Morgunblaðið - 04.11.1987, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 1987
47
Þá ber á það að líta að með
markvissri fiskveiðistjómun eftir
kvótakerfí er von til þess að físk-
stofnamir braggist og að þeir
komist smám saman í þá stærð sem
gefur mestu arðsemi veiðanna. Þá
mun hagur sjávarútvegs batna
verulega. Eigi að ausa af þeim arði
yfír alla þjóðina með háu gengi
krónunnar verður hér vart stundað-
ur annar atvinnuvegur en innflutn-
ingsverslun auk þjónustu (þó ekki
ferðamannaþjónusta!).
Sala veiðileyfa tryggir að arð-
inum af sameign okkar, fiskimið-
unum, sé skipt milli landsmanna
án röskunar á hag annarra at-
vinnuvega en útvegsins.
Á hinn bóginn er það ekki meg-
intilgangur með opinberri kvótasölu
að skattleggja sjávarútveg. A.m.k.
fyrstu árin er það mun mikilvægara
að kvótasala er aðferð til þess að
úthluta kvótum. Og reyndar er það
svo að uppboð veiðileyfa leggur
ekki þyngri skatt á útgerðina en
hún er sjálf reiðubúin að gjalda.
Andmæli gegn
kvótasölu
Ein helstu andmæli gegn kvóta-
sölu hins opinbera em þau, að hún
geti valdið mikilli röskun milli
byggðarlaga. Minni byggðarlögin
geti ekki keppt um kvótana við hin
stærri. Lítil útgerðarfyrirtæki tapi
kvótum til stórútgerða. Afleiðingin
verði sú að öll útgerð komist í hend-
ur stórra fyrirtækja sem einungis
séu og verði í stærstu útgerðar-
plássum.
Því er fyrst til að svara að sú
reynsla, sem fengist hefur með
frjálsri sölu kvóta undanfarin ár,
bendir ekki til samþjöppunar þeirra
á fáa staði. Að svo miklu leyti sem
þeir hafa gengið kaupum og sölum
virðist tilfærsla kvótanna fremur
endurspegla mismun í gæftum og
árferði milli landshluta.
En annað kemur til í kjölfar
kvótasölu. Með sölu eða öllu heldur
uppboði á aflakvótum er ekki leng-
ur nauðsynlegt að nota gengi til
þess að dreifa hagnaði af útgerð
yfír allan landslýð eins og fyrr seg-
ir. En um leið yrði þá fyrrgreindum
„auðlindaskatti" sjávarútvegs létt
af öðrum útflutnings- og sam-
keppnisgreinum.
En einmitt hér er mikilvægt at-
riði á ferðinni: Fiskvinnsla er ein
þeirra atvinnugreina sem líður fyrir
að útgerðin notar ókeypis auðlind.
Um leið og fískur hefur verið dreg-
inn um borð er hann orðinn
markaðsvara sem íslensk físk-
vinnsla þarf að kaupa í samkeppni
við erlenda fiskkaupendur, einkum
nú síðustu árin. Auðlindaskattur á
útgerð í formi hás gengis skerðir
samkeppnisaðstöðu innlendrar fisk-
vinnslu miðað við erlenda. Lægra
gengi breytir engu um hráefnis-
kostnað en annar innlendur kostn-
aður verður hlutfallslega minni í
samanburði við tilkostnað erlendra
fískkaupenda. Þess vegna er engin
furða, þótt fískvinnslan og starfs-
menn hennar vilji nú bæta stöðu
sína með þeim vafasama hætti að
krefjast hlutdeildar í gjafakvótum.
Kvótasala ásamt samsvarandi
uppstokkun á gengi ætti að auð-
velda fískvinnslu, ekki síst í litlum
plássum, að keppa um físk eða jafn-
vel að kaupa kvóta til þess að
tryggja sér og sínum afla.
Sé þrátt fyrir allt talið að byggða-
röskun gæti hlotist af almennri
kvótasölu er engin goðgá að setja
einhveijar hömlur á söluna, til
dæmis með því að binda hluta kvót-
anna við byggðarlög á einn eða
annan hátt.
Gengisfelling var nefnd og þykist
ég þá vita, að stjómmálamenn og
verkalýðsforingjar sjái nýjan agnúa
á kvótasölu: Hún leiði bersýnilega
til aukinnar verðbólgu. En þetta er
ekki einhlítt: Ríkið hefur tekjur af
kvótasölunni sem mætti nota til að
vega að verðbólgunni á beinan eða
óbeinan hátt til mótvægis við verð-
hækkun af völdum gengisfellingar.
Á hinn bóginn er gengisfelling
engan veginn nauðsynlegur fylgi-
fískur almenns kvótaútboðs.
Utgerðarmenn bjóða hver og einn
ekki meira í kvótana en þeir hafa
efni á að gefnum rekstrarskilyrð-
um.
Fyrstu skref aö
kvótasölu
Kollsteypur í efnahagsmálum eru
að jafnaði ekki til góðs. Þannig tel
ég ekki rétt að skella almennri
kvótasölu á skyndilega. Rétt er að
byggja ofan á það kerfí sem verið
hefur í gildi frá árinu 1984 og koma
almennri sölu aflakvóta á í áföng-
um. Þetta mætti gera þannig að
skerða núverandi aflaleyfí árlega
um 20% eða svo og selja það sem
þá gengur af á almennum mark-
aði. Það tæki þá u.þ.b. 5 ár að
koma hinu nýja almenna sölukerfi
á. Sóknarkvótann mætti og ætti
þá að afnema strax. Þeir sem telja
sig nú hafa litla aflakvóta geta þá
keypt sér viðbótarkvóta og þurfa
ekki sóknarmarkskerfíð til að bæta
stöðu sína. Sama mætti segja við
nýliða í útgerð. Til greina kæmi að
þessir tveir hópar fengju einhvem
forgang í verði eða magni á al-
menna sölumarkaðinum á meðan
kerfið er ekki að fullu komið í fram-
kvæmd.
Mælt var með slíkum skrefum í
átt að almennri sölu í skýrslu um
þróun sjávarútvegs frá Rannsókn-
arráði ríkisins þegar á árinu 1981.
Vissulega eru ýmis álitamál varð-
andi framkvæmd kvótasölu. Grein-
arhöfundur fjallar um nokkur þeirra
í 33. tbl. þessa árgangs af tímarit-
inu Vísbending.
Lokaorð
Ekki leikur vafi á því að kvóta-
kerfið sem tekið var upp 1984
er spor í rétta átt. Úthlutun kvóta
mun þó sífellt valda úlfúð. Eina
færa leiðin er sú að hið opinbera
selji aflakvótana. Kvótasala
stuðlar að hagkvæmastri útgerð
og tryggir jafnframt eðlilega
hlutdeild allrar þjóðarinnar í
þeim aukna arði sem vænta má
af fiskveiðum í kjölfar bættrar
stjórnunar. Brýnt er að ekki sé
hikað við að koma slíkri skipan
á áður enn upp er risin ný kyn-
slóð útgerðarmanna sem hefur
þurft að kaupa sér aðild að veið-
unum frá þeim sem fyrir voru
og fengu milljarðaverðmæti í
aflakvótum ókeypis upp í hend-
urnar.
Höfundur er prófeasor í aðgvrða-
greiningu við Háskóla tslands og
hefur um árabil starfað að gerð
reiknilíkanaf sjávarútvegi.
Tvær nýjar
Stínubækur
MÁL og menning hefur gefið
út tvær nýjar Stínubækur fyrir
yngstu börnin.
Stína og leyndarmálið segir frá
því þegar Kalli og Stína fengu að
vita um litla bamið sem var að
vaxa inni í maganum á mömmu.
Og eina kalda febrúamótt fæðist
litli bróðir. í hinni bókinni, sem
heitir Stína stóra systir, fylgjumst
við með hvemig Stínu tekst upp í
nýja hlutverkinu, það er ekki tómt
grín að vera stóra systir, segir í
fréttatilkynningu.
Höfundur Stínu-bókanna er
Kristiina Louhi, en Olga Guðrún
Ámadóttir þýðir.
Skák og mát
eftir Gunnar
Þorsteinsson
Haust hinna reiðu presta er að
verða að vetri.
Enn verðum við fyrir því að
hempuklæddur maður verður til
þess að hella úr skálum heiftar
sinnar á síðum Morgunblaðsins.
Þorbjöm Hlynur Ámason hefur
á loft merki hins rökþrota manns
og nær að þjappa saman fúkyrðum
og svívirðingum í stuttan pistil, sem
birtist í blaðinu okkar þann 21.10.
sl.
Ég undrast ekki reiði mannsins
því að staða hans er höll og margt
sem valdið getur óstöðugleika hug-
ans.
Pirrandi hlutskipti
Það hlýtur að vera til að æra
óstöðugan að vera 'í því hlutverki
að vera stöðugt að leiðrétta Guð.
Það er undarlegt að Guð Gamla
Testamentisins skuli ekki meina
það sem Hann segir nema með
undantekningum og enn undarlegra
er að hann skuli ætla lúterskum
að sortera hvað er satt og hvað er
ekki satt af orðum Hans.
Það er einnig erfítt að meðtaka
að Drottinn dýrðarinnar á jarðvist-
ardögum sínum hafí ekki talað svo
umbúðalaust að allur þorri manna
gæti skilið.
Það hlýtur einnig að vera erfítt
að lifa með þeim stóra sannleika
að opinberanir Lúters séu punktur-
inn fyrir aftan allan opinberandi
kraft Guðs og þar með sé þekking-
arleit mannsins lokið.
Rök
Þorbjörn Hlynur æmtir undan
því að rökum hans varðandi bama-
skím er ekki svarað.
í svari við spumingu um skím í
Morgunblaðinu 4.10. sl. segir Þor-
bjöm Hlynur: „Rök fyrir kristinni
skím eru þjónusta Jesú frá Nasar-
et, dauði Hans og upprisa."
Þessi svokölluðu rök Þorbjarnar
Hlyns eru rök gegn bamaskíminni,
rök skímar hinnar trúuðu. Ég bendi
mönnum á að lesa sjötta kaflann í
Rómveijabréfínu og taka síðan af-
stöðu á þeim grunni.
Fullyrðingar og tilvísun til þess
sem gert er er ekki rök í þessari
umræðu. í svari Þorbjamar Hljms
um bamaskím er ekki einn einasti
ritningarstaður lagður til grundvall-
ar. Hvar eru þá rökin? Erum við
ekki að ræða málefni sem varða
hið heilaga orð?
Eilífðarmálin
og skírnin
Þorbjöm Hlynur talar um rang-
færslur og ósannindi er ég bendi á
að öllum þorra manna er kennt að
þeir hafi afgreitt sín eilífðarmál í
skíminni.
Þá má ef til vill hressa upp á
minni manna. í Ágsborgaijátning-
unni segir:
„Skírnin er nauðsynleg til sálu-
hjálpar og er náð Guðs veitt í
henni. Á að skíra börnin, sem í
skíminni em færð Guði og tekin til
náðar hjá Guði. Þeir fordæma end-
urskírendur, sem hafna bamaskím
og fullyrða, að böm verði hólpin
án skímar.“
Ennfremur segir í Ágsborgar-
játningunni:
„Þessi uppmnasjúkdómur eða
spilling er raunvemleg synd, sem
dæmir seka og steypir í eilífa glötun
þeim sem ekki endurfæðast fyrir
skím og heilagan anda.“
Hér er verið að tala um uppruna-
syndina í játningunni og sú skím
sem vísað er til er að sjálfsögðu
bamaskírn.
Ennfremur má benda á algenga
bæn sem farið er með við barna-
skím og er í handbók íslensku
kirkjunnar:
„Álmáttugur Guð, faðir Drottins
vors Jesú Krists, sem nú hefur end-
urfætt þig fyrir vatn og heilagan
anda, tekið þig í ríki síns elskaða
sonar, þar sem er fyrirgefning synd-
anna, líf og sáluhjálp — hann styrki
þig með náð sinni til eilífs lífs. Frið-
ur sé með þér.“
Víðsýn kirkja
Kirkja Þorbjamar telur sig
víðsýna kirkju. Slík er víðsýnin orð-
in að hvað sem er fær þar heimilis-
festu.
Synd og saumgleiki á þar greið-
an aðgang inni. Andatrúin á þar
marga málsvara. Hvers kyns heims-
hyggja hefur hreiðrað þar um sig.
Nýguðfræði og nýheiðni á þar mál-
svara og þannig mætti halda áfram
að telja lengi. Ef menn vilja reiðast
þá er næg ástæða til heilagrar reiði.
Það er rétt og jafnframt ljúft að
geta þess að innan kirkjunnar em
ýmsir sem standa fast með sann-
leika fagnaðarerindisins og láta
ekki bifast. íslenska þjóðkirkjan
hefur í mörgum greinum verið
bijóstvöm kristinnar trúar hér á
landi. Ég vil ekki gera lítið úr hlut-
verki eða tilvist kirkjunnar sem
slíkrar, en ljóst er að í mörgu er
af sem áður var. Það er að sjálf-
sögðu ósk mín og von að hér verði
bætt um betur.
Það er mér skilt að viðra þá skoð-
un mína að ég tel Lúter einn
mætasta mann samanlagðrar
kirkjusögunnar. Ég tel að tæpast
hafí Guð átt öflugra verkfæri að
undanteknum Páli postula.
Borg á bjargi
Hinir trúuðu eiga að vera sem
borg á bjargi og lýsa öðmm með
sannleika fagnaðarerindisins. Ljós
Gunnar Þorsteinsson
„Hinir trúuðu eiga að
vera sem borg á bjargi
og lýsa öðrum með
sannleika fagnaðarer-
indisins. Ljós okkar á
ekki að vera undir
mælikeri, heldur í ljósa-
stikunni.“
okkar á ekki að vera undir mæli-
keri, heldur í ljósastikunni.
Oft fínnst mér ljós trúarinnar í
landi okkar vera fremur borg í
mýri, en borg á fjalli.
Ég hef oft leitt hugann að því
hvílíkt ástand væri með þjóð okkar
ef allir þeir sem þiggja laun fyrir
boðun trúar tækju starf sitt af
meiri alvöm.
Ég er sannfærður um að Guð
mundi gefa hér þjóðarvakningu ef
allir þjónar Drottins boðuðu orð trú-
arinnar í krafti heilags anda.
Það er eilífur sköpunarkraftur í
orði Guðs og ef það er predikað af
heilum hug yrði hugarfarsbreyting
með þjóð okkar. Hugarfarsbreyting
sem er knýjandi að eigi sér stað.
Verum glöð
Páll postuli hvetur okkur til gleði.
Hann segir: „Verið ávallt glaðir í
Drottni. Ég segi aftur: Verið glað-
ir.“
Þeir sem eiga lifandi trú hafa
alla ástæðu til að vera glaðir. í blóði
Drottins er friðþæging fyrir allar
syndir okkar, við emm blóðkeyptur
lýður Hans. Heilagsandagjöfín er
okkar, tungutal og gjafir andans
er fjársjóður sem við eigum aðgang
að. Við höfum alla ástæðu til að
vera glöð vegna samfélagsins við
Drottin.
Það er ekkert stærra og meira í
þessum heimi en kærleikur Guðs
og þeir sem velja það hlutskipti að
njóta hans hafa öllum fremur
ástæðu til að vera hressir.
Höfundur er forstöðumaður
Krossins í Kópavogi.
Málarar - málarar
Sérstakur kynningaraf sláttur til málara út
nóvember á BETT, MILLTEX og VITRETEX
Kynnid ykkur k)örin.
Málningarver ksmidj a Slippf élagsins,
Dugguvogi4; Reykjavík, sími 91-84255.
—
SSETTASEM TREYSTERÁ
&TDK