hve
lengi og oft Þjóðviljinn hefur skrifað um
Ölfusvatn og Nesjavelli á undanfömum
vikum. Frambjóðendur Alþýðubandalags-
ins hafa verið með málið á vömnum í tíma
og ótíma. Síðan hafa frambjóðendur Al-
þýðuflokks og Framsóknarflokks farið að
kyija svipaðan söng. Kjósendur komust
ekki hjá því að álykta sem svo, að hér
væri um mikilsverða og umdeilanlega
ákvörðun að ræða. Látið var að því liggja,
að borgarstjóri treysti sér ekki til að ræða
málið og til þess að setja punktinn yfír
i-ið og taka af öll tvímæli um að þetta
væri allt hið versta hneyksli bentu al-
þýðubandalagsmenn á, að Morgunblaðið
hefði reynt að þegja málið í hel.
Á föstudaginn birti Morgunblaðið grein
eftir Davíð Oddsson, þar sem hann
rökstyður allar ákvarðanir meirihluta sjálf-
stæðismanna um nýtingu orku við suður-
enda Þingvallavatns með þeim hætti, að
ekki stendur steinn yfír steini í málflutn-
ingi andstæðinganna. Vegna þess hve þeir
höfðu þanið sig lásu þó mun fleiri grein
borgarstjóra og kynntust þar með hinu
rétta í málinu en ella hefðu gert. Við að
skoða málavexti og huga að þeim hags-
munum, sem í húfí eru, komast allir skyn-
samir menn að þeirri niðurstöðu, að nauð-
synlegt sé fyrir Reykjavík að tryggja sér
hindrunarlausan aðgang að þessu orku-
svæði. Hitaveitan er ein helsta uppspretta
velmegunar í borginni eða eins og Davíð
Oddsson segir:
„Hagur hitaveitunnar er hagur borgar-
búa, svo mikla þýðingu hefur hitaveitan
fyrir daglegt líf og efnahag fólks í borginni
og á höfuðborgarsvæðinu öllu.
Vatnsverð nú er 23% af því sem kosta
myndi ef kynda ætti með olíu og 37,2%
af kyndingarkostnaði með rofínni rafhitun,
sem fjöldi landsmanna býr við. Sé sá
samanburðu við hafður sparar hitaveitan
íbúum á höfuðborgarsvæðinu 1.633 mill.
króna eða kr. 12.800 á íbúa á ári, ef miðað
er við lægri töluna. Sennilega er þó spam-
aðurinn mun meiri. Því er þetta sagt að
það gerðist ekki af sjálfu sér að þetta þjóð-
þrifa fyrirtæki varð til, heldur fyrir fram-
sýni og áræði sjálfstæðismanna í borgar-
stjóm, sem stendur upp úr sem lýsandi
tákn á móti ríkisforsjárhyggju og íhalds-
emi vinstri manna."
Umhverfismálin
í grein sinni kemst borgarstjóri meðal
annars svo að orði um nýtingu á landi
Reykvíkinga við suðurenda Þingvalla-
vatns: „Sjálfstæðismenn vilja að lönd
Reykjavíkurborgar í Grafningi verði til
afnota fyrir borgarbúa alla í framtíðinni
og verði friðland í þeirra þágu. Þetta er
sú stefna sem framsýn borgarstjóm getur
boðið nútímafólki." Um leið og undir þessi
orð er tekið er ástæða til að rifja það
upp, að gangi vegaframkvæmdir á Þing-
vallavegi í samræmi við áætlun á þessu
ári, þá verða aðeins um 4 km vegarins til
þjóðgarðsins án bundins slitlags, þegar
vegavinnu lýkur í haust. Umferð til Þing-
valla á eftir að margfaldast á komandi
árum. í umræðum um vemd og virðingu
þjóðgarðsins, sögufrægasta staðar lands
og þjóðar, hafa ýmsir lýst áhyggjum sínum
yfír því, ef garðurinn breytist í eins konar
útisvistarsvæði fyrir íbúa höfuðborgar-
svæðisins. Að sjálfsögðu verður aldrei
komið í veg fyrir ferðir almennings um
þjóðgarðinn, á hinn bóginn verður þar
ekki skemmtisvæði borgarbúa við Þing-
vallavatn. Öðru máli kann að gegna um
land Reykjavíkurborgar við suðurenda
vatnsins undir Henglinum. Eins og fram
kemur í hinum tilvitnuðu orðum borgar-
stjóra gæti þar orðið friðland í þágu
Reykvíkinga. Forsjálni að þessu leyti verð-
ur ekki síður metin að verðleikum er fram
líða stundir en aðgæsla í orkumálum.
Þegar litið er yfír stefnuskrá Sjálfstæð-
isflokksins vegna kosninganna í Reykjavík
í því skyni að fínna henni samnefnara er
auðvelt að komast að þeirri niðurstöðu,
að í henni sé lögð áhersla á umhverfismál
í víðasta skilningi. Undir þennan hatt falla
aðgerðir til að greiða fyrir umferð og auka
öryggi vegfarenda. Enginn vafí er á, að
miklar kröfur verða gerðar í þessum efnum
á næstunni, lækkun á eldsneyti og að-
flutningsgjöldum á bifreiðum á eftir að
auka umferð til mikilla muna. Ætlunin er
að reisa alhliða skemmtigarð í Reykjavík
miðri í Laugardalnum. A kjörtímabilinu
hefur borgin keypt Engey og Viðey, sem
eru eftirsóknarverð útivistarsvæði. Á veg-
um borgarinnar hafa um 250 þúsund tijá-
plöntur verið gróðursettar árlega. Þegar
litið er til ræktunarstarfs borgarinnar má
enn minna á lönd hennar í Grafningi. Nú
í sumar er ætlunin að ljúka gerð fjár-
heldrar girðingar um Ölfúsvatn og Nesja-
velli en jörðin Úlfljótsvatn hefur þegar
verið girt. Samtals eru þetta 4.860 hektar-
ar lands, þar sem gróður hefur verið á
undanhaldi.
Á kjörtímabilinu hefur verið gert mikið
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. MAÍ 1986
37
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 24. maí
Morgunblaðið/RAX
átak í skipulagsmálum, sem gerir kleift
að ganga markvisst til verks við frágang
og uppbyggingu á mörgum svæðum, sem
móta svip borgarinnar. Nýtt hverfí í Graf-
arvogi hefur risið. Skipulögð hefur verið
endumýjun byggðar við Skúlagötu, þar
sem gert er ráð fyrir um 1.600 manna
hverfi. Endurskipulagning gamla mið-
bæjarins, Kvosarinnar, er á lokastigi.
Flugvallarsvæðið hefur verið skipulagt,
sem leiðir til þess að umhverfí vallarins
verður stórbætt.
Mesta stórvirkið, sem borgin ræðst sjálf
í til umhverfisvemdar, er þó hreinsun
strandlengju höfuðborgarinnar. Gerð hefur
verið áætlun um að veija 525 milljónum
króna til þessa verkefnis á næstu 7 árum.
Flokkar með eitt mál
Hér hafa margir málaflokkar, sem eru
á dagskrá hjá sjálfstæðismönnum, verið
færðir undir eitt heiti. Sé litið til stefnu-
mála keppinauta Sjálfstæðisflokksins í
höfuðborginni er í raun ekki unnt að benda
á neina heildstæða borgarmálastefnu
þeirra.
Alþýðuflokkurinn leggur höfuðkapp á
eitt mál: húsnæðismálin. Hafa flóknar til-
lögur hans verið kynntar hvað eftir annað
af frambjóðendum hans. Fyrir kjósendur
er nauðsynlegt að minnast þess, að tillög-
um þessum verður ekki hrundið í fram-
kvæmd af borgarstjóm Reykjavíkur. Þetta
málefni verður aðeins , til lykta leitt á
Alþingi. Ef til vill eru alþýðuflokksmenn
að búa í haginn fyrir sig í þingkosningum
með þessu baráttumáli, leggja inn fyrir
framtíðina, sem auðvitað getur verið skyn-
samlegt.
Framsóknarflokkurinn leggur einnig
áherslu á eitt mál, að „nýr miðbær" rísi
í svokallaðri Suður-Mjódd. Telur flokkur-
inn, að hækka megi húsnæðisverð í Breið-
holti um 15% með þessum hætti. Byggða-
stefna Framsóknarflokksins hefur ekki
reynst megna að halda uppi húsnæðisverði
á landsvísu og ekki er líklegt, að hún geri
það í höfuðborginni; allt önnur lögmál ráða
þessu verðlagi en fjarlægð frá „nýjum
miðbæ". Þjónustukjami er raunar að
myndast í Mjóddinni án afskipta framsókn-
armanna. í útvarpssímtali á fímmtudags-
kvöldið spurði raunar einn viðmælanda
framsóknarmanna þá að því, hvort það
væri þeim eitthvað sérstakt kappsmál að
halda íbúðum í sem hæstu verði og vafðist
þeim þá tunga um tönn. Flest bendir
raunar til, að hér sé um hugdettu, sem
fæðist af málefnafátækt, að ræða.
Fyrir utan neikvæðan áróður hefur
kosningabarátta Alþýðubandalagsins einn-
ig byggst á hugdettum. Til marks um það
má nefna hugmyndina um að breyta vöru-
skála við Skúlagötu í æskulýðshöll eða
breyta Sundunum við Reykjavík í fískeldis-
stöð. Fyrsta áhersluatriði á stefnuskrá
Kvennalistans er að „reynsla og menning
kvenna verði metin sérstaklega sem
stefnumótandi afl í samfélaginu". Og í
annað sæti setur Kvennalistinn: „Kjör
kvenna í borginni verði bætt og störf
þeirra endurmetin til launa." Raunar eiga
Alþýðubandalag, Kvennalisti og Flokkur
mannsins það sameiginlegt, að allir flokk-
amir þrír vilja að kosningamar snúist uir.
launamálin. Alþýðubandalagsmenn em þó
í vanda vegna þessa málaflokks, þar sem
þeir em að ráðast á forvigismenn eigin
flokks í verkalýðshreyfíngunni, þegar þeir
gagnrýna síðustu kjarasamninga. Er
grpnnt á því góða innan flokksins vegna
þessa máls og rimma milli frambjóðenda.
Bíða verkalýðsforingjar þögulir eftir úrslit-
um kosninganna fari Alþýðubandalagið
verr út úr þeim en gorgeirinn í Þjóðviljan-
um bendir til munu þeir gera nýja atlögu
að stjómendum blaðsins.
Skipt um menn
Þótt Siguijón Pétursson skipi áfram
efsta sætið á lista Alþýðubandalagsins er
ástæða til að ætla, að áhrif hans séu minni
í kosningabaráttunni, en sætið gefur til
kynna. í forvali Alþýðubandalagsins sagði
Siguijón, að þar væm tveir listar í kjöri.
Flest bendir til, að ekki hafí tekist að
sameina þá, hvað sem líður yfírborðinu.
Kristján Benediktsson, sem verið hefur
oddviti framsóknarmanna í borgarstjóm,
um langt árabil, gefur ekki kost á sér að
þessu sinni. Sömu sögu er að segja um
Sigurð E. Guðmundsson, sem verið hefur
oddviti Alþýðuflokksins. Þá er Guðrún
Jónsdóttir, sem var í forystu fyrir Kvenna-
framboðinu á síðasta kjörtímabili, ekki
heldur í kjöri. Siguijóni Péturssyni hefur
síður en svo verið hampað af þeim, sem
ráða ferðinni í kosningabaráttunni hjá
Alþýðubandalaginu. Allt leiðir þetta til
þess, að það er óvenjulegur viðvanings-
bragur á baráttu andstæðinga Sjálfstæðis-
flokksins.
Mikilvægt er að hafa þessar manna-
breytingar í huga, þegar litið er til kosn-
ingabaráttunnar. Afstaða kjósenda ræðst
líklega meira af því, hveijum þeir treysta
best fyrir borginni, en því, sem sett er
fram í stefnuskrám. Að þessu leyti em
yfírburðir Sjálfstæðisflokksins skýrir.
Davíð Oddsson, borgarstjóri, nýtur trausts
manna úr öllum flokkum, eins og vikið var
að í upphafí þessa Reykjavíkurbréfs. Borg-
arbúar hafa kynnst því á undanfömum
fíómm ámm, að þar fer maður, sem þeir
geta treyst. Með því að Ijá vinstri flokkun-
um fylgi kjósa þeir óvissuna og sundur-
lyndið.
Þessi mynd, sem
tekin var úr lofti
yfir Þingvallavatni
á föstudag, sýnir
umdeildasta svæði
kosningabarátt- -
unnar í Reykjavík
að þessu sinni. Hún
sýnir Olfusvatn í
Grafningi, en tangi
jarðarinnar teygir
sig út í vatnið.
Hvítu hnjúkarnir
eru á Henglinum
en við rætur hans
másjá
gufustrókana á
Nesjavölium.
Landið þar um
kringá
Reykjavíkurborg-.
Hagavik heitir
víkin milli
Nesjavalla og
Olfusvatns.