Morgunblaðið - 04.01.1987, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. JANÚAR 1987
ÞINGBRÉF
eftir STEFÁN FRIÐBJARNARSON
1987:
KOSNINGAÁR
Hvað ræður afstöðu fólks?
sýnist rökrétt miðað við fram-
vindu mála í þjóðarbúskapnum.
Hagsæld þjóðar og almenn kjör
hafa farið batnandi. Hitt vekur
nokkra undrun að stjómarflokk-
amir, ekki sízt Sjálfstæðisflokkur-
inn, hefur borið skarðan hlut frá
borði í síðustu skoðanakönnunum.
Hvað veldur?
Fyrst verður fyrir að skoða
það, sem miður stendur, erlendar
skuldir og ríkissjóðshalla. Erlendu
skuldimar em mestpart arfur frá
vinstristjómar- og verðbólgu-
ámm. Ríkissjóðshallinn á einkum
rætur í kjarasátt á almennum
vinnumarkaði, sem var gildur
þáttur í hjöðnun óðaverðbólgunn-
ar. Meint fylgistap Sjálfstæðis-
Geir Hallgrímsson, fyrrverandi formaður Sjálfstæðisflokksins, Þorsteinn Pálsson, fonnaður
flokksins og Ólafur G. Einarsson, formaður þingflokks sjálfstæðismanna á sólardegi að vori liðins
árs.
Flest hefur gengið íslenzkri
þjóð í haginn á liðnu ári. Verð-
bólga, sem tröllreið þjóðarbú-
skapnum fyrir fáum árum
(130% vorið 1983), var rétt um
12% frá upphafi til loka ársins
og hefði náðst neðar, ef ekki
hefði komið til verðhækkun
Evrópumynta og lækkun
Bandaríkjadals. Viðskiptahalli,
sem var mikill mörg undanfar-
in ár, varð óverulegur. Eftir-
spum eftir vinnuafli var meiri
en framboð, öfugt við
grannríki, þar sem atvinnuleysi
er þjóðarböl. Kaupmáttur
„tekna heimilanna", eins ogþað
heitir á fagmáli sérfræðinga,
hækkaði langleiðina í 20% á sl.
tveimur árum. Hagvöxtur
mældist um 6% á árinu og vöxt-
ur þjóðartekna um 8%.
Ský á himni
Þrátt fyrir mörg batamerki í
þjóðarbúskapnum og hagstæð ytri
skilyrði eru ský á himni. Tvennt
ber þar hæst, fljótt á litið.
í fyrsta lagi erlendar skuldir,
sem einkum hlóðust upp á verð-
bólguárunum. Heildargreiðslur
afborgana og vaxta af erlendum
lánum 1985 vóru 9.709 m.kr. eða
19,2% af útflutningstekjum
(24,3% 1984). Það er að sjáfsögðu
matsatriði, hvert hættumark er-
lendra skulda er, hvenær efna-
hagslegu sjálfstæði þjóðar stafar
hætta af, en um hitt mun ekki
deilt, að greiðslubyrðin rýrir
skiptahlutinn á þjóðarskútunni.
I annan stað ríkissjóðshallinn,
en fjárlög nýbyijaðs árs gera ráð
fyrir 2.800 m.kr. útgjöldum um-
fram ríkissjóðstekjur. Réttlætan-
legt kann að vera að reka ríkissjóð
með halla, tímabundið, til að ná
fram öðrum efnahagslegum
markmiðum (hjöðnun verðbólgu,
stöðugleika í efnahagslífi), en
kjarasáttin í febrúarmánuði sl.
kostaði ríkissjóð 1,800 m.kr. á
árinu 1986 í minni tekjum og
meiri útgjöldum en ráðgert var,
og nýgerðir samningar eru taldir
hafa um 3,000 m.kr. neikvæð
áhrif á stöðu ríkissjóðs 1987. Hitt
stenzt ekki til langframa að ríkis-
búskapurinn eyði verulega
umfram tekjur. Af þeim sökum
er óhjákvæmilegt að leita meiri
hagræðingar og meiri spamaðar
í ríkisbúskapnum en þegar hefur
verið gert.
Hvað veldur
fylgistapi?
Skoðanakannanir, sem fram-
kvæmdar hafa verið, sýna að
ríkisstjómin hefur meirihlutafylgi
meðal þjóðarinnar. Sú niðurstaða
flokksins verður vart rakið til
þessara vandamála, nema að mjög
takmörkuðu leyti.
Til eru þeir sem kenna því um,
hvem veg til hefur tekizt í fram-
boðsmálum. Ónógri endumýjun í
efstu sætum. Ungir frambjóðend-
ur og konur hafi ekki náð viðun-
andi árangri í prófkjömm. Ef
skýring lakari hlutar flokksins í
skoðanakönnunum felst að ein-
hveiju leyti í þessu atriði liggur
„sökin" víða. Og þá er tfmabært
að huga að breyttum háttum í
þessu efni.
Sú skýring hefur og heyrzt að
millitekjufólk, sem verið hafí
dijúgur hluti kjósenda Sjálfstæð-
isflokksins, telji sig hafa farið illa
úti úr skattheimtu ríkisins 1986.
Þrátt fyrir 600 m.kr. lækkun
tekjuskatts 1985 hafi misvísun
launaþróunar og skattreglna 1986
komið fram í aukinni greiðslu-
þyngd millitekjufólks, ekki sízt á
síðara helmingi næstliðins árs.
„Breytingar óhjá-
kvæmilegar“
Ef skattaskýring sú, sem að
framan er getið, hefur við rök að
styðjast, er rétt að rifja upp nokk-
ur efnisatriði úr þingræðu Pálma
Jónssonar, formanns fjárveitinga-
nefndar:
* 1) Nettólækkun skatta í tíð
núverandi ríkisstjómar,
1982-1986, er um 2.700 m.kr.
* 2) Skattbyrði er lægri á ís-
landi en í flestum OECD-ríkjum.
* 3) Ákveðið hefur verið að
hverfa frá 600 m.kr. orkuskatti
1987 og lækka tekjuskatta um
300 m.kr.
* 4) Opinber útgjöld ríkis og
sveitarfélaga em verulega lægri
sem hlutfall af landsframleiðslu
en í grannríkjum (ísland 32% -
meðaltal á hinum Norðurlöndun-
um 50,6%).
Formaður Qárveitinganefndar
sagði orðrétt:
„Granur minn er sá að sú nei-
kvæða skattamálaumræða, sem
iðulega heyrist og við tökum
stundum þátt í, eigi rætur sínar
að rekja til þess, hve mörgum
finnst skattbyrðin skiptast rang-
látlega á milli einstakra skatt-
greiðenda. Ég er þeirrar skoðunar
að skattkefið sé orðið svo götótt,
bæði að því er tekur til beinna
skatta og óbeinna, að breytingar
séu óhjákvæmilegar. Endurskoð-
un skattkerfisins, sem nú fer fram
á vegum flármálaráðherra, er því
nauðsynjaverk".
Á sínum tíma var sett fram það
markmið að afnema tekjuskatt
af almennum launum í áföngum.
Gott spor var stigið í því efni
1985. Fjöldi fólks er hinsvegar
óánægur með bakslag, sem hann
telur hafa orðið 1986. Máske er
það íhugunarefni, hvort skattamál
vegi þyngra í almennu viðhorfi
fólks en stjómmálamenn gera sér
grein fyrir? Það er a.m.k. ekki
verra skoðunarefni á kosningaári
en hvert annað.
Innritun stendur yfir í:
Reykjavík:
Ármúla 17a, í síma 38830
og Hafnarfirði:
Linnetstíg 3, í síma 52996,
kl. 10—12 og 14—19.
Kennsla hefst
7. janúar.
DANSSKOLINN
Barnadansar
Gömlu dansarnir
Standard dansar
Suður-amerískir dansar
Athugið! Takmarkaður fjöldi
nemenda í hvern tíma (26
nemendur).
F.Í.D.