Morgunblaðið - 28.06.1986, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. JÚNÍ1986
Gamlí Þór sem þjálfunar-
fræðslu- og minjaskip
Hannes Hafstein í brúnni á GamlaÞór.
— rætt við Hannes
Hafstein um nýtt
hlutverk frægs skips
Niðri við Granda í Reykjavíkur-
höfn liggur gamla varðskipið Þór.f
sem nú er i' þágu Slysavamafélags
íslands. Það er búið að mála það
upp á nýtt. Það er ekki lengur grátt
í varðskipslitnum, það er blátt og
hvítmálað ofan þilja. Það er unnið
að því að breyta skipinu í þjálfunar-
og frasðsluskip varðandi öryggismál
sjómanna og annarra er þurfa að
nema í þeim fræðum. Við ræðum
við Hannes Hafstein hjá Slysa-'
vamafélagi íslands um öryggismál-
in almennt og framtíðarhlutverk
varðskipsins Þórs, sem orðið er eins
konar minjaskip um leið og það er
til nota fyrir menn og málefni.
Gagnmerkt starf Ör-
yggismálanefndar
sjómanna
„Ég vi) taka það fram afdráttar-
laust í upphafi," sagði Hannes, „að
ég batt strax miklar vonir við skip-
un öryggismálanefndar sjómanna
veturinn 1984, þingmannanefndar-
innar. Hún hefiir unnið mjög vel
og skilaö mörgum gagnmerkum
tillögum ti! þess að efla öryggi sjó-
manna og hefur þannig stuðlað að
fækkun geigvænlegra slysa um
borð í íslenzkum skipum undanfarin
ár.“
Kennsluskip fyrir bók-
legt og verklegt nám
Við vikum nú talinu að Þór og
Hannes sagði að þegar það hefði
frétzt að varðskipinu Þór yrði lagt,
þá hefði strax vaknað sú hugmynd
hjá Slysavamafélagsmönnum að
skipið væri hægt að nýta til
fræðslumála og þjálfunar, öryggis-
málastarfs fyrir íslenzka sjómenn.
„Við töldum," sagði Hannes, „að
skipið hefði upp á allt það að bjóða
sem slík miðstöð þyrfti á að halda.
Þetta varð að veruleika í október
1985 þegar Slysavamafélag íslands
'eignaðist þetta gamla, góða skip
með glæsta sögu. Upp úr nýárinu
var hafizt handa við það að taka
til hendi í breytingum á innréttingu
og lagfæringum um borð í skipinu.
Sjálfboðaliðar úr Slysavamafélagi
íslands unnu að því að taka niður
skilrúm undir þiljum. Þar er nú
kominn 80 fermetra kennslusalur
mjög vistlegur, þar sem öll bókleg
fræðsla mun fara fram og þar
verður líka aðstaða til að hægt sé
að sýna með myndvörpum og
skyggnum á myndböndum viður-
kenndar fræðslumyndir á þessu
sviði. Þá er ekki að spyija að því,
að það er stórsnjallt skipið gagnvart
verklegri þjálfiin, notkun gúm-
björgunarbáta, reykköfun, æfing-
um á þyrludekki og fleiru. Og nú
er komið á markaðinn reykfram-
leiðslutæki sem er mjög sérstætt,
og hægt er að fyila vistarverur af
reyk sem hvorki skilur eftir sig lykt.
né hefur hættu í för með sér gagn-
vart fólki.
Sögulegt minjaskip
Minjasafni í máli og myndum um
björgunar- og sjóslysasögu verður
komið upp í skipinu eins og unnt
verður og þar verður m.a. getið
hins stórkostlega átaks þegar
Björgunarfélag Vestmannaeyja var
stofnað 1918 og okkar fyrsta björg-
unar- og gæzluskip var keypt,
Fyrsti Þór. Síðan varð það 1. júlí
árið 1926, 6 árum eftir að skipið
kom, að skipið varð fyrsta formlega
varðskip Landhelgisgæzlunnar sem
þá var stofnuð. Þetta skip sem
Slysavamafélag íslands hefur nú
eignast er einnig sögulegur minja-
gripur. Það er eina varðskipið sem
enn er í eigu íslendinga og tók þátt
í öllum þorskastríðunum. Þetta er
gott skip með glæsta sögu.
Innréttingar verða látnar halda
sér eins og frekast er unnt og það
er búið að vinna hér mörg verk á
stuttum tíma. Samstilltur hópur
hefur verið að verki og miklar og
góðar undirtektir hafa verið við
framkvæmd verksins. Skemmst er
að minnast þegar 10 manna hópur
úr Vélskóla íslands vann hér um
vikutíma í vélarrúmi og þyrluskýli
og hjálpaði mikið. Við fengum fjár-
veitingu úr Fiskimálasjóði, 1 millj.
kr. Farmanna- og fiskimannasam-
bandið veitti 250 þús. kr., slysa-
vamadeild kvenna í Reylqavík 250
þús. kr. og formaður. Eykyndils í
Vestmannaeyjum afhenti 250 þús.
kr. frá Eyjum. í tengslum við loka-
daginn var tilkynnt að Slysavama-
félag íslands muni gefa út gjafa-
bréf, þúsund til 10 þús. kr. bréf og
þau er hægt að fá frá slysavama-
deildum og björgunarsveitum. Von
okkar er að þær fái miklar og góðar
undirtektir til styrktar þessu fram-
taki.
Unglingavinna um borð
Það má geta þess að skipið mun
tengjast unga fólkinu á skemmti-
legan hátt því að 15 manna vinnu-
flokkur á vegum borgarinnar verður
í sumar, allt unglingar, og það hefur
orðið að samkomulagi við borgar-
yfirvöld að tengja ýmiss konar við-
haldsvinnu í skipinu við unglinga-
skóla borgarinnar. Um verður að
ræða 5 daga vinnuviku í vinnu er
lýtur að ýmsu sem varðar viðhald
skipsins innanborðs, en aftur á móti
hefiir Slysavamafélag íslands og
Slysavamaskóli sjómanna skuld-
bundið sig til þess að veita þessu
unga fólki ýmsa fræðslu í slysa-
vömum bæði til sjós og lands.
Aðstaðan er fyrir hendi með breyt-
ingunum á skipunum og sjóflokkur
slysavamasveitar Ingólfs mun einn-
ig aðstoða við að taka unglingana
um borð í báta og sigla með þá um
sundin blá. Þannig verður fléttað
saman starfi og fræðslu í þessu efni.
Leitum aöstoöar
áhugamanna
í kennslusalnum sem fyn- er
getið um verða 30 kennsluborð. í
„Menn verða að vera sívakandi
í öryggismálum sjómanna“
Magnús Jóhannesson siglinga-
málastjóri.
Hluti af starfsmönnum Siglinga-
málastofnunar.
ef hægt væri að endumýja flotann
markvissar en gert hefur verið og
það er einnig frá öryggissjónarmiði
og væri tvímælalaust heppilegra að
skipin yrðu smíðuð og hönnuð af
íslenzkum aðilum sem þekktu allar
aðstæður hérlendis. Það er hins
vegar borin von að svo geti orðið,
ef endumýjun fiskiskipastólsins
verður í stökkum hér eftir sem
hingað til.
— segir Magnús Jó-
hannesson siglinga-
málastjóri
Þau verkefni sem
Siglingamálastofnun hefur nú
með höndum og snúa beint að
öryggismálum sjómanna eru
eftirlit með skipunum, eftirlit
með nýsmiði skipa, breytingum
og búnaði. Einnig
undanþágumálin þar sem
stofnunin tók við starfsemi
undanþágunefndar fyrir
yfirmenn á skipum í janúar
1985, sagði Magnús
Jóhannesson siglingamálasijóri
í sámtali um stöðu og stefnu
siglingamála í þeim
málaflokkum sem fyrr er getið.
Auk þess annast stofnunin
skráningu skipa,
skipamælingar, mengunarmál
og málefni atvinnuköfunar.
Atak í eldvarnabúnaði
I fyrsta lagi, sagði Magnús, hefur
'þróunin orðið sú í seinni tíð að
skipin hafa stækkað og sjóhæfnin
er.m'un betri. Skipin eru meira lokuð
og þróunin er í þá átt að meira sé
unnið af aflanum um borð en áður
var. Af þessum sökúm álít ég að
áherzlan í framtíðinni muni fremur
snúast að innra öryggi og aðbúnaði.
Nú stendur yfir mikið átak að búa
skipaflotann eldvarnabúnaði, þ.e.
viðvörunarkerfi sem varar við eldi
hvar sem er í skipinu. Öll skip yfir
150 tonnum eiga á þessu ári að fá
slíkt eldvamakerfí og öll skip undir
150 tonna markinu og niður að 15
metra löngum skipum eiga að fá
slíkt kerfi á næsta ári.
Auknar rannsóknir
á vinnuaðstöðu
Við höfum mikinn áhuga á því
að auka rannsóknir á vinnuaðstöðu
í skipum, svo sem varðandi hávaða
og nefna má þróunina í frystitogur-
unum þar sem hávaðasamar vélar
eru í gangi á vinnusvæðinu. Fyrstu
reglur varðandi hávaðamörk í skip-
um komu fram á sjónarsviðið um
síðustu áramót. En það er mikil-
vægt að fá fjármagn til þessara
rannsókna því það er mjög algengt
meðal sjómanna að þeir búi við
heymarskaða og að þeir tapi heym
við langvarandi vinnu á sjó.
Hvað varðar öryggisbúnað í skip-
um, þá tel ég að það sé nokkuð vel
fyrir því séð í reglum. En hins vegar
er ekki því að leyna, að það hafa
verið efasemdir um að þessi búnað-
ur kæmi að gagni í mörgum tilvik-
um vegna þess að sjómenn sjálfir
væru ekki nægilega vel upplýstir
um gildi þessa búnaðar, hvar hann
væri í skipinu og hvemig ætti að
nota hann. Auk þess er öryggis-
búnaður skoðaður aðeins einu sinni
á ári eins og lög gera ráð fyrir og
í mörgum tilvikum er nauðsynlegt
að hugað sé að búnaðinum milli
ársskoðana af sjómönnum sjálfum.
Það vantar í raun og veru miklu
meiri afskipti sjómanna og skip-
stjómarmanna af þessum atriðum
og má þar t.d. nefna lokunarbúnað
á lúgum og hurðum, en hann vill
gjaman ryðga fastur vegna lítillar
notkunar. Sorglegt dæmi em spil-
lokamii’ sem er mjög einfalt mál
að fylgjast með og hafa í lagi. Það
er mjög auðvelt að prófa spillokuna,
en skyndiskoðanir hjá Siglinga-
málastofnun em fyrst og fremst til
þess að vekja menn og hvetja til
meiri umgengni við og athugunar
á öryggisbúnaði þeirra báta sem
þeir vinna á. Eitt vandamál við
aðalskoðunina er það að áhöfnin
sjálf er ekki um borð. Það yrði til
mikilla bóta ef einn úr brú og einn
úr véi yrðu um borð þegar aðalskoð-
un fer fram og það þarf jafnframt,
að vinna að því að sem flestir séu
um borð þegar aðalskoðunin fer
fram. Það ætti í raun að vera skylda
hvers sjómanns, bæði sín vegna og
sinna.
Markvissari endur-
nýjun flotans
Almennt finnst mér íhugunarvert,
hvað lítil endumýjun á sér stað í
skipaflota landsmanna. Skipaflot-
inn er sífellt að eldast, mörg skip
em endurbyggð en mörg em farin
að þreytast. Það er samband á milli
ástands og aldurs og það leggur
enn meiri vinnu á skipaeftirlitið og
sjómenn sjálfa. Það væri æskilegt