Morgunblaðið - 22.04.1987, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 22. APRÍL 1987
Jóliaimesarpassíaii
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Langholtskirkja er rík kirkja,
því þar er til húsa frábærlega
góður kór, er Jón Stefánsson
orgelleikari kirkjunnar hefur af
röggsemi og miklum dugnaði
stýrt til margra stórra verka und-
anfarin árin. Nú eru páskarnir
auðgaðir með flutningi Jóhannes-
arpassíunnar eftir Jóhann Sebast-
ian Bach. Með kórnum komu
framm fimm einsöngvarar; Ólöf
K. Harðardóttir, Sólveig Björling,
Kristinn Sigmundsson, Viðar
Gunnarsson og Michael Goldt-
horp. Hljóðfæraleikarar voru
flestir úr Sinfóníuhljómsveit Is-
lands, sem auk þess að skipa
hljómsveitina lögðu til nokkrar
einleiksstrófur. Konsertmeistari
var Júlíana Elín Kjartansdóttir og
orgelleikari Gustav Jóhannesson.
Stjómandinn Jón Stefánsson
hélt uppi góðu „tempói", þó síðasti
kórinn, Ruht wohl, hefði mátt
vera ívið hægari, því þessi fallegi
kór er í raun vögguvísa sungin
frelsaranum sem hinsta kveðjan.
Nokkra sálmana hefði mátt
Helga Ingólfsdóttir semballeik-
ari hélt tónleika í Kristskirkju á
vegum Tónlistarfélags kirkjunnar
sl. miðvikudag. Yfirskrift tónleik-
anna er til komin vegna þess að
tónskáldin sömdu verkin til að
minnast samferðamanna sinna.
Ekki er þó vitað að fyrsta verkið,
sem var Ground í c-moll eftir
Purcell, sé þannig tilkomið, en
hann samdi fimm slík verk og
einn „grándinn", sem einmitt er
í c-moll, er í raun talinn vera eft-
ir William Croft. Annað verkið á
efnisskránni var harmljóða svíta
eftir Johann Jacob Froberger, en
Allemande-kaflinn (í 12. svítunni)
er tileinkaður syni Ferdinands 3.,
er lést ungur. Næstu verk voru
þijár tileinkanir úr svítu eftir For-
queray eldri en fjölskyldan var
fræg fyrir leikni sína á viola da
gamba. Þættirnir, sem tileinkaðir
voru Rameau og fiðluleikara að
nafni Guignon (ítalskur en starf-
aði í Versölum), voru sérlega
skemmtilegir í gerð og hljómskip-
an, þar sem leikið var með vel
útfærðar og skýrar „sekvensur".
Michael Goldthorpe.
syngja eilítið veikar, til að skapa
þeim sterkari andstæðu við stór-
brotið tónmál kórþáttanna. Þrátt
fyrir þetta var söngur kórsins með
því besta sem undirritaður hefur
heyrt hjá kór Langholtskirkju um
langt skeið. Sá söngvari, sem
mest mæddi á, var Michael Gold-
thorpe. Hlutverk guðspjalla-
mannsins er feikna erfitt og var
söngur hans í alla staði hinn
glæsilegasti. Ein arían/ sem Gold-
Eftir hlé voru verk eftir Louis
Couperin, föðurbróður Francois,
er nefndur var „hinn mikli“, og
síðast á efnisskránni var svo
Krómantíska fantasían og fúgan
eftir J.S. Bach.
Leikur Helgu Ingólfsdóttur er
ávallt mjög persónulegur og yfir-
vegaður, jafnvel þar sem hún
leikur fijálslega með hrynskipan
og samhljóman radda, er leikmát-
inn í ótrúlega góðu jafnvægi.
Þessi alúð hennar við stílmótun
verkanna er ekki aðeins leik-
tæknileg heldur á hún sér sterkan
tilfinningalegan grunn, svo að
leikur hennar verður „talandi“ og
áhrifamikill. Þrátt fyrir að í leik
hennar slái gjaman saman sterkri
tilfinningatúlkun og yfirvegaðri
stílmótun, á hún það einnig til að
leika samkvæmt hreinum glæs-
istíl barokktímans, eins og heyra
mátti í fúgunni eftir Bach. Bæði
fantasían, sem er eitt af undarleg-
ustu tónamynstmnum eftir
meistarann, og þá ekki síst fúgan,
vom glæsilega flutt.
thorpe söng og ekki er almennt
sungin en er prentuð í viðbæti
(nr. 13), er talin geta verið samin
er Bach var enn starfandi í Weim-
ar. Sagnfræðingar telja mögulegt
að Bach hafi samið fimm passíur,
þó aðeins tvær hafi varðveist.
Þessi aría, Zerschmettert mieh,
er feikna skemmtileg og minnir
mjög á rithátt Vivaldis. Að tví-
og þrínota lag, var ekki óalgengt
hjá Bach, eins og átti sér stað í
H-moll messunni og einnig í
Mattheusarpassíunni. Þrátt fyrir
að arían sé glæsileg og hafi verið
frábærlega sungin af Goldthorpe,
stakk hún nokkuð í stúf við heild-
arsvip verksins.
Ólöf K. Harðardóttir söng tvær
aríur, Ich folge dir og Zerfliesse,
mein Herz, og Solveig M. Björling
söng einnig tvær, Von den Strik-
ken og Es ist vollbracht. Báðar
sungu þær aríurnar ágætlega.
Seinni altarían er að því leyti til
erfið, að söngurinn er tvinnaður
saman við gambaeinleik, sem því
miður var of hljómdaufur til að
mynda reglulegt samspil við söng
altsöngkonunnar. Kristinn Sig-
mundsson og Viðar Gunnarsson
fóm með hlutverk Pílatusar og
Jesú og sungu auk þess þijár arí-
ur. Kristinn söng aríuna Eilt, ihr,
mjög vel en kórinn hefði mátt
vera mun veikari á móti Kristni.
Sama má segja um seinni aríuna
sem Kristinn söng og einnig með
kórnum, sem að formi til er „kór-
alforspil". Þar hefði kórinn blátt
áfram átt að syngja „píanissimo".
Kristinn söng aríuna mjög
fallega en hraðinn í þessum þætti
var einum of mikill, og hefði
mátt vera í raun Adagio. Viðar
átti eina aríu, auk þess að syngja
hlutverk Krists, en það var
Betrachte, meina Seel. Þessi aría
er mjög erfið og það sem gerði
Viðari erfitt fyrir, að undirleikur-
inn, sem frá hendi Bachs styður
lítið við einsönginn, var sérlega
hljómlítill. Þrátt fyrir þetta náði
hann sér á strik í seinni hluta
aríunnar og söng auk þess hlut-
verk frelsarans mjög fallega. í
upphafi verksins var hljómsveitin
ekki alveg hrein en er á leið, varð
leikur hennar hreinn og í góðu
jafnvægi. í heild var flutningur
Jóhannesarpassíunnar mjög góð-
ur og bestur og mestur var hlutur
kórsins og Michael Goldthorpe,
sem söng frábærlega þó aðrir ein-
söngvarar svo og hljómsveitin
gerðu margt ágæta vel.
Vinaminni
Við Dimmuborgir
Tileinkun
Myndlist
Valtýr Pétursson
í Nýlistasafninu við Vatnsstíg
heldur Hollendingur að nafni
Kees Visser sýningu á grafík-
myndum er hann hefur gert út
frá verkum Einars Jónssonar
myndhöggvara. Þetta er nokkuð
sérstæð sýning, byggð upp af
einþrykkjum, gerðum í sterkum
og hreinum litum, og eru öll til-
brigði við verk Einars. Það eru
þijú verk Einars, sem orðið hafa
kveikjan að þessari myndgerð
Vissers, — Kjaminn, Brautryðj-
andinn og Visna og græna tréð.
Það em yfirleitt hlutar úr hveiju
verki, sem em vakinn að þessum
-verkum Vissers, og hann fær
furðu skemmtilega útkomu úr
þeim myndaröðum, sem hann
sýnir hú á veggjum Nýlistasafns-
ins.
Vart verður lesin úr þessum
verkum aðdáun á trúarlegu inni-
haldi symbólisma Einars, sem er
svo sterkum þáttur í list mynd-
höggvarans, sem fór ætíð ótroðn-
ar götur og var sérstæður einfari
í verkum sínum. Einar átti það
til að gera stór og veigamikil
verk, sem vom hlaðin alls konar
táknmáli í minni stærðargráðu
en heildarverkin, en það er ein-
mitt í þetta myndamál, sem
hollenzki listamaðurinn sækir
mestan efnivið sinn og leggur út
á sinn hátt. Ég verð að játa, að
mér gengur ekki sérlega vel að
skilja merkingu táknmálsins, en
mikið af þessum „monotýpum"
standa endanlega fyrir sínu sem
myndlist, hvort heldur er litur eða
teikning. Verk Vissers em unnin
í myndaröðum, eins og áður seg-
ir, og ég er ekki frá því, að safn
Einars Jónssonar ætti að eignast
sýnishorn af þeim — það er ekki
algengt, að ungir listamenn sæki
hugmyndir í verk Einars Jónsson-
ar.
Ég hafði ánægju af að sjá þessi
verk með litagleði þeirra og
sterkri teikningu. Hefði samt
ekki verið sterkara fyrir sýning-
una í heild að hafa verkin heldur
færri, en raun ber vitni?
Valdatafl í
Washington
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Valdatafl (Power). Sýnd í Bíó-
húsinu. Stjömugjöf: ☆ 'h.
Bandarísk. Leikstjóri: Sidney
Lumet. Handrit: David Himm-
elski. Framleiðandi: Reene
Schiskal og Mark Tarlan. Kvik-
myndataka: Andrzej Bartkow-
iak. Tónlist: Cy Coleman.
Helstu hlutverk: Richard Gere,
Gene Hackman og Julie Cristie.
Hvað svosem segja má um
myndina Valdatafl (Power) eftir
Sidney Lumet, sem sýnd er í Bíó-
húsinu, hittir tímasetning hennar
núna rétt fyrir kosningar beint í
mark. Hún er um sölu á stjórn-
málamönnum, sölu á persónum
frekar en málefnum og skrum og
auglýsingamennsku nútíma kosn-
ingabaráttu yfirleitt. Richard
Gere leikur Peter St. John sem
• 'Uimrur á sviði almanna-
tengsla og stjómar ráðgjafafyrir-
tæki fyrir frambjóðendur og
verður að segjast eins og er að
hlutverkið hæfir Gere betur en
Davíð konungur, sem við sáum
hann leika síðast. Og myndin er
eins gott innlegg og markmið
þeirra til fyrirmyndar. Og myndin
sjálf er frekar misheppnuð. Valda-
tafl gerist í heimi almanna-
tengsla- eða ráðgjafafyrirtækja
þar sem ríkir pólitískir frambjóð-
endur komast áfram í krafti
peningavaldsins með hjálp manna
eins og Peter St. John. Málstaður-
inn skiptir hann engu máli, aðeins
það að koma sínum manni að.
Óll brögð eru leyfileg til að ná
árangri og sannleikurinn er eitt-
hvað sem hlegið er að eftir langan
vinnudag.
En ráðgjafinn samviskulausi
endurheimtir samviskuna þegar
hann kemst á snoðir um að besta
vini hans er þröngvað til að segja
Innlegg í kosningabaráttuna:
Richard Gere í valdatafli.
af sér þingmennsku til að forðast
hneykslismál, sem kona háns hef-
ur flækst í að undirlagi samsæris-
manna, sem eru á móti skoðunum
þingmannsins og vilja koma
sínum manni að. Það dagar upp
fyrir St. John að kannski sé þetta
ekki svo heppilegur bransi eftir
allt. Blaðakona, sem Julie Cristie
leikur og er fyrrverandi eiginkona
St. John, kemst að hneykslinu en
ákveður að þegja yfir því af því
þingmannahjónin eru gamlir vinir
og Gene Hackman leikur al-
mannatengil á niðurleið, sem
hefur eiginlega ekkert að gera í
myndina nema skreyt.a hana með
tilvist sinni. Yfirleitt er á Hack-
man að sjá að hann viti ekki
sjálfur hvaða hlutverki hann
gegnir.
Það er jafn erfitt að finna hinn
einfalda söguþráð í myndinni og
týndan krakka á 17. júní. Helsti
gallinn við þessa nýjustu mynd
Sidney Lumet sem hingað berst,
er nefnilega sá að það er alltof
mikið í henni sem litlu máli skipt-
ir fyrir frásögnina. Það hefði
mátt strika heilu blaðsíðurnar úr
handritinu því aðalsagan hverfur
einhverstaðar á milli hliðarsag-
anna og skýtur upp kollinum
endrum og sinnum rétt nógu lengi
til að maður gleymi henni ekki.
St. John þeytist á milli viðskipta-
vina sem við kynnumst aldrei neitt
og stór hluti myndarinnar sýnir
hann í einkaflugvélinni sinni að
ferðast á milli þeirra og tromma
í algleymi á hné sér.
Lumet er hér með pólitíska
ádeilu á sínum herðum sem hon-
um tekst ekki að gera nógu
snarpa nema í einstaka broslegum
atriðum, sem eru bestu hlutar
myndarinnar. Þetta er synd vegna
þess að efnið býður upp á óvægna
lýsingu á pólitísku lýðskrumi og
auglýsingamennsku. Lume er
góður fagmaður og hefur gert
ágætar myndir eins og Prince of
the City (að vísu alltof löng) og
The Verdict (náði því besta úr
Paul Newman) og það sýnir hann
líka í Valdatafli af því hún er vel
gerð. En innihaldið er einn hræri-
grautur og efnið er í sjálfu sér
engin opinberun.
Umskipti aðalpersónunnar úr
samviskulausum í samviskuþrúg-
aðan eru t.d. ekki sérlega átaka-
mikil eða spennandi. Peter St.
John, sem hefur lygina að at-
vinnu, fær áfall þegar logið er að
honum og fer að endurmeta líf
sitt og starf. Eins og einhver hefði
þurft að segja honum að það er
erfitt þetta líf og þetta er vondur
heimur.
Það er engu líkara en Lumet
og aðalleikararnir hafi aldrei náð
að vinna almennilega saman. Ao
vísu er persóna Hackmans heldur
illa frágengin í handriti og hann
getur lítið gert til að bæta úr
því. Það er heldur alls ekki eins
og Julie Cristie eigi nokkurntím-
ann heima í hlutverki blaðakon-
unnar. Tilraunir hennar til að láta
líta svo út eru furðulega mátt-
lausar og ósannfærandi. Richard
Gere er nokkuð heilsteyptur í túlk-
un sinni miðað við frammistöðu
annarra leikenda.