Morgunblaðið - 26.11.1986, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. NÓVEMBER 1986

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 50 kr. eintakiö.
Hækkun fyrir
láglaunaf ólk
Nýmæli í frumvarpi til tollalaga:
Ríkistollstjóri, ríkií
tollkrít og tollfrjálí
Á VEGUM ríkisstjórnarinnar hefur verið unnið að því
undanfarið að einfalda þann þátt tekjuöflunarkerfis ríkis-
sjóðs, sem lýtur að innheimtu aðflutningsgjalda. Þorsteinn
Pálsson, fjármálaráðherra, lagði í gær fram á Alþingi frum-
varp til tollalaga. Segir í upphafi greinargerðar frum-
varpsins, að það sé liður í þeirri viðleitni að gera
tollheimtukerfið skilvirkara en draga um leið úr kostnaði,
sem bæði innflutningsverslunin og ríkissjóður hljóti óhjá-
kvæmilega að axla við núverandi aðstæður. Jafnframt
hefur verið unnið að endurskoðun þeirra gjalda, sem lögð
eru á innfluttar vörur og vörur framleiddar innan lands.
í greinargerð tollalagafrumvarpsins eru boðuð frumvörp
um tollskrá, vörugjald og bifreiðagjald.
Vendingar í launamálum hafa
oft verið snöggar hin síðari
ár. Samningsaðilar hafa sest nið-
ur og komist að niðurstöðu, án
þess að þæfa málin lengi á opin-
berum vettvangi á undan.
Reynslan sýnir, að samningar,
sem gerðir hafa verið við þessar
aðstæður, skila umbjóðendum
viðsemjenda síst lakari niður-
stöðu en hinir, sem menn gera,
eftir að þeir hafa eytt kröftum
sínum lengi á undan í að skatt-
yrðast. Þessi staða er komin enn
einu sinni upp.
Yfíriýstur tilgangur þeirra
formlegu viðræðna, sem hófust
milli fulltrúa Alþýðusambands og
Vinnuveitendasambands á mánu-
daginn, er að nýta þær aðstæður,
sem nú eru, til að bæta hlut hinna
lægst launuðu. Þetta er ekki nýtt
markmið aðila vinnumarkaðar-
ins; því fer víðs fjarri. Hve oft
höfum við ekki heyrt heitstreng-
ingar samningsaðila þess efnis í
upphafí viðræðna þeirra, að nú
verði gert átak í þágu þeirra, sem
verst eru staddir?
Kjaraviðræður um samning til
eins árs hófust nú, eftir að vinnu-
veitendum var kynnt ályktun
formannafundar Alþýðusam-
bandsins, sem haldinn var um
helgina. I fyrsta lið ályktunarinn-
ar segir orðrétt: „Veruleg
hækkun lægstu launa er for-
gangsverkefni í þeim samningum
sem framundan eru. 19 þúsund
króna mánaðarlaun eru Qarri því
að vera sæmandi. Verkalýðs-
hreyfíngin getur ekki staðið upp
frá samningaborðinu án þess að
stigið hafí verið stórt skref til
hækkunar lægstu launa." Þegar
forráðamenn vinnuveitenda sáu,
hve hér var fast að orði kveðið,
lýstu þeir vilja sínum til að ganga
strax til viðræðna við Alþýðu-
sambandið gegn því að frestað
yrði að taka ákvörðun um það,
hvemig ætti að bregðast við því,
að framfærsluvísitala hefur
hækkað um rúm 2% umfram þau
mörk, sem miðað var við í samn-
ingunum í febrúar.
Enginn vafí er á því, að forvíg-
ismenn Alþýðusambandsins og
Vinnuveitendasambandsins gera
sér grein fyrir því, hvers vegna
það er jafn erfítt og raun ber
vitni að ná margyfírlýstu mark-
miði um að bæta hlut hinna lægst
launuðu umfram aðra. Einkum
ætti foiystumönnum í verkalýðs-
hreyfíngunni að vera þetta ljóst.
Hreyfingin hefur það oft haft
þetta markmið efst á stefnuskrá
sinni án þess að ná því fram, að
á vegum hennar hljóta menn að
hafa gert úttekt á því á hveiju
strandar, þegar á reynir.
Við upphaf þeirra viðræðna,
sem nú eru að hefjast, er ástæðu-
laust að hafa uppi hrakspár.
Standi verkalýðshreyfingin á
hinn bóginn upp frá samninga-
borðinu að þessu sinni, án þess
að stigið hafí verið stórt skref til
hækkunar lægstu launa, er nauð-
synlegt fyrir hreyfínguna að líta
í eigin barm og kanna, hvort það
er ekki vegna vandræða hjá henni
sjálfri, sem þetta takmark næst
ekki.
Þegar borin er saman kröfu-
gerð Alþýðusambandsins nú og í
síðustu kjarasamningum, vekur
athygli, að ekki er lengur rætt
um nauðsyn þess að endurheimta
kaupmátt launa. Við blasir, að í
desember á þessu ári er talið, að
kaupmáttur verði um 10% hærri
en í janúar. Þetta er einstæð
hækkun. Kaupmáttur launa hef-
ur hækkað jafnt og þétt undan-
farin tvö ár og er nú hærri en
áður hefur þekkst.
Verkalýðshreyfingin hlýtur að
vilja vemda þennan árangur og
sjá til þess, að hann nýtist þeim
best, sem helst þurfa á því að
halda. Þórarinn V. Þórarinsson,
framkvæmdastjóri Vinnuveit-
endasambandsins, sagði hér í
blaðinu í gær, að væri full eining
innan Alþýðusambandsins að
baki kröfunni um sérstakar að-
gerðir í þágu hinna lægst laun-
uðu, án þess að þær gengu með
hlutfallslegum hætti til annarra
hópa, þá væri nú unnt að tryggja
hag hinna lakast settu betur með
samningnum heldur en með því
að láta 2% launahækkun vegna
hækkunar framfærsluvísitölu
koma til framkvæmda. Það sýn-
ist því vera lag núna, að ná hinu
langþráða marki að láta hina
lægst launuðu sitja í fyrirrúmi
við gerð kjarasamninga.
Eins og vakið var máls á hér
á þessum stað á sunnudag eru
blikur á lofti, þegar litið er á
verðbólguhorfur. Það má ekki
miklu muna, að fyrirstöður bresti.
Forvígismenn launþega og at-
vinnurekenda eru í hópi þeirra,
sem munar hvað mest um í for-
varnarstarfi gegn verðbólgu. í
ályktun formanna aðildarfélaga
Alþýðusambandsins segir rétti-
lega: „Kauphækkanir gagnast
því aðeins að haldið sé aftur af
verðbólgunni þannig að hún eyði
þeim ekki jafnharðan. Verkalýðs-
hreyfíngunni er nauðsynlegt að
tryggja aðhald í verðlagsmálum."
1 febrúar síðastliðnum náðust
kjarasamningar, sem mörkuðu
þáttaskil. Arangurinn hefur ekki
heldur látið á sér standa. Þátttak-
endur í þeim viðræðum áunnu sér
traust og virðingu alþjóðar. Nú
reynir á, hvort tjaldað var til einn-
ar nætur.
í frumvarpinu til tollalaga er
mælt fyrir um heildarlöggjöf um
tollheimtu og tollaeftirlit. Lagt er
til, að yfírstjóm tollamála verði
breytt á þann veg, að ijármálaráð-
herra geti skipað tollstjórann í
Reykjavík ríkistollstjóra, sem hafí
eftirlits- og boðvald gagnvart toll-
stjórum í öðrum umdæmum.
Þá er í frumvarpinu lagt til að
skipuð verið ríkistollanefnd, sem
yrði sjálfstæður úrskurðaraðili í
tollamálum, að mörgu leyti lík
ríkisskattanefnd í skattamálum. í
greinargerð frumvarpsins segir,
að á undanfömum ámm hafí orð-
ið veruleg aukning ágreinings-
mála á sviði tollamála. Kemur
fram, að eitt helsta viðfangsefni
tolladeildar fjármálaráðuneytisins
sé nú afskipti af hvers konar
ágreiningsefnum, sem upp koma
í tollaframkvæmdinni. „Telja
verður að slík störf eigi betur
heima annars staðar í stjómkerf-
inu, enda bæði óeðlilegt að
ráðuneytið sjálft, sem fyrst og
fremst á að fara með yfírstjórn
mála, sinni slíkum afgreiðslum,
jafnframt því sem óháður úr-
skurðaraðili samræmist betur
stjórnar- og réttarfarshugmynd-
um nú á dögum,“ segir í greinar-
gerðinni.
Tollkrítfrá
ársbyrjun 1988
í greinargerð fmmvarpsins er
vísað til þess, að miklar umræður
hafí verið um upptöku svonefndr-
ar tollkrítar, án þess að endanleg
niðurstaða hafí fengist. Segir, að
í frumvarpinu sé þeirri hugmynd
enn hreyft „að greiðslufrestur
verði veittur á aðflutningsgjöldum
vegna innflutnings á vömm.“ Þá
er bent á það, að ráðgert sé, að
þetta tollalagafrumvarp verði að
lögum frá og með 1. janúar 1987.
Hins vegar valdi framkvæmd
tölvuvæðingar við tollstjóraemb-
ættið í Reykjavík því, að ekki verði
unnt að taka upp sérstakt tölvu-
vætt bókhald vegna greiðslu-
frestsins fyrr en í ársbyijun 1988
og er þess vegna talið rétt að
fresta upptöku hans fram til þess
tíma. Er boðað, að greiðslufrestur
á aðflutningsgjöldum í öðmm toll-
umdæmum verði síðan tekinn upp
eftir því, sem þau tengjast emb-
ætti tollstjórans í Reykjavík.
Bankastimplun
afnumin
í fmmvarpinu er minnt á, að
ætlunin sé að fella úr gildi skyldu
tollayfírvalda til að ganga úr
skugga um, að gjaldeyrisbanki
hafí staðfest að greiðsla fyrir inn-
flutta vöra hafí verið innt af hendi
eða tryggð með öðmm hætti. Er
stefnt að því, að þessi ákvæði um
bankastimplun verði felld úr gildi
með breytingu á lögum um skipan
gjaldeyris- og viðskiptamála nr.
63/1979. Segir í greinargerð
tollafrumvarpsins, að krafan um
bankastimplun fyrir tollfgreiðslu
hafí átt „að skapa íslandi við-
skiptatraust og greiða að öðm
leyti fyrir vöraflutningum til
landsins." Þá segir: „Slík gæsla
ríkisvaldins á hagsmunum er-
lendra seljenda á sér engar
forsendur nú en veldur hins vegar
innflytjendum og tollyfírvöldum
vemlegu óhagræði. Benda má á
að í öllum helstu viðskiptalöndum
Hátíð í Hallgríi
_______Tónlist
Jón Ásgeirsson
Segja má að flutningur Sálu-
messunnar eftir Mozart marki
upphaf tónleikahalds í Hallgríms-
kirkju og því er gildi tónleikanna í
raun tvenns lags. í fyrsta lagi er
það flutningur tónverksins og
frammistaða flytjenda og í öðm
lagi heyrð kirkjunnar.
Flutningurinn
Flytjendur Sálumessunnar eftir
Mozart vom einsöngvaramir Sig-
ríður Gröndal, Sigríður Ella
Magnúsdóttir, Garðar Cortes og
Kristinn Sigmundsson, Mótettukór
Hallgrímskirkju og kammersveit,
en stjómandi var Hörður Áskelsson.
Undirritaður var viðstaddur hvora
tveggju tónleikana til að geta gert
sér betur grein fyrir hljómgun kirkj-
unnar og því er umsögnin ekki
eingöngu bundin við fyrri tónleik-
ana. Einsöngvaramir fluttu sinn
þátt mjög fallega þó það sé hins
vegar ljóst að hlutverk þeirra, sem
Sussmayr vann upp úr uppkasti
Mozarts, séu í raun harla lítið unn-
in til og mótuð. Ekki er hægt að
kenna um reynsluleysi Mozarts í
ritun söngtónlistar eða notkun
hljóðfæra. Furðulega lítill einsöngv-
arastíll er samt á þessum skissum
tónskáldsins og trúlega hefur hann
átt nokkuð ógert í mótun þessara
hugmynda. Fyrir utan örstutta
strófu í Introitus, sem Sigríður
Gröndal söng fallega, hefst þáttur
einsöngvara fyrst í Tuba mimm,
en þar er deilt um hvort Mozart
hafi ætlað básúnunni að leika þessa
brotnu hljóma og laglínuna á móti
bassaröddinni. Kristinn hóf spnginn
i þessum kafla mjög glæsilega en
síðan komu hinar raddimar inn,
tenórinn, Garðar Cortes, sem söng
básúnustefíð í styttri nótnagildum,
og sfðan alt-röddin, Sigríður E.
Magnúsdóttir, með nýtt stef. Þrátt
fyrir að sönglínur einsöngvaranna
séu nærri því eins og fyrir kór var
söngurinn í heild fallega útfærður.
Næsti samsöngskafli einsöngvara
var Recordare. Þar hefði hljóm-
sveitin mátt leika mun veikar,
sérstaklega blásarar, vegna mikillar
hljómgunar kirkjunnar. Fyrir
bragðið varð minnna úr fallegri
samhljóman og víxlunum einsöngs-
raddanna, sem Mozart hefur túlega
ætlað að kæmu sérstaklega fram.
Kórþættina söng Mótettukórinn
mjög vel og hefur Hörður Áskelsson
komið þama upp mjög hljómfalleg-
um og góðum kór. Það má segja
að kórinn sé ef til vill í það fámenn-
asta fyrir slíka uppfærslu og þess
vegna hafí vantað nokkuð á þung-
ann, sem augljóslega á að vera í
Rex Tremendae, svo dæmi sé nefnt.
Að öðm leyti var söngur kórsins
sérstaklega hljómfallegur. Nokkur
munur var þar samt á ef báðar
uppfærslumar era bomar saman
því það var eins og tenórraddimar
hljómuðu verr í seinna skiptið, heyrt
frá vinstri, sé horft til kórsins. Það
virðist vera einhvers staðar eitmð
endurhljóman frá útskotunum, sem
vert er að athuga nánar. Kýrie-
fúgan var mun jafnari í áferð á
seinni tónleikunum, því á þeim fyrri
gætti nokkurs óstyrks og óróleika
í þessum erfíða kafla. Hljómsveitin
var góð en það þyrfti að leggja
meiri áherslu á veikan leik í slíku
húsi, því hljómsvar hússins þénar
einkar vel til mögnunar á skýrri
tónum blásturshljóðfæra. Einleikur-
inn í Tuba mimm, er Oddur
Bjömsson sá um, hljómaði mjög
fallega í kirkjunni.
Kirkjan
Það er trú undirritaðs að færa
þurfí söngvarana upp að altarinu
til að nýta endurkast kapellunnar,
í stað þess ef flytjendur em langt
fyrir framan, kemur fram tvöfaldur
hljómur, það er tónninn frá flytjend-
um og eftirhljómur úr kapellunni.
Með því að færa flytjendur inn að
altarinu verður kapellan samvirk
flytjendum í hljóman og minni
hætta á að hljómgun kirkjunnar
sjálfrar komi sem þriðja enduróm-
unin. Þetta vandamál þarf að
athuga og hafa einskonar tilrauna-
tónleika, þar sem flutt er sérstak-
lega valið tónverk, sem flytja má í
mismunandi skipan og gefa hlust-
endum tækifæri til að taka þátt í
umræðum um staðsetningu flytj-
enda. Undirritaður hefur trú á að
Hallgrímskirkja geti orðið frábært
tónleikahús og það er því nokkuð
í húfí að vel takist til um skipan
þessara mála. Rétt er að óska söfn-
uði Hallgrímskirkju til hamingju og
sérstaklega söngstjóra kirkjunnar,
Herði Áskelssyni, með glæsilegan
árangur sem hann hefur náð með
þjálfun Mótettukórsins.