Morgunblaðið - 04.01.1987, Blaðsíða 58

58
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. JANÚAR 1987
KeagMt og Meese: HtU vissi forsetina?
íjMartryggisráiid A fundi: Tið mnnnaskipti.
við hana þegar hann lét af störfum
og Poindexter tók við 6.desember.
En 7.janúar 1986 var flallað um
nýjar vopnasendingar til írans á
fundi í Hvíta húsinu. Poindexter
virtist vera hlutlaus á fundinum,
en mun þó hafa lýst sig samþykkan
vopnasendingum. Shuitz og Wein-
berger lögðust gegn slíku og engin
ákvörðun var tekin.
Tíu dögum síðar heimilaði Reag-
an að vopn yrðu send til írans “öðru
hverju" þrátt fyrir gildandi vopna-
sölubann. Stuttu eftir það áttu
Poindexter og North fundi með
írönskum embættismönnum og Po-
indexter fól North að sjá um
vopasendingarnar til írans.
Þegar North ofursta bárust þær
fréttir lá.apríl að Khomeini erkik-
lerkur væri að dauða kominn og
íranir vildu bæta sambúðina við
Bandaríkin með því að sleppa öllum
gíslum (sem reyndist rangt) sneri
Poindexter sér til McFarlanes og
bað hann að fara til írans og hefja
viðræður við valdamenn þar. Hann
sagði McFarlane að verið væri að
ganga frá samningi um að öllum
bandarískum gislum í Líbanon yrði
sleppt áður en bandarísk sendinefnd
kæmi til Teheran. McFarlane féllst
á að fara með því skilyrði að hann
fengi að ræða við háttsetta embætt-
ismenn, en ekki milligöngumenn.
McFarlane telur óhugsandi að
Poindexter eða North hafi ákveðið
að hagnaðurinn af hergagnasölunni
skyldi notaður til að hjálpa Contra-
skæruliðum án samþykkis æðri
manna. Sjálfur kveðst hann ekki
hafa vitað um leynisjóð skæruliða
fyrr en North minntist á hann í
Teheranferðinni. Aðrir hafa fullyrt
að Reagan hafi veitt slíkt leyfi, en
McFarlane benti á annan mögu-
leika. Hann kvað North hafa sagt
sér frá fundi í Hvíta húsinu, þar
sem Donald Regan hefði verið til-
kynnt að hagnaður af vopnasölu til
írans væri notaður til að styrkja
Contra- skæruliða. North og Po-
indexter hafa ekkert viljað segja
og sumir sannfærðust um að Regan
hefði stjómað vopnasölunni.
Slgöl eyðilögð
Þegar fréttir um hergagnasöluna
fóru að síast í nóvember lagði Po-
indexter til að málinu yrði haldið
leyndu og Reagan fór að ráðum
hans í tvær vikur. Poindexter sagði
í yfirlýsingu 4.nóvember. “Vopna-
banninu verður framfylgt sem
hingað til, svo lengi sem íranir
hvetja til hryðjuverk. Skömmu síðar
var haft eftir honum: “Við höfum
aldrei sagt að við sendum ekki vopn
til írans.“
Ýmsir vinir forsetans ráðlögðy
honum að reka Poindexter, North,
Regan og Shultz. Sfðan tilkynntu
Reagan og Meese að hluti hagnað-
arins af hergagnasölunni hefði
runnið til Contra-skæmliða. Forset-
inn rak því næst North, sem hefði
einn allra í Hvíta húsinu vitað um
málið í smáatriðum, og tilkynnti að
Poindexter, sem hefði vitað um það
í aðalatriðum, hefði sagt af sér.
Poindexter hafði óskað eftir því að
hefla að nýju störf í flotanum og
enginn reyndi að telja honum hug-
hvarf. Einn starfsmaður Hvíta
hússins sagði að forsetinn væri
miklu reiðari Poindexter en hann
vildi vera Iáta. Nú telja ýmsir að
Reagan hefði e.t.v. getað bjargað
sér úr ógöngunum, ef hann hefði
strax skipað Poindexter og North
að leysa frá skjóðunni, en nú er það
um seinan.
Bæði Poindexter og North virð-
ast hafa eyðilagt opinber skjöl
þegar þeir létu af störfum og það
vakti grun um yfírhylmingu, þótt
þau kunni að hafa verið af sama
toga og skjöl, sem venja er að
starfsmenn Þjóðaröryggisráðsins
eyðileggi á hverju kvöldi. Báðir
hafa neitað að svara spumingum
þriggja þingnefnda, sem ákváðu að
rannsaka vopnasöluna, eins og þeim
er heimilt samkvæmt stjómar-
skránni. Ólíklegt er að málið
uppiýsist nema þeir og nokkrir sam-
starfsmenn þeirra beri vitni, en
vísast tala þeir ekki nema gegn
loforði um að þeir verði ekki lögsótt-
ir. Málið mun líklega dragiat á
langinn.
Vinir Poindexters segja að hann
hafi vísvitandi forðazt.að segja for-
setanum frá innistæðu Contra-
skæruliða á banka í Sviss til að
hlífa honum. Vikuritið Newsweek
telur þó lítinn vafa leika á því að
forsetinn hafi átt þátt í ákvörðun-
inni um vopnasöluna írans og segir
að hann hafi komið við sögu nær
allra ákvarðana um hana. Fjár-
magnsfærslumar til Contra-skæru-
liða telur blaðið til komnar vegna
DAGANA 6. til 8. janúar næstkom-
andi verða staddir hér á landi
fulltrúar INFREMER (Haftækni-
stofnun Frakklands), en sú stofnun
sér um samræmingu á aðild Frakk-
lands að EUREKA-áætluninni.
Tilgangurinn með komu þeirra er
að kynna EUREKA-áætlunina og
ræða við íslendinga um hugsanleg
samstarfsverkefni. Eins og fram
hefur komið í fréttum, var
EUREKA-áætluninni um samstarf
V-Evrópulanda á sviði rannsókna
og tækniþróunar hrundið af stað
að fmmkvæði Mitterrands Frakk-
landsforseta um mitt ár 1985.
Aðilar að EUREKA eru 19 Vest-
ur-Evrópulönd auk Efnahags-
bandalagsins. Island var síðast til
að fá inngöngu á ráðherrafundi
EUREKA í júní sl. Ákveðið er að
fleiri fái ekki inngöngu.
Mr. Y. Sillard frá INFREMER
mun kynna áætlunina á fundi opn-
um almenningi fimmtudaginn 8.
þess að aðstoðarmenn hans hafi
vitað að forsetinn var staðráðinn í
að styðja skæruliðana hvað sem það
kostaði. Athyglin hefur beinzt meir
og meir að hlutverki CIA, sem verð-
ur kannski kennt um allt saman,
ef Poindexter og North segjast ekk-
ert hafa vitað um flármagnsflutn-
ingana.
Nú eru demókratar í meirihluta
í báðum deildum bandaríska þings-
ins og vopnasölumálið getur orðið
þeim að liði í forsetakosningunum
eftir tvö ár. Ekki er ólíklegt að hlut-
verk Þjóðaröryggisráðsins beri á
góma og niðurstaðan gæti orðið sú
að samþykkt verði að skipun örygg-
ismálaráðgjafa forsetans verði að
fá staðfestingu þingsins og öld-
janúar nk. kl. 15.00 í Borgartúni
6, 4. hæð. Sýnd verður mynd um
EUREKA sem gerð var á vegum
sænska utanríkisráðuneytisins fyrir
ráðherrafund EUREKA, sem hald-
inn var í Stokkhólmi 17. desember
sl. _
í tengslum við komu Frakkanna
hingað til lands verður rætt um
hugsanlega þátttöku íslands I sam-
vinnuverkefni um þróun „fiskiskips
framtíðarinnar", sem nú er í undir-
búningi undir forystu Frakka og
Spánveija. Munu Frakkamir heim-
sækja iðnfyrirtæki og stofnanir á
Reykjavíkursvæðinu og í Eyjafirði.
Ennfremur eru fleiri samstarfsverk-
efni á umræðustigi.
Á ráðherrafundi EUREKA í
Stokkhólmi voru nýlega samþykkt
37 ný EUREKA-verkefni, sem þá
eru alls orðin 109 talsins og kostn-
aður áætlaður yfir 3000 millj.
dollara. Meðal nýju verkefnanna
má nefna þróun á:
ungadeildin komi á fót sérstakri
þjóðaröiyggisnefndtil að hafa eftir-
lit með störfum öryggismálaráð-
gjafans.
Hvað sem því líður varð ýmsum
þeim sem töldu að Kissinger og
Brzezinski hefðu orðið of valdamikl-
ir og áberandi ekki að þeirri ósk
sinni að Poindexter mundi tryggja
nauðsynlega festu og samhengi í
bandarískri utanríkisstefnu eftir tíð
mannaskipti. Hann var að visu
“ósýnilegur" og lét Ktið fara fyrir
sér en nú hefur margt óþægilegt
komið í ljós og skaðað forsetann.
En Reagan hefur oft sýnt mikla
fæmi I að bjarga sér úr erfiðleikum
og of snemmt er að afskrifa hann.
GH
— 300 MW, mengunarlausu
kolakyntu orkuveri
— sjálfvirkri, fjölhæfri samsetn-
ingarverksmiðju
— olíubor sem getur helmingað
borkostnað
— gervifræi fyrir tómata
— sjónvarpi með fíngreinda
mynd (high resolution TV.)
— hitaþolnu trefjaplasti
— smásærri örtölvu
— tölvum til þýðinga
— nýjum aðferðum í fóðurgerð
— sprautuprentun með bleki
— aðferðum til að endumýja og
vemda listaverk og menningarverð-
mæti
— sjálfvirku kerfi til að veita
umferðampplýsingar
— leisitækni til margvíslegra
nota.
Á fundinum væru kynntar hug-
myndir um leiðir til að skapa
evrópskan heimamarkað fyrir
tækni- og iðnaðarvörur. Pehr Gyll-
enhammar, forstjóri Volvo, skýrði
viðhorf evrópskra iðnfyrirtækja til
EUREKA og taldi að miklar vonir
væru bundnar við áætlunina. Hann
lagði áherslu á að ríkisstjórnir yrðu
að láta alvöru stuðning í ljósi með
því að veita fjárhagslegan stuðning
við EUREKA-verkefni, greiða fyrir
samræmingu staðla og reglna um
merkingar, heilbrigðis- og öryggis-
kröfur, og jafnframt skapa evrópsk-
an áhættufjármarkað, sem staðið
gæti undir evrópskum stórverkefn-
um, t.d. á sviði samgöngumála.
Hann taldi að leiðarljós í evrópskri
samvinnu ætti að vera frjálst flæði
tækniþekkingar, vöru, fjármagns
og mannafla innan Evrópu.
í lok ráðherrafundarins var sam-
þykkt ályktun, þár sem m.a. er lögð
áhersla á nána samvinnu ríkis-
stjóma og evrópsks iðnaðar um
leiðir til að ryðja úr vegi hindrunum
fyrir tækni- og markaðssamvinnu
milli Evrópulanda, og bent á ýmsar
leiðir í því sambandi.
Þá var tilkynnt að frá áramótum
tækju Spánveijar við forsæti í ráð-
herranefnd EUREKA og halda því
sæti næstu 9 mánuði, ogjafnframt
bauð Bertil Haarder, menntamála-
ráðherra, fyrir hönd Danmerkur,
að Danir tækju að sér forsætið á
eftir Spánvetjum. Því var tekið með
einróma samþykki fundarins. Þann-
ig er ljóst, að Norðurlönd munu
áfram vera í góðri aðstöðu til að
móta starfsemi EUREKA-áætlun-
arinnar og leggja áherslu á þátt
smáfyrirtækja innan hennar. Knút-
ur Hallmar ráðuneytisstjóri og
Vilhjálmur Lúðvíksson fram-
kvæmdastjóri sátu fundi af íslands
hálfu. ..........................
N emendaleikhúsið:
Þrettándakvöld næsta verk
NEMENDALEIKHÚS Leiklistarskóla íslands hef-
ur nýverið lokið sýningum á fyrsta verkefni þessa
ieikárs, — leikritinu „Leikslok í Smyrnu“ sem
Kristin Jóhannesdóttir leikstýrði.
Æfíngar á öðru verkefni eru komnar vel á veg, en
það er leikritið „Þrettándakvöld" eftir William Shake-
speare. Helgi Hálfdanarson þýðir verkið. Þórhallur
Sigurðsson leikstýrir nemendaleikhússhópnum að
þessu sinni og Una Collins gerir leikmynd og búninga.
Frumsýning á Þrettándakvöldi er áætluð 22. janúar
nk. og sýningar verða að venju í Lindarbæ. Þeir nem-
endur sem útskrifast I vor að þessu leikári loknu eru
eftirtalir:
Halldór Bjömsson, Hjálmar Hjálmarsson, Ingrid
Jónsdóttir, Olafía Hrönn Jónsdóttir, Stefán Sturla
Sigurjónsson, Valgeir SkagQörð, Þórarinn Eyflörð,
Þórdís Amljótsdóttir og Ámi Pétur Guðjónsson, fram-
halds- og endurmenntunamemi.
Leikhópurinn sem vinnur að „Þrettándakvöldi" Shakespeares. Fremri röð frá
vinstri: Ólafía Hrönn, Þórdis, Una Collins, Stefán Sturla. Aftari röð frá vinstri:
Leikstjórinn, Þórhallur, Halldór, Þórarinn, Hjálmar, Valgeir, Ingrid og Arni Pétur.
Kynning á
EUREKA-
áætluninni
p lá&v
Wdh
Poindexter