Morgunblaðið - 09.04.1987, Blaðsíða 38

38°
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. APRÍL 1987
Japan:
Hrefnuveiðar í vísindaskvni
Tókýó, Reuter.
JAPANAR ætla að veiða mörg
hundruð hvali í vísindaskyni á
hafsvæðinu við Suðurskauts-
landið á næsta ári, en þá tekur
gildi bann við hvalveiðum þeirra
i ágóðaskyni.
Kazuo Shima, háttsettur ráðgjafi
japönsku veiðimálastofnunarinnar,
sagði á blaðamannafundi að eitt
verksmiðjuskip og tvö hvalveiðiskip
myndu veiða 825 hrefnur og 50
búrhvali til að rannsaka vistfræði-
legar aðstæður dýranna í hafinu
undan Suðurskautslandinu.
Vísindakvóti Japana á hrefnu er
um helmingur hrefnukvótans á
vertíðarinnar, sem lauk í mars á
þessu ári. Hún stóð frá desember
og var kvótinn 1941 hrefna.
Fukuzo Nagasaki, settur yfir-
maður japönsku hvalveiðistofnun-
arinnar, sagði að áætlunin gerði ráð
fyrir að 1600 hrefnur yrðu veiddar
á tveimur árum. Veiðarnar myndu
fara fram á hafsvæði vestur og
suðvestur af Ástralíu og ætti að
finna út hver st'ofnstærðin væri með
fimm prósenta skekkjumörkum.
Nagasaki sagði að búrhvalinn,
sem lifir á fjölbreyttri fæðu, þyrfti
að veiða til að kanna fæðukeðjuna
í hafinu við Suðurskautslandið.
Alþjóða hvalveiðiráðið, sem hefur
aðsetur í London, telur að hrefnur
séu um 260 þúsund en japanskir
vísindamenn halda fram að 400
þúsund dýr séu á suðurhveli jarðar.
Hvalveiðiráðið lagði bann við
hvalveiðum í ágóðaskyni árið 1982
en Japanar mótmæltu. Bannið verð-
ur endurskoðað árið 1990.
Bandaríkjamenn hótuðu að reka
allan úthafsflota Japana út úr 200
mílna efnahagslögsögu sinni, ef
Japanar hefðu ekki ákveðið að sinna
banninu á þessu ári. Á síðasta ári
samþykktu þeir að hætta veiðum í
ágóðaskyni.
Vísindamenn, sem stjórnin skip-
ar, munu stjórna veiðunum og
munu þær standa frá desember og
fram í mars á næsta ári. Starfs-
menn Kyodo hvalveiðifélagsins,
sem hefur einokað hvalveiðar Jap-
ana frá lokum síðasta áratugar, sér
um veiðarnar.
Shima sagði að kjöts og annarra
nytja af hvölunum yrði neytt í Jap-
an.
Grönlandsfly hækk-
ar farm- og fargjöld
Reuter
Mörg hundruð verkamenn grafa skurð í Raipur í Bangladesh. Að
launum fá þeir kornsekk dag hvern.
Kaupmannahöfn. Frá Nils Jörgen Bruun, fréttaritara Morgunbiaðsins.
GRÆNLENSKA flugfélagið
Grönlandsfly hefur hækkað
farm- og fargjöld innanlands
um 6%. Astæða hækkunarinnar
er sögð hækkaður tilkostnaður
félagsins.
Hækkunin nær einnig til flug-
leiðarinnar á milli Nuuk og
Reykjavíkur, en ekki á leiðinni
Narssarssuak—Keflavík—Kaup-
mannahöfn. Síðarnefndu leiðina
annast Flugleiðir fyrir Grönlands-
fly-
Gengi gjaldmiðla
Lxmdon, Reuter.
BRESKA sterlingspundið kostaði
1,6145 Bandaríkjadollara á
gjaldeyrismarkaði í London á
hádegi í gær.
Gengi annarra helstu gjaldmiðla
var með þeim hætti að dollarinn
kostaði:
1,3068 kanadíska dollara,
1,8335 vestur-þýsk mörk,
2,0680 hollensk gyllini,
1,5235 svissneska franka,
37,94 belgíska franka,
6,0975 franska franka,
1306 ítalskar lírur,
146,50 japönsk jen,
6,3825 sænskar krónur,
6,8525 norskar krónur og
6,9150 danskar krónur.
Gengi ferðamannagjaldeyris er
annað. Únsa af gulli kostaði 422,20
dollara.
COLOUR PURE
VOR OG SUMAR'87
Kynnum nýju litalínuna frá Jill Sander:
9. apríl: SNVRTIVÖRUBÚÐIN, Laugavegi 76.
GJAFA- og SNYRTIVÖRUBÚÐIN, Suðurveri.
10. april: MIRRA, Hafnarstræti 17.
Allar kynningarnar eru frá kl. 13-18.
Frá réttarhöldunum yfir Vidkun Quisling 1945.
Norðmenn rifja upp sárar endurminningar úr stríðinu:
Heimildamynd um réttar-
höldin ffeffn Quislmsf 1945
Ósló. Reuter. O O ** ö
í Noregi eru nú aftur hafin réttarhöld í máli Vidkuns Quisl-
ings, eins frægasta föðurlandssvikara sögunnar, og er ákæran
hin sama og fyrr - glæpir gegn norsku þjóðinni. En að þessu
sinni er framkvæmdin í höndum Norska sjónvarpsins, sem er að
hefja tökur á löngum og umdeildum heimildamyndaflokki um
réttarhöldin.
Saga Quislings er efni, sem
margur Norðmaðurinn telur far-
sælast að láta kyrrt liggja. Hann
var hallur undir nasista og varð
samnefnari fyrir föðurlandssvik-
ara um allan heim, eftir að hann
hafði verið við stjóm í Noregi,
meðan á fimm ára hemámi Þjóð-
veija stóð.
Framleiðendur myndarinnar
segjast ætla að leggja áherslu á
samvinnu Quislings við Hitler fyr-
ir innrásina 9. apríl 1940, ólöglega
valdatöku hans og umfangsmiklar
breytingar, sem hann lét gera á
stjómarskrá landsins í því skyni
að færa Noreg nær Þriðja ríkinu.
I valdatíð hans vom gyðingar
ofsóttir og margir sendir í útrým-
ingarbúðir, og gripið var til
grimmúðlegra hefndaraðgerða
gagnvart norskum borgumm
vegna aðgerða andspyrnuhreyf-
ingarinnar.
Við réttarhöldin var Quisling
m.a. sakaður um að hafa svikið
föðurland sitt með því að veita
Þjóðverjum upplýsingar um vamir
Noregs.
í upphafsatriði myndarinnar
um réttarhöldin er leikarinn. Finn
Kvalem (sem tekist hefur að gera
óhugnanlega líkan Quisling eins
og hann var á þessum tíma, þá
68 ára að aldri), leiddur inn í rétt-
arsalinn, troðfullan af statistum í
herbúningum og borgaralegum
klæðnaði frá sama tfmabili.
Salurinn - stór, kaldur og hrör-
legur - er hinn sami og hin
raunverulegu réttarhöld fóru fram
í.
„Það er svolítið undarleg til-
finning að sitja hér nú,“ sagði
roskinn leikari. „Ég var í Ósló,
þegar réttarhöldin fóru fram, en
það var ógemingur að komast inn
í húsið. Biðraðimar fyrir utan
voru endalausar."
Skammt frá, handan við snævi-
þakta grasflöt, er hinn fomi
Akershus-kastali, þar sem lög-
reglan hafði Quisling í haldi í
nokkra mánuði, meðan ákæru-
valdið safnaði sönnunargögnum,
sem þurfti, til að dæma hann fyr-
ir glæpi gegn norsku þjóðinni.
„Við höfum hlotið gagnrýni
fyrir að ráðast í þetta verkefni,"
sagði Oddvar Foss, framleiðandi
myndaflokksins, „aðallega þó af
hálfu eldra fólks, sem óttast að
reynt verði að réttlæta Quisling á
einhvem hátt og koma höggi á
réttarkerfi landsins á eftirstríðs-
árunum."
Myndaflokkurinn er fyrsta upp-
færsla Norska sjónvarpsins á
fyrrnefndum réttarhöldum. Hand-
ritsgerð og stjóm eru í umsjá
Stein Ömhöi, fyrrum þingmanns
Sósíalska vinstriflokksins.
„Við erum að taka þessa mynd
vegna ungu kynslóðanna, sem
ekki muna stríðsárin. Okkur lang-
ar að gefa þeim tækifæri til að
kanna þennan mikilvæga en
skelfilega kafla í sögu landsins,"
sagði hann.
„Við munum einnig beina at-
hyglinni að þeirri áþján, sem
gyðingar í Noregi urðu að sæta,
en það er raunar saga út af fyrir
sig,“ sagði Örnhöi.
Inn í þennan myndaflokk', sem
sýndur verður í mars á næsta
ári, verður skeytt kvikmyndabút-
um og ljósmyndum frá
stríðstímanum. Margt af því efni
fann Örnhöi í austur-þýskum
skjalasöfnum og hefur það aldrei
verið sýnt í Noregi.
Þá verður þar einnig að finna
viðtal við Alexöndru Voronine,
fyrri konu Quisiings. Hún fæddist
í Rússlandi, en býr nú í San
Francisco í Kaliforníu.
„Við ætlum að leggja áherslu
á, að Quisling var afsprengi
ákveðins stjórnmálaástands, en
ekki einungis einangrað sálfræði-
legt eða siðferðilegt fyrirbæri,"
sagði Ömhöi.
„Sem stjómmálamaður skil ég
vel þá pólitísku nauðsyn, sem fyr-
ir hendi var á tímum réttarhald-
anna,“ sagði hann, „en þegar litið
er til baka, sér maður, að margt
hefur þar verið umdeilanlegt."
Quisling var handtekinn strax
eftir frelsun Noregs í maí 1945
og tekinn af lífi 24. október sama
ár eftir þriggja vikna réttarhöld.
Aftaka hans er enn ein af fáum
undantekningum, sem gerðar
hafa verið í Noregi, frá langvar-
andi banni við dauðrefsingum.
„Við erum enn að leita að nafni
á myndaflokkinn," sagði Ömhöi.
„Því miður hefur besta og bein-
skeyttasta nafnið þegar verið
notað; það gerði norski sagnfræð-
ingurinn Sverre Hartmann, sem
nefndi bók sína um Quisling Leið-
togi án þjóðar."