Morgunblaðið - 26.11.1986, Page 17

1
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. NÓVEMBER 1986
17
Jónasartextar
Bókmenntlr
Jóhann Hjálmarsson
Jónas Árnason:
TIL SÖNGS.
Vísur og kvæði við þjóðlög ásamt
tilheyrandi nótum.
Myndskreytingar: Atli Már,
Eiríkur Smith, Hringur Jóhann-
esson, Jóhannes Jóhannesson,
Kjartan Guðjónsson, Steinþór
Sigurðsson, Tryggvi Ólafsson og
Valtýr Pétursson.
Imbusteinn 1986.
Jónas Ámason hefur ort vísur
og kvæði af góðri hagmælsku en
að mestu án skáldlegra tilþrifa.
Sum kvæði Jónasar eru verulega
góð sem slík, þ.e.a.s. söngtextar,
en safni kvæðanna hefur hann val-
ið heitið Til söngs og er það við
hæfi.
Gott kvæði til söngs er til að
mynda Þegar þeir jörðuðu Jóngeir:
Rislágir dallar og reisuleg skip,
ryðgaðir kláfar og skínandi fley
lágu við bryggjur með saknaðarsvip,
þegar þeir jörðuðu Jóngeir.
Þýðingar og stælingar, ekki síst
komnar frá Irum og Könum, eru
margar í Til söngs. Svo eru hér
söngtextar úr Þið munið hann Jör-
und, leikriti eða söngleik Jónasar
sem ýmsa kætti.
Aftast í bókinni eru nótur fyrir
þá sem þær kunna að meta.
Margir myndlistarmenn hafa
komið til liðs við Jónas og mynd-
skreytt texta hans, allir skemmti-
lega, en af misjafnlega mikilli list.
Ekki get ég dæmt um hve músí-
kalskur Jónas er, en neita því ekki
að ég hef gaman af að heyra hann
syngja. Textinn skiptir alltaf miklu
máli í þeim lögum sem Jónas tekur
upp á arma sína. Og það er langt
frá því að vera einskisvert, að mað-
ur sem vill blanda sér í sönglist
kunni að setja saman nýtilegan
texta, jafnvel hnyttinn á köflum.
Kímni og spaugsemi lífgar upp
á suma textana. Þessa eiginleika
þekkjum við, lesendur Jónasar, úr
óbundnu máli hans. Hvað til dæmis
um í sal hans Hátignar:
Og nóttin kom, og konan sig
klæddi hægt og seint úr;
(en reyndar þó, hún furðu fljótt
var farin alveg hreint úr).
Og kóngur í hjartanu fógnuð fann
og fiðring hér og þar;
þvi brjóst hennar voru býsna stór,
og barmurinn reis eins og ólgusjór,
en sjálfur úr engu samt Hann fór,
því Hann séntilmaður var,
því að séntilmaður Hann var.
Undirmál og yfirvarp
Békmenntir
Erlendur Jónsson
Pétur Eggertz: Ævisaga Davíðs.
Skáldsaga. 212 bls. Skuggsjá,
1986.
Þær persónur og þeir atburðir,
sem greint er frá í þessari bók, eru
alger hugarsmið höfundarins.
Þetta er sá fyrirvari sem Pétur
Eggerts hefur á Ævisögu Davíðs.
Skiljanlegt er það því sagan er
byggð upp nærri því sem um ævi-
sögu gæti verið að ræða. Greint er
frá uppruna Davíðs, föður hans sem
mátti sín mikils í þjóðfélaginu,
skólagöngu piltsins; og loks frá
störfum hans í utanríkisþjón-
ustunni: fyrst í Bandaríkjunum,
síðan í Þýskalandi. Allt þetta og
meira til kemur prýðilega heim og
saman við æviferil höfundarins
sjálfs. Þó skal fyrirvari hans ekki
rengdur. Það er gamall háttur
skáldsagnahöfunda að líkja eftir því
umhvefi sem þeir þekkja gerst og
fólki af því tagi sem þeir hafa
kynnst á lífsleiðinni. Og á þann
hátt getur skáldsaga orðið jafnvel
nákvæmustu ævisögu trúverðugri.
Ævisaga kann að vera dagsönn
hvað staðreyndir varðar en eigi að
síður villandi með hliðsjón af mati
ví sem lagt er á menn og málefni.
skáldsögunni, sem er eins konar
felumynd, má þessu vera öfugt far-
ið. Skáldsagan kann að búa yfir
ósviknum sannleikskjama þó sögu-
þráðurinn sé hugarsmíð.
Eðli fólks er alls staðan eins,
hvetju sem það klæðist. Að því leyti
er hinn virðulegasti sendiherra
hvergi frábrugðinn venjulegum
hversdagsmanni.
Sendiherra Sagnalands í Wash-
ington er til að mynda ríkur,
ráðríkur, hégómlegur og latur. En
hann sýnist vera gæddur persónu-
töfrum sem breiða yfir hið fyrr-
talda. Aumingja Davíð sendiráðsrit-
ari — að eðlisfari bæði dulur og
auðsveipur — þolir önn fyrir að lúta
ofurvaldi þessa glæsilega húsbónda.
Þar til hann er sem fyrr segir send-
ur til Þýskalands þar sem eitthvað
fer loks að gerast í ævi hans. Með-
al annars koma konur nú inn í líf
hans. Eina tekur hann með sér
heim til Sagnalands og sýnir henni
þorpið þar sem hann fæddist. Þar
fá þau kjötsúpu á hótelinu og sjó-
rekið romm undir borðið.
Stíll Péturs Eggertz markast að
talsverðu leyti af formestu þeirri
sem diplómat verður að temja sér.
Rótleysi það, sem starfið hefur í för
með sér, auðkennir hins vegar sögu-
þráðinn. Kaflar eru stuttir, persónu-
leg kynni oft skammvinn og
yfirborðskennd. En undiraldan er
sú sama og á hveijum öðrum mann-
legum vettvangi. Þó hver og einn
umgangist sendiherrann frá Sagna-
landi eins og slíkum hæfir fer ekki
framhjá ritaranum, svo dæmi sé
tekið, að önnur skrifstofustúlkan
óskar þess gjaman að sendiherrann
skilji við konu sína svo hún geti
sjálf orðið sendiherrafrú.
Fjárhagsáhyggjur eru að sjálf-
sögðu með í dæminu. „Allt lífið
gengur út á að afla sér peninga og
þar með öryggis." En öryggið fær
nýjan hljómgrunn í vitund þess sem
flyst frá landi til lands en verður
þó einatt að vera fjarri ættjörðinni.
En vitanlega verður farandmaður
í utanríkisþjónustu að samlagast
umhverfinu á hveijum stað eigi
hann að fá eitthvað út úr lífinu.
Og það gerir Davíð þó dulur sé.
Hann sækir t.d. þýskar bjórstofur
og kynnist þar heimamönnum betur
en unnt væri með starfinu einu
saman. Og hann fínnur að Þjóðveij-
ar eru hvorki öðruvísi né verri en
aðrir — þó svo að grimmdarverk
væru unnin í þeirra nafni í styijöld-
inni.
Þessi reynsla víkkar sjónhring
Daviðs og brynjar hann gegn for-
dómum sem hvarvetna blunda með
fólki.
Pétur Eggertz er engin grínari.
Eigi að síður er gninnt á húmomum
í þessari sögu. Ýkjum og raunsæi
er blandað saman í hæfilegum hlut-
föllum. Að minnsta kosti hafði
undirritaður gaman af að lesa þessa
bók.
Herra Hú
Bókmenntlr
Jenna Jensdóttir
Hannu Mákelá.
Herra Hú.
íslensk þýðing: Njörður P.
Njarðvík.
Kápumynd og myndskreyting:
Hannu Mákelá.
Bókaútgáfan Urta 1986.
Svo mikið er látið af bamaleikrit-
inu Herra Hú, sem sýnt er á
Akureyri um þessar mundir, að
bókin um Herra Hú hlýtur að vekja
eftirvæntingu. Hvort tveggja er f
þýðingu Njarðar P. Njarðvík.
Vísa aftan á bókinni á að gefa
til kynna hver herra Hú er:
„Ég er sá villti og ógnandi herra Hú,
hræðilegri og svartari er enginn á ferli nú.
Ég borða krakka bæði vonda og góða
og brytja þá í pottinn til að sjóða."
En lesandi kemst fljótt að raun
um að herra Hú er hvorki ógnandi
né hræðilegur og síst að öllu bama-
æta. Hann er lítill, svartur og
Pétur Eggerz
Helsta veila sögunnar er fólgin
í byggingunni. Virðist mér sem
höfúndur hafi viljað koma fyrir
meira og sundurleitara efni en
þama rúmast með góðu móti —
fleiri persónum, margbreytilegra
umhverfi. Styrkur Péturs Eggertz
felst á hinn bóginn í því að hann
velur efni frá þeim vettvangi sem
hann þekkir best.
Ævisaga Davíðs færir okkur
heim sanninn um að mannlegi þátt-
urinn verður alltaf sterkastur,
hveiju svo sem persónan klæðist
og hversu formfastur sem svipur
hennar kann að sýnast á yfirborð-
inu. Eðlinu verður ekki brevtt.
lur gcrst. kn ciginicga langar mig cKKcrt serst;
i aö hræða börn. Af hvcrju á maður að vcra að
einmana karl sem á heima í litlum
kofa úti í skógi.
í fimmtán köflum sögunnar er
sagt frá athafnasemi og göldmm
þessa litla karls og löngun hans til
að hræða aðra.
Hugmyndaflug sem skapar ýmiss
konar áætlanir er uppistaða í hveij-
um kafla. Einhvem veginn liðast
það allt í sundir í þreytandi mas
sem endar ekki á neinu — nema
helst hræðsluköstum lítilmagnans
herra Hú, sem gerast innra með
honum sjálfum.
Kaflamir em þó misjafnlega inni-
haldsríkir, en mynda hvergi sjálf-
stæða heild í sögunni.
Stundum er hátt reitt til höggs
— en það endar oftast í vindinum
sökum óljósrar mælgi, sem nær því
hvorki að lýsa vel athöfnum né til-
gangi. Lesandi á bágt með að finna
hvað vakir fyrir herra Hú hveiju
sinni. Athyglin verður því flökt-
andi. Enginn kafli á sér þá spennu
í frásögn sem svona sögur eiga líf
sitt undir. Orðagjálfur sýnist inntak
sögunnar.
Skásti kaflinn virðist mér. „Herra
Hú hugsar um lífíð og tilvemna."
Hann færir lesanda nær herra Hú
og þankagangi hans: „ ... Og eng-
inn getur gert illt af sér, af því að
það breytist strax í eitthvað gott.
Og enginn gerir neitt gott þannig
að það breytist í illt, af því að það
er óþarfí . ..“
Aftan á bók stendur að Herra
Hú hafi farið sigurför um allt Finn-
land og víðar.
Njörður P. Njarðvík er snjall þýð-
andi og sagan Herra Hú fer ekki
varhluta af vönduðum vinnubrögð-
um hans.
Eitthvað vantar í þessa sögu sem
á að halda lesanda við efnið og
gera hann sammála höfundi um að
þetta sé allt svo ógnþmngið, magn-
að og spennandi.
Teikningar hjálpa ekki upp á
texta. Frágangur af útgáfunnar
hálfu er góður.

Tækifæristékkareikningu
...með allt í einu hefti!
Yfirdráttar-
heimild
Meira öryggi gagnvart óvæntum útgjöldu
Með TT-reikningi geturðu sótt um Þannig geturðu einfaldlega ávísað út
að fá yfirdráttarheimild tengda reikn- af reikningnum þegar óvænt útgjöld
ingi þínum. koma upp.
V/ŒZLUNfiRBRNKINN
-vúmut með pcr !