Morgunblaðið - 28.06.1986, Blaðsíða 29

28
MORGUNBLAÐIÐ, LAUG ARDAGUR 28. JÚNÍ1986
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. JÚNÍ 1986
29
PtHfpM Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fróttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, simi 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 40 kr. eintakið.
Bandaríkin
og Nicaragua
Saga bandarískra afskipta af
málefnum Mið- og Suður-
Ameriku er að mörgu leyti heldur
raunaleg. Þau afskipti hafa fýrst
og fremst mótast af öryggis- og
stórveldahagsmunum Bandaríkj-
anna. Stjómvöld í Washington
hafa vissulega átt þátt í að greiða
fyrir framvindu lýðræðis í álfunni,
en einatt virðast þau þó hafa
metið stöðugleika og góð sam-
skipti meir en þær hræringar og
þann óróa, sem fylgir baráttu fyrir
lýðræði og mannréttindum.
Samþykkt fulitrúadeildar
Bandaríkjaþings í fyrrakvöld, að
veita 100 milljónum dollara í
hemaðaraðstoð við skæruliða,
sem beijast gegn hinni vinstri
sinnuðu einræðisstjóm Sandinista
í Nicaragua, er mikill sigur fyrir
Ronald Reagan, forseta. Hann
hefur barist fyrir því mánuðum
saman, að fá heimild til að styðja
skæruliða með þessum hætti, en
mætt harðri andstöðu á þinginu í
Washington. Það eru ekki nema
nokkrir mánuðir síðan þingið felldi
sams konar tillögu frá forsetan-
um. Réttlæting hemaðaraðstoðar-
innar er sú, að skæruliðamir í
Nicaragua muni koma á lýðræði
í landinu og stöðva hina sovésku
hemaðaruppbyggingu. Ástæða er
til að efast um, að sú bjartsýni
eigi við rök að styðjast. Skærulið-
amir sjálfir eru ekki mjög traust-
vekjandi og virðast ekki eiga jafn
sterkan hljómgmnn meðal al-
mennings og hin sameinaða
Sandinistahreyfing átti þegar
Somoza var steypt af stóli.
Ekki er að fullu ljóst, hvað
hefur valdið sinnaskiptum hinna
bandarísku þingmanna. Sennilega
hefur hemaðaruppbyggingin f
Nicaragua og aukin harðstjóm í
landinu ráðið þar mestu um. Það
liggur hins vegar fyrir, að enn er
mjög mikill ágreiningur í þinginu
um þetta mál. 221 þingmaður í
fulltrúadeildinni greiddi atkvæði
með hemaðaraðstoðinni, en 209
voru á móti. í bandarískum fjöl-
miðlum má sjá, að skoðanir um
þetta eru ekki sfður skiptar utan
þings en innan. Raunar má segja,
að um nokkurt skeið hafi afstaðan
til Nicaragua verið eitt helsta
deiluefni meðal þeirra manna, sem
fást við stjómmála- og fréttaskýr-
ingar í bandarískum Qölmiðlum.
Deilumar snúast yfirieitt ekki um
stjómarfarið í Nicaragua. Flestir
em sammála um, að framvinda
stjómmála þar hafi verið ógæfu-
leg og að þær vonir, sem bundnar
voru við byltinguna 1979, hafi
brugðist. Hitt er ágreiningseftiið,
hvemig Bandaríkjamenn eiga að
bregðast við og hvaða leiðir sé
skynsamlegast að fara til að koma
á fót lýðræði í landinu og girða
fyrir hemaðarumsvif Sovétmanna
þar.
Það er vissulega ekki einfalt
úrlausnarefni, hvaða stefnu lýð-
ræðisríkin á Vesturiöndum, og þá
ekki síst forysturíki þeirra, eiga
að fylgja í málum af þessu tagi.
Nicaragua er sannariega ekki eina
landið, þar sem skæruliðar eiga í
baráttu við einræðisstjóm. Miklu
skiptir, að sú stefna sem mótuð
er sé siðuð, þ.e. í anda frelsis- og
lýðræðishugmynda, og sjálfri sér
samkvæm. Tvískinnungurinn
blasir því miður hvarvetna við,
þ. á m. í afstöðu Bandaríkja-
manna til lýðræðis í Rómönsku-
Ameríku. Stundum hafa þeir verið
síðasta haldreipi einræðissljóma
þar í álfú, en á öðmm tímum
hafa þeir ráðið úrslitum um fram-
vindu lýðræðis. Bandaríkjasfjóm
studdi t.d. byltinguna gegn
Somoza, einræðisherra Nic-
aragua, árið 1979 og veitti
Sandinistum margháttaðan stuðn-
ing, þ. á m. efnahagslegan, fyrstu
árin eftir að þeir komust til valda.
Stuðningi Bandaríkjamanna við
stjómina í Nicaragua var hætt,
þegar í ljós kom að það vom
kommúnistar og vinstri sinnar,
sem réðu ferðinni í landinu, og
ætluðu sér að breyta Nicaragua í
sósíalískt ríki að austur-evrópskri
fyrirmynd. Þessir menn hafa tögl
og hagldir í landinu og stjóma
með neyðarlögum. Síðasta vígi
stjómarandstöðunnar í landinu,
dagblaðið La Prensa var bannað
í gær, en það hafði sætt harðri
ritskoðun um margra ára skeið.
Stöðvun þessa blaðs er ekki síst
merkileg fyrir það, að á dögum
Somoza var það einnig rödd
stjómarandstæðinga, sætti rit-
skoðun og að lokum útgáfubanni.
Upphaf byltingarinnar gegn
Somoza varð svo snemma árs
1978, þegar erindrekar hans
myrtu ritstjóra La Prensa.
Einræði Sandinista, og sú kúg-
un stjómmála-, menningar- og
trúarlífs, sem því fylgir, er hins
vegar ekki eina áhyggjuefnið
varðandi Nicaragua. Stjómin þar
hefur á undanfömum ámm hallað
sér æ meir að Sovétríkjunum og
fær þaðan víðtæka efnahagslega
og hemaðarlega aðstoð. Her
Sandinista mun vera hinn öflug-
asti og fjölmennasti í Mið-Amer-
íku, en hann er einkum búinn
sovéskum vopnum og nýtur leið-
sagnar sovéskra og kúbanskra
hemaðarráðgjafa. Skiljanlegt er,
að Bandaríkjastjóm líki ekki þessi
þróun og taka ber undir kröfu
hennar um að hin sovéska hemað-
aruppbygging í Nicaragua verði
stöðvuð.
Sem fyrr segir verður það hins
vegar að teljast harla ólfldegt að
hemaðaraðstoð Bandaríkjamanna
við skæruliða í Nicaragua verði
til heilla. Skæruliðahreyfingin í
landinu er klofin og framferði
sumra hópa skæmliða hefur verið
ákaflega ógeðfellt. í skýrslum
Amnesty Intemational em þeir
sakaðir um gróf mannréttindabrot
á sama hátt og sljóm Sandinista.
Litlar líkur em til þess, að lýðræði
verði endurreist í Nicaragua með
því að blása til stórkostlegra hem-
aðarátaka. Gæfulegri leið felst í
friðammleitunum hinna svo-
nefndu Contadora-ríkja, sem
Bandarfkjastjóm ætti að taka þátt
í af heilumhug.
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
343. þáttur
Ég hef stundum í þessum
þáttum ^allað svolítið um brag-
arhætti rímna, en af takmark-
aðri þekkingu. Rímnabragfræði
er þung og torlærð, enda hef ég
fyrir löngu gefíst upp á að nema
hana út í hörgul. En þetta er
skemmtilegt viðfangsefni og
leitar á mig annað slagið. Mestir
sérfræðingar í þessari grein, svo
að ég viti, em sr. Helgi Sigurðs-
son (1815—1888) og Sveinbjöm
allsheijargoði Beinteinsson, f.
1924. Ti! þeirra leita ég, þegar
vandast málið.
Þrjár em meginættir rímna-
bragarhátta: ferskeytluætt,
stafhenduætt og braghenduætt.
Hin fyrsta ættin einkennist af
fjórum braglínum og víxlrími
(krossrími). Ríma þá saman
fyrsta og þriðja (fmmlínur)
annars vegar, en önnur og fjórða
(síðlínur) hins vegar. Þetta er
algengast. Önnur ættin einkenn-
ist af §ómm braglínum, en staf-
rími (mnurími). Þá rima saman
fyrsta og önnur braglína, og síð-
an aftur þriðja og §órða. Síðasta
ættin einkennist af þremur brag-
línum, sem allar geta rímað
saman í lokin, en þó er ríminu
hagað með breytilegum hætti.
Af þessari ætt er líka til tveggja
braglína afbrigði. Og afbrigði
rímnahátta em svo mörg og
misjöfn að stundum má vera
erfitt að greina hvað er sjálf-
stæður háttur og hvað háttaraf-
brigði. Kemur þar ekki síst til
alls konar rímsetning, en á til-
brigði hennar held ég að tölu
verið varla komið.
Með þeim fyrirvömm, sem hér
hafa verið gerðir, teljast til fer-
skeytluættar tíu bragarhættir:
ferskeytla, draghenda (hrynj-
andi), stefjahrun, skamm-
henda, úrkast, dverghenda,
gagaraljóð, langhenda, ný-
henda og breiðhenda (nýlang-
henda).
Til stafhenduættar teljast
§órir hættir stafhenda, sam-
henda, stikluvik og valstýfa.
Til braghenduættar teljast
sex hættin braghenda, val-
henda, stuðlafall, vikhenda,
afhending og stúfhenda.
Mig langar til þess að sýna
ykkur smám saman dæmi um
þessa hætti, án þess að flækja
málið með því að fara út í rímaf-
brigði, og em þá hér í dag fyrstu
dæmin. Ferskeytluætt I, fer-
skeytla:
Nú er suraar í Köldukinn,
kveðégámillumvita.
Fyrr má nú vera, faðir minn,
en flugumar springi af hita!
(Jónas Haligrímsson)
Löngum var ég læknir minn,
lögfræðingur, prestur,
smiður, kóngur, kennarinn,
kerra,plógur,hestur.
(Stephan G. Stephansson)
★
í síðasta þætti varð sá galli í
prentun, að merkið >(= verður
að) breyttist í <(= orðið til úr):
Rétt yrði þetta svona: ameríkani
>kani, *ne-einn>neinn, gnaga>-
naga. Lesendur, og einkum bréf-
ritarinn sem ég var að svara,
em beðnir afsökunar á þessu.
★
Enska orðið biennial er haft
um það sem á sér stað á tveggja
ára fresti og einnig um tvíærar
jurtir. í sjónvarpsþætti fyrir
skömmu heyrði ég menn stagast
á þessu orði og höfðu það í
karlkyni, um listsýningu sem
haldin er annað hvort ár. Á bí-
enníalnum, sögðu þeir. Mér
finnst liggja í augum uppi, að
þetta heiti þá tviæringur á ís-
lensku. Einhveijir sækja tvíær-
inginn, einhveijir verða fulltrú-
ar okkar á tvíæringnum og
einhveijum þykir væntanlega
mikið til tvíæringsins koma.
Jafnframt langar mig enn til
þess að mæla með orðunum list-
hús eða myndhús í staðinn fyrir
galleri.
Þá var í kastljósþætti í sjón-
varpinu 20. þ.m. rætt um ferða-
mál og öll þau umsvif sem menn
taka á sig til þess að þjóna ferða-
mönnum og laða þá til landsins.
Uir þetta allt saman var notað
oif ið ferðaútvegur, og hljóm-
aði það ekki illa. Til dæmis var
gcrður nokkur samanburður á
ferðaútvegi og sjávarútvegi.
Ég hef reyndar áður mælt með
orðinu ferðaþjónusta, en mér
þykir nú sem það hafi nokkru
þrengri merkingu en ferðaút-
vegur. Mætti þá nota bæði
orðin, eftir því sem við á, og
komast svo hjá orðinu túrismi.
★
En mörg heyrist því miður
rassbagan, svona í stfl við það,
þegar maðurinn sagði „pípu-
lagningalega séð“ eða hinn: „frá
hrossaræktarlegu sjónarmiði".
Eitt hið nýjasta af þessu bögu-
máli var í útvarpsfréttum ekki
fyrir löngu, er einn viðmælandi
fréttamanns komst svo að orði
að þetta eða hitt hefði verið svo
„í brunalegu tilliti". Þetta er í
fyrsta lagi ekki vel skiljanlegt.
í öðru lagi er þess að geta, að
fyrr meir voru ástarkvæði, eink-
um með grófgerðu orðfæri,
stundum kölluð brunakvæði.
Það er ekki alveg laust við að
„brunalegt tillit" megi skilja svo
að það jaðri við grófyrði, sé það
sem kallað var úttal í minni
sveit. Úttal var haft um klaufa-
legt orðalag, þegar maður var
dónalegur í tali án þess að ætla
sér að vera það. Ég finn ekki út-
tal í orðabókum, en í seðlasafni
Orðabókar Háskólans er það tíð-
ast í merkingunni framburður.
Auk þess legg ég til að í staðinn
fyrir „super benzine" komi á ís-
lensku kraftbensín eða krafta-
bensín.
frá Jóni
Þórarinssyni
í Vínarborg
Við hjónin dvöldumst í Vín
nokkra daga í fyrri hluta júní-
mánaðar, skoðuðum borgina og
sáum m.a. þijár óperusýningar,
„Tannháuser" eftir Wagner og „La
traviata“ eftir Verdi í Ríkisóperunni
(Staatsoper) og „Rakarann í Sev-
illa“ eftir Rossini í „Alþýðuóper-
unni" (Volksoper). Mjög voru þess-
ar sýningar misjafnar að gæðum.
„La traviata" fannst mér einhver
glæsilegasta óperusýning sem ég
hef séð, en „Rakarinn“ einhver hin
hversdagslegasta, að ekki sé meira
sagt.
Það var söngkonan Edita Grub-
erova sem bar uppi sýninguna á „La
traviata" með slíkum stórglæsibrag
að ég minnst þess varla að hafa
heyrt annan eins söng. Þar helst
allt í hendur: fegurð raddarinnar,
frábær tækni, heillandi sviðsfram-
koma og ágætur leikur. Sá ljóður
einn er mér kunnur á ráði þessarar
konu, að hún er sögð flughrædd
og stígur helst aldrei fæti upp í
flugvél, þess vegna hefur hún ekki
fengist hingað til íslands þótt reynt
hafi verið. Aðrir söngvarar í þessari
sýningu, svo sem Peter Dvorsky í
hlutverki Alfreds Germont og Wolf-
gang Brendel í hlutverki föðurins,
áttu hér einnig ágætan hlut að
máli, þótt ekki stæði af þeim sami
ljómi og af Gruberovu. Það hlýtur
að vera annað en gaman fyrir góða
söngvara að þurfa að þola slíkan
samanburð! — Þessi uppsetning er
hefðbundin og ekki ný af nálinni.
Hun hefur verið á fjölunum síðan
1971 og var þetta 115. sýningin,
en höfundur hennar er Otto Schenk.
Stjómandi tónlistarinnar föstudag-
inn 6. júní var Rico Saccani. Sungið
var á ítölsku.
Uppsetningin á „Tannháuser" í
þeirri gerð sem kennd er við París,
en hana sáum við 4. júni, er hins
vegar „aðeins" frá 1982, og var hún
nú sýnd í 21. skipti. Hún er einnig
eftir Ottó Schenk, mjög glæsileg,
og sviðsmyndin, sem er eftir Gunth-
er Schneider-Siemssen, er róman-
tísk og fögur. Margt var þama
mjög áhrifamikið en heildarsvipur
sýningarinnar hlaut að gjalda þess
að söngvarinn í titilhlutverkinu,
Spas Wenkoff að nafni, skorti þann
glæsileik bæði í söng og ásýnd sem
áheyrandinn væntir af Tannháuser.
Siegfried Vogel fór hinsvegar stór-
Ríkisóperan i Vin.
myndarlega með hlutverk Her-
manns, landgreifa af Þýringjalandi,
og í hlutverki Elísabetar frændkonu
hans var ung og efnileg bandarísk
söngkona, Elízabeth Connell.
Stjómandi þessarar sýningar var
Berislav Klobucar.
„Rakarinn í Sevilla" er þess hátt-
ar verk, viðkvæmt og vandmeð-
farið, að af því verður lítið eftir
hjá áheyrandanum nema flutning-
urinn sé því sem næst fullkominn.
Hér vantaði mikið á það. í titil-
hlutverkinu var söngvari með Asíu-
nafni, Kwang-Dong Kim, vafalaust
góður söngvari á sinn hátt, en ein-
hvem veginn of smár á flesta vegu,
að vexti, rödd og „útgeislun“, til
Edita Gruberova í óperunni
„Maria Stuart" eftir Donizetti.
Mynd af benni í hlutverki Vio-
lettu var ekki fáanleg.
að koma til skiia þessu skrýtna og
skemmtilega hlutverki. Honum
tókst ekki að koma „kantatínunni"
í upphafi fram af sviðsbrúninni og
þá er ekki von á miklu, ekki heldur
af öðrum þátttakendum í sýning-
unni. Ég held að mér hafi fimdist
mest til um söngkonu, sem ég
annars þekkti ekki þótt hún beri
frægt austurrískt nafn, Elisabeth
Schwarzenberg. Hún fór hér með
hlutverk Bertu, ráðskonu Bartolos
lyfsala. Sviðssetningin var enn eftir
Otto Schenk, en stjómandi 8. júní
var Caspar Richter.
Út á blaðamannaskírteini frá
Morgunblaðinu fékk ég ókeypis
aðgöngumiða að ölium þessum sýn-
ingum, en aðeins einn. Við keyptum
því annað sæti á hverri sýningu,
og verðlag þeirra varð okkur um-
hugsunarefni. Verðið var á „Tann-
háuser“ 1.120 austurrískir schill-
ingar, eða rétt tæpar 3.000 ísl. kr.
með núverandi gengi, en á „Trav-
iata“ 1.280 schillingar.eða nærri
3.400 kr. í „Alþýðuóperunni" kost-
aði sætið hins vegar aðeins 240
schillinga eða rúmar 630 kr. Öll
þessi sæti voru sambærileg, góð,
um eða framan við mitt gólf, en
alls ekki dýmstu sætin sem í boði
vom. Báðar óperumar em ríkis-
reknar í landi þar sem sósíalistar
hafa verið við völd í áratugi, og
hlýtur því sú stéttaskipting sem
verðið bendir til að koma á óvart,
ekki síst ef borið er saman við þá
„niðurgreiddu" menningu sem við
búum við.
Jón Þórarinsson
Siegfried Vogel í hlutverki landgreifans í „Tannháuser" í Staatsoper í Vin.
Sviðsmynd úr „Rakaranum i Sevilla" i Volksoper i Vín.
|I! 3» JF . 3 2* 0 i |£i| ^
í WIP m m

Landbúnaður í þrengingum:
Vandinn brennur á bændum
eftir Stefán
Aðalsteinsson
Framleiðslustjórnun er
bráðabirgðalausn
Aðalfundur Stéttarsambands
bænda er um garð genginn. Þar
kom glöggt fram, að sá vandi, sem
landbúnaðurinn á við að stríða, er
mikill. Um það geta allir verið
sammála.
Mjólkurframleiðslan hefur að
vísu dregist saman svo að söluvand-
inn hefúr minnkað. En hvað eiga
þeir bændur að gera sem era að
verða búnir með framleiðslurétt
sinn, þegar ódýrasti framleiðslutími
ársins, sumarið með grængresinu,
er framundan?
Kindakjötssalan hefúr dregist
verulega saman. Helmingur árs-
framleiðslunnar er óseldur þegar
fiórðungur verðlagsársins er eftir.
Svar forráðamanna bændastétt-
arinnar er framleiðslustjómun. Þeir
stefna að þvf að minnka framleiðsl-
una hjá bændum og vilja láta fram-
leiðslustjómun ná til allrar kjöt-
framleiðslunnar.
Tillögur lágu fyrir fundi Stéttar-
Stefán Aðahteinsson
sambandsins um að þeir bændur
tækju á sig mesta skerðingu, sem
hefðu stærst búin og mesta fram-
leiðslu. Um þá lausn varð ekki
samkomulag.
Afstaða Stéttarsambandsins
mótast af bráðum vanda sem leysa
þarf, og framleiðslustjómun er
bráðabirgðalausn. Fleira þarf að
koma til.
„Landsmenn verða að
horfast í augu við það
að kúabændur o g fjár-
bændur eru nú allt of
margir miðað við mark
aðinn fyrir afurðirn-
ar.“
Fátæktinni skipt
milli manna
Enginn þorir að minnast á að
kúabændur og flárbændur séu of
margir fyrir innlenda markaðinn.
Allir eiga að halda áfram að
framleiða, bara minna en áður, og
þeir sem best hafa staðið sig eiga
helst að minnka mest við sig.
Sumir kalla þetta að jafna að-
stöðu manna á erfíðum tímum.
Mér finnst nær að kalla þetta
að skipta fátæktinni milli manna.
Mér er ómögulegt að skilja
hvemig á að vera hægt að halda
uppi mannsæmandi tekjum fyrir þá
bændur sem nú stunda hefðbundinn
búskap, ef þeir eiga allir að lifa af
því að framleiða fyrir stórminnk-
andi markað.
Þetta á bæði við um fjárbændur
og kúabændur, en fjárbændur
standa þó enn verr að vígi.
Framtíðarbúin í hættu
Framleiðslustjómunin fer verst
með þá sem era best búnir undir
framtíðina, ungu bænduma sem eru
nýkomnir með nýjar byggingar,
mikinn bústofn og mikla tækni.
Ef þessir bændur fengju að fram-
leiða eftir getu og með fullri hag-
kvæmni myndu margir þeirra geta
framleitt mun ódýrari vörar en era
á boðstólum í dag.
Á að fara að greiða með
loðdýraræktinni?
Áður lagðist melrakkinn á fé
bænda og var réttdræpur hvar sem
til hans náðist.
Nú eru bændur búnir að gera
refínn að húsdýri. Þar réð von um
ágóða ferðinni og von um að þar
með fylgdi lausn frá þeirri kreppu,
sem aðrar búgreinar hafa lent í.
Viðleitnin er virðingarverð og
nauðsynjamál, því að mikil þörf er
á nýjum afkomumöguleikum í sveit-
um.
- Fyrri grein
Loðdýrabændur hafa fengið
rausnarlega fyrirgreiðslu við upp-
byggingu loðdýrabúanna. En bú-
greinin er ung, hættan á áföllum f
rekstri veraleg og fóðurkostnaður
er víða hár. Hann er kannske óeðli-
lega hár vegna þess að fóðurstöðv-
amar eru að reyna að fá stofnkostn-
að og rekstrargjöld endurgreidd af
fóðursölu til of fárra bænda.
Við þetta bætast verðsveiflur á
skinnum, sem alltaf má búast við.
Skinn frá haustinu 1985 seldust
t.d. mun lakar en skinn frá haustinu
1984. Fyrir bragðið era margir
loðdýrabændur í kröggum eins og
stendur.
Refurinn má ekkí leggj-
ast á ríkissjóð
Á Stéttarsambandsfundinum
ræddi landbúnaðarráðherra um
nauðsyn þess að greiða úr fjár-
hagsvanda loðdýrabænda, m.a. að
endurgreiða uppsöfnuð aðflutnings-
gjöld og söluskatt af fjárfestingar-
vörum og fresta afborgunum af
stofnlánadeildarlánum um eitt ár.
Samúð ráðherra með loðdýra-
bændum er virðingarverð, en óneit-
anlega fara menn að óttast það að
hér sé verið að hlaupa með loð-
dýraræktina yfir í hliðstætt styrlq'a-
kerfi og aðrar búgreinar hafa búið
við.
Þegar hinn illræmdi melrakki ís-
lenskrar náttúru er hættur að leggj-
ast á fé bænda má það ekki ske
að refir bænda leggist á ríkissjóð.
Ný hugsun —
nýjar lausnir
Landsmenn verða að horfast í
augu við það að kúabændur og §ár-
bændur era nú allt of maigir miðað
við markaðinn fyrir afurðimar.
Með góðri tæknivæðingu og full-
nýttri framleiðslugetu góðra búa
getur helmingur núverandi bænda
í þessum greinum sinnt þörfum
þjóðarinnar fyrir mjólk og dilkakjöt
Við það gæti framleiðslukostnaður
á þessum vörum lfka lækkað mikið.
Að sjálfsögðu þarf samtímis að
efla sölu mjólkur og dilkakjöts á
öllum tiltækum, hagstæðum mörk-
uðum. Aukin sala minnkar vand-
ann, en hún leysir hann ekki. Fleira
þarf aðkomatil.
Hvað á að gera
viðhina?
Hvað eiga þeir bændur þá að
taka til bragðs sem yrðu útundan
ef slík fækkunarstefna yrði tekin
upp, spyija margir.
Sumir gætu farið í loðdýrarækt,
aðrir í fiskeldi, einhveijir í kanínu-
búskap, nokkrir í skógrækt og enn
aðrir gætu tekið á móti ferðamönn-
um.
Sumt roskið fólk myndi líklega
taka því vel að afsala sér fram-
leiðslurétti á afurðum til sölu og
komast á góð eftirlaun. Þetta fólk
mætti hvetja til að vera áfram á
jörðinni. Sveitina munar um hvem
fbúa.
Ný-Sjálendingar brugðu á svipað
ráð fyrir um áratug til að gera
sauðQárrækt sína hagkvæma. Þá
styrktu þeir sameiningu búskapar-
lands á samliggjandi jörðum, en
hvöttu seljanda til að halda eftir
íbúðarhúsinu og búa í því áfram
en finna sér tekjur af einhveiju
öðru en búskap. Nú er sauðfjárrækt
á Nýja-Sjálandi að drepa sauðfjár-
ræktina á íslandi með samkeppni.
Framle ið sluréttur
keyptur
Alltaf yrðu einhveijir í vanda við
þá byltingu í búháttum sem fram-
undan er og fyndu sér engin úrræði
í sveitinni.
Framleiðnisjóður gæti keypt
framleiðslurétt þessara manna ríf-
legu verði sem gerði þeim kleift að
flytjast í þéttbýli og koma sér þar
fyrir.
I næstu grein verður fjallað um
það hvemig þarf að standa að þeirri
þróun mála sem getur boðið sveit-
unum farsælli framtíð en nú blasir
við.
Höfundur er deildarstjóri við
Raunsóknastofnun landbúnaðar-
ins.