Morgunblaðið - 28.10.1986, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 28. OKTÓBER 1986
Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakiö.
Deilt innan Rauða
krossins
A
Aalþjóðaþingi Rauða kross-
ins, sem hófst í Genf fyrir
helgina, urðu strax á fyrsta degi
harðar deilur um það, hvort Suð-
ur-Afríka skyldi eiga fulltrúa á
þinginu. Varð niðurstaðan sú, að
fulltrúum suður-afrískra stjóm-
valda var vísað af þinginu en
fulltrúar Rauða krossins þar í
landi fengu að sitja áfram. í af-
stöðu sinni til þessa máls klofnaði
íslenska sendinefndin á þinginu.
Fulltrúi ríkisstjómarinnar
greiddi atkvæði gegn brottvísun
fulltrúa suður-afrisku ríkis-
stjómarinnar en fulltrúar Rauða
kross íslands sátu hjá við at-
kvæðagreiðsluna.
Rauði krossinn á að vera haf-
inn yfír hefbundið stjómmála-
karp, hvort heldur á alþjóðavett-
vangi eða í einstökum löndum.
Háleitt markmið hans er að
draga úr þjáningum þeirra, sem
eiga um sárt að binda vegna
hemaðarátaka, náttúrhamfara
eða af öðmm ástæðum. Til að
starfsemi Rauða krossins skili
árangri þurfa allar þjóðir heims
að virða friðhelgi hans og þeirra,
sem á vegum Rauða krossins
starfa. Með því að heija þras um
rétt einstakra ríkja til að sitja
þing Rauða krossins er verið að
draga samtökin niður á hefð-
bundið karpstig, þar sem
mannúðar- og réttlætismál víkja
fyrir pólitískum fordómum og
þrætum.
Það var rétt afstaða hjá full-
trúa íslensku ríkisstjómarinnar
að vera andvígur brottvísun full-
trúa suður-afrísku ríkisstjómar-
innar af þingi Rauða krossins.
Með atkvæði sínu var fulltrúi
íslands ekki að leggja blessun
sína yfír stjómarfarið í Suður-
Afríku heldur að standa vörð um
hugsjónir Rauða krossins: að
starf samtakanna krefjist þess
að þar sitji fulltrúar allra ríkja.
Brottreksturinn frá Genf er þeg-
ar farinn að bitna á þeim, sem
eiga um sárt að binda í Suður-
Afríku og hafa notið aðstoðar
Rauða krossins — þar em
fremstir í flokki svertingjar frá
nágrannaríkjum, sem hafa flúið
til Suður-Afríku.
Frá því að síðari heimsstyij-
öldinni lauk hafa átök, þar sem
Rauði krossinn hefur látið til sín
taka, breyst. Nú er ekki aðeins
um hefðbundin átök milli heija
að ræða heldur einnig baráttu
innan einstakra ríkja, þar sem
venjulegir borgarar verða illa
úti. I mörgum ríkjum þriðja
heimsins hafa langvinnar eijur
leitt til efnahagslegra þrenginga,
sem bitna illa á almenningi.
Ríkisstjómir í mörgum þessara
landa, svo sem Afganistan og
Kambódíu, hafa meinað fulltrú-
um Rauða krossins að starfa
innan landamæra sinna. Frá því
að Sovétmenn réðust inn í Afg-
anistan fyrir tæpum sjö ámm,
hafa fulltrúar Rauða krossins
aðeins einu sinni, í stuttri ferð
1982, fengið að kynna sér að-
stæður í landinu. Engum dettur
þó í hug að krefjast þess, að ríkis-
stjóm Afganistan verði meinað
að eiga fulltrúa á alþjóðaþingi
Rauða krossins.
Tvískinnung og hræsni í al-
þjóðamálum á aldrei að líða en
þó síst af öllu, þegar fulltrúar
þjóða heims koma saman undir
merkjum Rauða krossins. Sam-
tökin em byggð á hinni einföldu
hugsjón, sem fæddist hjá Henry
Dunant á orrustuvellinum við
Soleferino fyrir rúmri öld, að
hjálpa ætti særðum, hvort heldur
þeir væm vinir eða óvinir.
Umsvif
KRON
Sú kenning, að samkeppni í
verslunarrekstri sé ekki
marktæk nema ólík rekstrarform
keppi sín á milli, er ekki mark-
tæk. Þröstur Ólafsson, stjómar-
formaður Miklagarðs og KRON,
heldur henni á loft í Morgun-
blaðsgrein síðastliðinn föstudag.
Hann segir einnig, að hin harða
samkeppni í verslun á höfuð-
borgarsvæðinu, eigi rætur að
relqa til þess, þegar Miklagarði
var komið á fót af samvinnu-
hreyfíngunni. Þetta er ekki rétt.
Til Miklagarðs var stofnað til að
samvinnuhreyfíngin gæti fetað í
spor einkarekstrarmanna, sem
höfðu gjörbreytt verslunarhátt-
um á höfuðborgarsvæðinu með
stórmörkuðum.
Megintilgangur greinarinnar
er þó sá að býsnast yfír því, að
fjármálaráðuneytið hafí hætt við
þau áform að reisa áfengisbúð í
Mjóddinni, þar sem KRON hefur
nýlega fest kaup á versluninni
Víði. Niðurstaða Þrastar Ólafs-
sonar er sú, að tímabært sé að
velta því fyrir sér, „hvort ekki
beri að gefa verslun með áfengi
fijálsari, innan þeirra marka sem
talin em skynsamleg“. Þetta er
skynsamlega ályktað og sannar
enn einu sinni, að neyðin kennir
naktri konu að spinna.
Vígsla Hallgrímskirkju
Hallgrímskirkja var þéttskipuð þegar vígsluathöfnin hófst.
Upp, upp mín sál!
Predikun biskupsins yfir íslandi,
hr. Péturs Sigimgeirssonar, við vígslu
HaUgrímskirkju í Reykjavík 26. október 1986
Texti: Því að til þín, Drott-
inn, hef eg sál mína.
Sálm. Davíðs 86:4
Eg hefi valið orðum mínum þessa
yfírskrift: „Því að til þín, Drottinn,
hef eg sál rnína." Þetta er trúarstef
úr sálmum Davíðs, sem hafa í ald-
anna rás lýst þrá mannsandans og
bæn til Guðs.
Þennan texta valdi eg vegna
þess, að í huga mínum er annað
trúarstef þessu líkt sem hljómað
hefur í sál íslendinga síðustu þijár
aldir, oftar en nokkur veit, upphafið
að Passíusálmunum: „Upp, upp mín
sál.“
Gmnntónninn er svo líkur og
samstilltur í trúaijátningu beggja
höfundanna, þess hebreska og þess
íslenska, að það er eins og þeir
hafi báðir sömu ástillingu og noti
báðir sömu hörpuna.
Það kann að þykja ijarstæða að
trúarskáld Hebreanna og passíu-
sálmaskáldið í Saurbæ hafi orðið
svo samferða í uppstigningu sálar-
innar að árþúsundir skuli vera á
miUi þeirra. En það er ekki undar-
legt. Þannig er maðurinn gerður
og hefur verið frá upphafí tilvem
sinnar. Löng er orðin sú ferð, þegar
horft er til baka, — þegar þrá guðs-
trúarinnar vaknaði hjá mannkyninu.
Mun það ekki sanni næst, að þá
hafi Guð skapað manninn, aðgreint
hann frá öðmm vemm, þegar hann
gaf honum vitund um tilvem Guðs?
A grísku er maður anþópos og þýð-
ir Sá sem beinir sjónum sínum
upp, horfir upp, sér það sem æðra
er og knýr hann til að sækja á
brattann.
Þetta nývígða mikla musteri er
í allri sinni tign og vegsemd, Q'áning
á þeirri þrá mannsandans. Hér leita
allar línur upp, lengra og lengra og
mætast loks eins og samanlagðar
hendur í bæn, — þar sem tuminn
er og bendir til hiinins.
Þegar lokið var við að reisa
kirkjutuminn orti Pétur Sigurðsson,
erindreki:
Hallgrimskirkja hátt skal gnæfa
hæstur tum í vonim bæ.
Hann má lita hvaðanæva
hér úr grennd og langt af sæ.
Hallgrims dým helgfljóðin
himinsækna geiðu menn,
kulda eyddi guðleg glóðin
gióð sem hjörtun vermir enn.
Þvi skal minnismertdð rísa,
mesta kirkja þessa lands
ár og aktir lýðnum lýsa
leið til Guðs og ríkis hans.
Já, — Hallgrímskirkja rís hátt yfir
aðrar byggingar borgarinnar, og hún
er einnig að því leyti hátt upp hafin
að vera helgidómur allrar þjóðarinnar
— mætti kirkjan í sama mæli knýja
okkur — líkt og sagt er um kærleik-
ann í Ritningunni, — „Kærleiki Krists
knýr oss“, (2. Kor. 5:14) stendur þar.
Fyrir allmörgum árum hlýddi eg
á umræðuþátt nokkurra manna í
sjónvarpinu. Nóbelsverðlaunaskáldið
okkar, Halldór Laxness, var meðal
þeirra, sem þar ræddu saman. Þegar
nokkuð var liðið á þáttinn fannst
skáldinu, sem umræðumar væru að
missa marks og sagði: „Getum við
. ekki lyft umræðunum á hærra plan,“
— og lyfti upp höndum til að leggja
áherslu á orðin.
Hversu oft höfum við ekki látið í
ljós þessa ósk sjálf að því er varðar
heiminn, sem við lifum í og þjóð-
félagið okkar og okkur sjálf: „Upp,
upp mín sál!“ En dæmin sýna og
sanna að það er ekki nóg, — að segja
það, óska þess, þrá það, — jafhvel
heldúr ekki nóg að vilja það, það
fann Hallgrímur, því að:
„Hold er tregt minn herra mildi
í hörmungunum að fylgja þér.
Þó eg feginn feta vildi
fótspor þín sem skyldugt er.
Viljinn minn er í veiku gildi
þú verður því að hjálpa mér.“
(Pass. 30.10)
Án bænar, hjálpar og leiðsagnar
nær sál okkar ekki upp til Guðs, og
því steig hann niður til að vera okk-
ur bænheyrsla, hjálp, ljós.
Eg gleymi aldrei sýn, sem eg sá,
er eg flutti hingað til Reykjavíkur frá
ísafirði í ársbyijun 1939. Þá var
ekki hafin bygging Hallgrímskirlqu,
holtið autt og opið svæði. Eftir að
stigið var af skipsflöl eftir sjóferðina
árla morguns, lá leiðin upp úr mið-
bænum. Þar sem ekið var af
Laugavegi og beygt upp Skólavörðu-
stíg sá eg hvar sólin var eins og hún
stæði á holtinu og fyllti út í enda
götunnar, eins og hún væri gerð og
sniðin til þess að vera þar stað-
bundin — með ómælda, ylríka geisla
sína.
Þetta er kirkjan á táknmáli, sem
smiðimir hafa reist og höfuðsmiður
himins og jarðar gefið efiiiviðinn til.
Ljós heimsins er á þessum stað. Jes-
ús Kristur er hér kominn til að leiða
sál okkar, mannlíf upp og inn í himin-
inn.
Á skjali því, sem lagt var með
homsteini í gmnn kirkjunnar á 300
ára ártíð Hallgríms, segir um kirkj-
una í fáum orðum: „Hún er reist
Drottni til dýrðar í minningu
Hallgríms Pétursonar.“ Þetta segir í
raun og vem allt.
Það sem Hallgrímur var og er
íslensku þjóðinni verður aldrei skráð
nema í hjörtu þeirra sem trúðu og
báðu með honum.
AJdrei var nokkur maður ofar foldu
í þessu landi að hann hafi náð eins
til huga og þjartna allra landsmanna