Morgunblaðið - 05.05.1987, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. MAÍ 1987
Frá miðbæ Nairóbí. Hér er hver
glæsibyggingin við aðra svo að
jafnvel hin stóra Reykjavík blikn-
ar gjörsamlega í samanburði við
þær!
Húsið fyrir miðju með klukku-
turninum er þinghús Kenýu. Þar
eiga allir þjóðflokkar þjóðarinn-
ar sína fulltrúa. Við enda þess
er gröf hins elskaða þjóðarföður,
Yomo Kenyatta. Hennar er gætt
nótt og dag.
Lengst til vinstri í fjarska er
landsspítalinn, sem heitir i höfuð
Kenyatta.
Sr. Kjartan Jónsson skrifar frá Ken
Nairóbí, borgin í sólinni
Ljósm. Kjartan Jónsson
Yfirfullt fátækrahverfi. Bárujámsþökin teygja sig eins langt og augað eygir. Hér há margir lifsbar-
áttu upp á líf og dauða.
Bílflautumar em þeyttar í
sífellu. „Komið með okkur, komið
með okkur, gjafverð," er hrópað
úr öllum áttum, svo að úr verður
eins konar flautu symfónía, sem
minnir á miðnætursónötu
íslenskra skipa á gamlárskvöld.
Fólk streymir að úr öllum áttum.
Það er ekki erfitt að fylla litlu
rútumar og „matatúana", „pick-
up-ana“ með teningslanga far-
þegahúsunum aftan á að þessu
sinni, því að venjulegum vinnudegi
er lokið og mönnum því mjög í
mun að komast heim fyrir myrk-
ur. Mikill skortur er á strætisvögn-
um og því reynir hver sem betur
getur að ota sínum tota í sam-
keppninni um sætin. Fyrsti bíllinn
mjakast af stað. Hann vekur ekki
traust hjá ókunnum útlendingi og
því síður löngun til að fá sér far.
Merki um langa og dygga þjón-
ustu í þágu borgarbúa em augljós,
enda er hann greinilega kominn á
giftingaraldur. Glæsileika ungl-
ingsins er ekki lengur fyrir að
fara. Það vantar rúður í farþega-
húsið, besti hluti lakksins er
horfinn og sveigjanleiki ijaðranna
einnig. Háir smellir gefa til kynna,
að eitthvað sé bogið við gírkas-
sann. Hvert sæti er um það bil
tvísetið, auk þess em troðið er í
gangveginn til hins ýtrasta. Þrír
menn hanga svo í tröppunni aftan
á. Uppi á þakgrindinni er 1 V2 m
hár stafli af farangri, töskur, borð,
stólar, bananaklasar o.s.frv. ís-
lendingurinn, sem er alinn upp við
„fágaða" umferðarmenninguna á
Fróni, hristir höfuðið hneykslaður
og minnist orða gömlu konunnar,
sem blöskraði sífelldar fréttir af
hemaðarbröltinu í Evrópu á
stríðsárunum: „Þeir hætta víst
ekki fyrr en þeir drepa einhvem!"
Okkur er næst að hneykslast,
en hér er enginn að fárast yfír
smámunum og ferðin er hafín með
bros á vör. Það er einn af frábær-
um eiginleikum Afríkubúa að geta
tekið lífínu með jafnaðargeði.
Þetta er götumynd af Nairóbí,
höfuðborg Kenýu í A-Afríku. Hún
er mjög einkennandi fyrir umferð
landsins.
Glæsileg borg
Það sem fær margan gestinn til
að gapa af undrun, er hinn glæsi-
legi miðbær. Þar er hvert glæsistór-
hýsið við annað og miklar
breiðgötumar eru svo fullar af
bflum, að það eru hreinustu vand-
ræði að fá stæði. Er þetta raun-
verulega í Afríku? Maður fer
óhjákvæmilega að efast. Er nokkuð
annað til í þessari heimsálfu en
sultur og volæði, blóðþyrstir ein-
ræðisherrar og hroðalegar voða-
skepnur?
Nairóbí er oft kölluð höfuðborg
Afríku manna á meðal og það ekki
að ófyrirsynju, því að margar
Afríku- og alþjóðastofnanir hafa
þar aðalstöðvar eða útibú, t.d.
Umhverfísvemdarsamtök Samein-
uðu þjóðanna, Kirknasamband
Afríku o.m.fl. auk þess sem ótal
alþjóðaráðstefnur eru haldnar þar.
Nöfn fjölda alþjóðafyrirtækja
tróna uppi á háhýsunum s.s. Fiat,
British Airways, Barclay’s Bank,
Hilton o.s.frv., sem sýnir, að helstu
tröll alþjóðaviðskipta eiga þar hags-
muna að gæta.
„Hvergi eru fleiri
heiðingjar saman
komnir á jafn litlu
svæði í landinu og í
Nairóbí. Vandamálin
þar eru óþrjótandi.
Fólkið í fátækrahverf-
unum á í erfiðleikum á
flestum sviðum iífsins.
Það er komið úr tengsl-
um við menningu
þjóðflokksins í sveitinni
og orðið að ópersónu-
legum hlut í mann-
þrönginni.“
Fjölbreytt mannlíf
Mannlíf borgarinnar er mjög fjöl-
breytt, enda býr þar fólk af öllum
42 þjóðflokkum landsins auk að-
komumanna hvaðanæva úr heimin-
um. Læknir á einu sjúkrahúsa
borgarinnar sagðist hafa meðhöndl-
að fólk af 50 mismunandi þjóðem-
um á einu og hálfu ári. Í miðbænum
ber mest á vel klæddu miðstéttar-
fólki, en einn og einn betlari hímir
upp við húsvegg og teygir skálina
sína fram.
í stórborginni fjarri ættjörðinni
verður Frónbúinn harla lítill. Það
var því góð tilfinning í fyrsta skipti,
sem ég fór í bæinn, að sjá íslenska
fánann bera við himin á einu af
stórhýsum borgarinnar og frétta,
að þar væri ræðismannsskrifstofa.
Við íslendingar erum þá ekki svo
litlir eftir allt!
Stutt saga
Nairóbí er mjög ung borg, yngri
en Reykjavík, en hefur þó um 20
sinnum fleiri íbúa. Saga hennar
hófst um síðustu aldamót, er Bretar
hugðust auka arðsemi sína af
A-Afríka með því að leggja jám-
braut frá Mombasa við Indlandshaf
til Kampala í Úganda. Ætlunin var
að flytja óunnar landbúnaðarvörur
s.s. bómull til sjávar og þaðan til
verksmiðja Bretlands. Hún kom til
sléttunnar á mótum landa Maasai-
manna og Kikuyu-manna í maí
1899. Þar var byggð brautarstöðin
Nairóbí. Nafnið er tekið úr máli
Maasai-manna og merkir „staður,
þar sem kalt vatn fínnst". Fljótlega
voru reistar skrifstofur, verkstæði,
búðir og íbúðarhús og aðeins ári
síðar hlaut Nairóbí viðurkenningu
sem kaupstaður. Arið 1907 leysti
hún hina gömlu borg Mombasa af
hólmi sem höfuðborg A-Afríku og
áhrif nýrra tíma bárust frá henni
um nærliggjandi lönd.
Mörgum þegnum bresku krún-
unnar blöskraði þessar fram-
kvæmdir, sem kostuðu þá um 5,5
milljónir sterlingspunda á þáverandi
gengi og kölluðu hana „Geð-
veikisjámbrautina". Um 20.000
indverskir iðnaðar- og verkamenn
voru fluttir til landsins vegna þessa
verkefnis. Margir þeirra settust
síðan að í landinu og urðu helstu
fjármálamenn þjóðarinnar.
Um það leyti, sem Nairóbí mynd-
aðist, tóku breskir landnemar að
streyma til landsins. Flestir þeirra
settust að í hálöndunum umhverfís
borgina sökum þess, hve loftslagið
þar er svalt og heilnæmt og settu
mjög mark sitt á hana. Hún er í
um 180 m hæð yfír sjó og um 500
km frá strönd Indlandshafsins.
Fljótlega spruttu upp alls kyns
atvinnufyrirtæki sem framleiddu
m.a. ýmiss konar vaming fyrir land-
nemana. Það varð til þess, að
margir verkamenn fluttust til borg-
arinnar, og hún óx með ógnarhraða,
miklu hraðar en borgaryfirvöld réðu
við. Þá þegar kom upp sú staða,
sem varir við enn þann dag í dag,
að borgin skiptist annars vegar í
skipulögð hverfí efnaðri borgara og
hins vegar í yfírfull fátækrahverfi,
vandamál, sem enn hefur ekki tek-
ist að sigrast á.
Er fram liðu stundir varð iðnaður
borgarinnar það öflugur, að hægt
var að hefja útflutning. Nú á dögum
er iðnaður undirstaða atvinnulífs
borgarinnar ásamt verslun og þjón-
ustu við ferðamenn.
Vandamál stórborgar
í hinu unga þjóðfélagi Kenýu á